Verkiezingen: de compromissen staan al klaar

Vijf deelnemers telde het ‘VSNU-ISO Kennisontbijt’ dinsdagochtend. Twee van hen waren Kamerleden van regeringspartijen: Dennis Wiersma (VVD) en Jan Paternotte (D66).

Zij zorgden voor de politieke wrijving: de VVD wil bezuinigen op universiteiten en hogescholen, terwijl D66 zich op de borst klopt dat ze het meest van alle partijen wil investeren. Ze konden niet verder uit elkaar liggen, leek het wel.

De overige drie deelnemers waren aangeschoven om het belang van extra geld voor onderwijs en onderzoek te onderstrepen. Want dat moest natuurlijk de boodschap zijn.

Brexit
Hoogleraar economie Coen Teulings (ooit directeur van het Centraal Planbureau) hield een pleidooi voor topuniversiteiten in Nederland. Zeker na de Brexit ligt er een grote kans voor Nederland om een van de sterkste kennislanden ter wereld te worden, meende hij.

Bestuurslid Quinta van Kelle van het Interstedelijk Studenten Overleg hoopte vooral dat alle pleidooien voor extra geld na de verkiezingen iets zouden uithalen aan de onderhandelingstafel. Zolang onderwijs en onderzoek niet serieus worden genomen, komt er nooit geld genoeg, stelde ze.

In een debat over zulke investeringen is het altijd lastig dat het CPB zich er geen raad mee weet bij de doorrekening van verkiezingsprogramma’s. Onderwijs en onderzoeken lijken alleen maar een lastenpost, in plaats van een investering. Daarom zat Hugo Erken van de Rabobank (hoofd internationale economie) aan tafel, die met een ander model tot heel andere conclusies komt: investeren loont echt.

Extra
En de VVD dan? Die wil juist 200 miljoen bezuinigen op de lumpsum van universiteiten en hogescholen. D66’er Paternotte vond het gek: geen enkele partij ging zo ver. En had VVD’er Wiersma niet gezegd dat hij hoopte op extra geld in het program van zijn partij?

Wiersma verweerde zich: er gaat in de VVD-plannen gewoon meer geld naar onderzoek in het bedrijfsleven, en vergeet ook het herstelpakket en het Nationale Groeifonds niet: “De miljarden vliegen je om de oren.” Hij noemde het flauw om dan 200 miljoen uit een doorrekening eruit te pikken.

Maar hij had het zichtbaar moeilijk en liep alvast vooruit op een mogelijk compromis: “D66 trekt er altijd heel veel geld voor uit. Nou, laten we dan kijken of we een deel ervan kunnen realiseren, want dat moet ook gebeuren, maar niet ten koste van onze bedrijven.”

Vruchten
Dit was dus ongeveer zijn redenering: de VVD wil heus wel investeren in onderwijs en onderzoek, ook al staat er een bezuiniging in de plannen. Er moeten gewoon goede ambities worden vastgesteld en een paar compromissen worden gesloten.

Paternotte deed enigszins hetzelfde, maar dan de andere kant op. Hij legde uit hoe het bij de vorige kabinetsformatie ging. “Wij wilden 4,5 miljard erbij, CDA en ChristenUnie wilden niets, VVD wilde bijna niets, dan kom je met drie keer niets uit op 1,9 miljard.”

Nederland is nu eenmaal een coalitieland. De VVD kiest een extreem standpunt en trekt daar veel aandacht mee, maar de partij houdt er rekening mee dat er water bij de wijn moet. D66 wil zich ook onderscheiden, maar dan op de andere kant van het spectrum. Het lijkt een electorale strategie waar ze allebei de vruchten van hopen te plukken.