Verdediging proefschrift blijft spannend in Tilburg

De verbazing was groot toen een Tilburgse buitenpromovendus eind 2021 geen bul ontving na de verdediging van haar proefschrift. In januari kreeg ze een herkansing, waarna ze haar doctorsgraad alsnog behaalde. Wat er precies was misgegaan is haar nooit duidelijk geworden, zei ze later tegen Univers.

Ceremonieel
Het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) zag aanleiding om de promotieregels van vijftien Nederlandse universiteiten naast elkaar te leggen. Daaruit bleek dat er naast centrale promotiereglementen allerlei decentrale regels gelden die vaak niet goed vindbaar zijn. Het PNN wil dat de openbare verdediging van een proefschrift in principe ceremonieel is en niet het moment waarop de beoordeling plaatsvindt.

Maar Tilburg University denkt daar nog altijd anders over. In haar onlangs aangepaste promotiereglement staat nu duidelijk dat een promovendus kan zakken tijdens de verdediging, al kan dat nu alleen als de leden van de promotiecommissie unaniem negatief oordelen. Voorheen was een meerderheid van stemmen genoeg.

Gemiste kans
PNN-voorzitter Anneke Kastelein vindt het een gemiste kans. “We hebben gezien wat er kan gebeuren als niet expliciet duidelijk is dat de verdediging een ceremonieel karakter heeft.”

Als een proefschrift al is goedgekeurd door de promotiecommissie – want alleen dan mag de promovendus het verdedigen – moet er wat haar betreft wel iets zeer uitzonderlijks gebeuren wil de promotie niet doorgaan. “Bijvoorbeeld als tijdens de verdediging ineens blijkt dat iemand zijn proefschrift niet zelf geschreven heeft – al is het nauwelijks denkbaar dat de promotor dat niet eerder zou hebben ontdekt. Voor zo’n uitzonderlijke omstandigheid zou je een algemene bepaling kunnen opnemen in het reglement.”

Het PNN is in gesprek met de rectoren van de universiteiten. “Iedereen is wel geschrokken van wat er eind 2021 in Tilburg gebeurde. Niemand wil dat de promotie een plechtigheid wordt waar het gebruikelijk is dat iemand zakt. Maar de meningen zijn verdeeld over hoe een en ander precies moet worden geformuleerd.”

De Utrechtse situatie
In het promotiereglement (pdf) van de UU staat dat een lid van de promotiecommissie na de verdediging mag vragen om een stemming over het al dan niet goedkeuren. In zo'n geval moet een meerderheid van de leden akkoord gaan met de toekenning van de de titel.