Vrede moet Utrecht op de kaart zetten

Alles wordt uit de kast gehaald om de viering van de Vrede van Utrecht groots aan te pakken. Op 11 april is het precies drie eeuwen geleden dat deze bijna vergeten vrede werd gesloten. Met dans, muziek en exposities wordt Utrecht op de kaart gezet. Het thema is vrede, van  toen én nu.
De Vrede van Utrecht betekende destijds voor Nederland niet zo veel”, vertelt Renger de Bruin conservator Stadsgeschiedenis bij het Centraal Museum en tot voor kort bijzonder hoogleraar Utrecht studies. “'Nederland kreeg als gevolg van de onderhandelingen enkel bezit van Venlo en een paar dorpen daar om heen. Maar Europees gezien is dat belang er wel. Zo is de huidige wereldkaart in een aantal gevallen toen getrokken, zoals in het geval van de Frans-Belgische grens. Ook het feit dat men in delen van Canada Engels spreekt, is een gevolg van de verdeling van land die toen tot stand is gekomen door onderhandelingen tussen Frankrijk en Engeland.”
Voor Utrecht heeft de Vrede volgens de Bruin een speciale betekenis: “'In veel historische handboeken vind je maar één verwijzing naar Utrecht, en die slaat op de Vrede van Utrecht uit 1713. Dat deze vergeten is, is zeker vanuit het 19e-eeuwse nationalisme goed te verklaren, maar daar zijn we inmiddels overheen. Het is tijd om zo'n belangrijke gebeurtenis grootschalig te herdenken.”
Grootschalig is de herdenking zeker te noemen. Al tijden staat Utrecht in het teken van de Vrede van Utrecht. In totaal is er 8 miljoen euro voor uitgetrokken. Vooral dit voorjaar staat er veel op het programma. Zo heeft elk museum zijn eigen expositie. De Bruin werkt mee aan de tentoonstelling In Vredesnaam, die van 12 april tot en met 22 september een licht werpt op de Vrede en haar gevolgen.
Op 11 april wordt het officiële startschot gegeven. De dag is er een groots Vredesconcert in de Domkerk met Janine Jansen en opent koningin Beatrix een bijzonder lichtkunstwerk op de Dom dat tot 2019 te zien zal zijn. Voor het grote publiek is er komend weekend een muziekspektakel op het dak van de A2 met onder meer Junkie XL onder de naam De Slag om Vrede.
De komende maanden buitelen de activiteiten over elkaar heen. Deels bestaande festivals die nu in het teken staan van de herdenking (zoals De beschaving en het Bevrijdingsfestival), deels nieuwe initiatieven, zoals een vredeswijkfestival. Er verschijnen deze tijd verschillende boeken, waaronder van het kunstenaarscollectief De Inktpot waarvan je via DUB een exemplaar kunt winnen.
Ook de universiteit speelt een belangrijke rol bij de herdenking. Bas Nugteren, adviseur bij het universitaire Centrum voor Cultuur en Wetenschap, ziet veel in de herwaardering van de Vrede uit 1713. “Deze mag dan (met reden) deels vergeten zijn, de thematiek is nog zeer actueel. Het 300-jarig jubileum van de Vrede biedt een mooie aanleiding om breed, maar ook diepgaand te reflecteren op vrede, toen én nu: Cultuur geworteld in actuele vraagstukken is natuurlijk het mooiste dat je kunt organiseren, en dat is waar de viering van de Vrede van Utrecht om draait. Hoe ga je met conflicten om, groot of klein? En met je directe omgeving, met elkaar? Voor Nederland was de Vrede inderdaad niet van enorme betekenis, maar het is hier wel gebeurd, en dat is een aanleiding om stad en universiteit te profileren én om na te denken over hoe we tot een betere wereld komen.”
En dat is ook herkenbaar in de activiteiten die de universiteit organiseert. Zo nodigt de universiteit al vanaf 2009 tweemaal per jaar een internationale wetenschapper uit om voor drie maanden de leerstoel Vrede van Utrecht te bekleden. Dit loopt tot 2013. Het Centre for Humanities organiseert drie symposia waarvan de eerste op 15 april plaatsvindt. Dit is de Edward Said Memorial conferentie en staat in de geest van de bekende auteur Edward Said die tien jaar geleden is overleden. Saïd combineerde een actieve rol in het publieke debat met wetenschappelijk werk en schreef veel over het Midden-Oosten. Studium Generale organiseerde dit voorjaar het speciale programma Uitgesproken idealen en het Universiteitsmuseum reflecteert op de betekenis van vrede in hedendaagse conflictgebieden in de tentoonstelling Peace of Cake. De Bruin organiseert van 24 tot en met 26 april vanuit de faculteit Geesteswetenschappen het symposium Performances of Peace Utrecht 1713-2013 waarin de nieuwe concepten van internationale diplomatie van 1713 tot nu onder de loep worden genomen.
Toch kunnen er ook vraagtekens geplaatst worden bij de herdenking. Profileringshoogleraar Universiteitsgeschiedenis Leen Dorsman ziet een gevaar in de verwarring van historische argumenten voor een viering met hedendaagse belangen. “De laatste jaren vindt er wel heel veel herdenking plaats van historische gebeurtenissen op een rolbevestigende, weinig kritische manier. Bij al die canonisering denken historici soms wel: wat moeten we nu weer herdenken? Het is verdedigbaar om de Vrede van Utrecht een belangrijk punt in de geschiedenis te vinden, maar het heeft wel een commerciële bijsmaak om Utrecht zo op de kaart te zetten.” Dorsman is positief over de indirecte gevolgen van de viering voor het aanzien van de universiteit: “Aan profilering door dit soort activiteiten kunnen ook studenten meedoen, en dat is mooi omdat de universiteit studenten dan niet alleen vakkennis leert, maar ze ook de gelegenheid biedt hun culturele talenten te uiten. Bovendien heeft de universiteit een plaats in de samenleving, en dit is de gelegenheid om dat te laten zien.” Maar we moeten er dus voor hoeden de eerste de beste historische gebeurtenis aan te grijpen om een grote (en dure) viering op poten te zetten, omdat we het gevaar lopen meer te vieren dan de geschiedenis toelaat.

Vrede van Utrecht
Op 11 april 1713 zetten afgevaardigden van Europese grootmachten als Engeland, Frankrijk en Spanje in het stadhuis van Utrecht hun handtekening onder een aantal verdragen die een einde maakten aan de Spaanse Successieoorlog. Deze was in 1701 uitgebroken naar aanleiding van de opvolging van de kinderloze Karel II van Spanje. Hoewel de toenmalige Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden wel partij was geweest aan het conflict, werd Utrecht gezien als een vrij neutrale ontmoetingsplek halverwege tussen Engeland en Frankrijk. Daarom konden hier de onderhandelingen plaatsvinden die een einde zouden maken aan een van de meest bloedige conflicten van de Vroegmoderne tijd. Daarnaast betekende de zogeheten 'Vrede van Utrecht' het begin van de moderne diplomatie, aangezien vrede voor het eerst werd afgedwongen aan de onderhandelingstafel en niet op het slagveld. Toch is de Vrede hier te lande vrij onbekend omdat Nederland er bekaaid vanaf kwam in de onderhandelingen.

 

Nieuws
on 10/04/2013

Alles wordt uit de kast gehaald om de viering van de Vrede van Utrecht groots aan te pakken. Op 11 april is het precies drie eeuwen geleden dat deze bijna vergeten vrede werd gesloten. Met dans, muziek en exposities wordt Utrecht op de kaart gezet. Het thema is vrede, van  toen én nu.

De Vrede van Utrecht betekende destijds voor Nederland niet zo veel”, vertelt Renger de Bruin conservator Stadsgeschiedenis bij het Centraal Museum en tot voor kort bijzonder hoogleraar Utrecht studies. “'Nederland kreeg als gevolg van de onderhandelingen enkel bezit van Venlo en een paar dorpen daar om heen. Maar Europees gezien is dat belang er wel. Zo is de huidige wereldkaart in een aantal gevallen toen getrokken, zoals in het geval van de Frans-Belgische grens. Ook het feit dat men in delen van Canada Engels spreekt, is een gevolg van de verdeling van land die toen tot stand is gekomen door onderhandelingen tussen Frankrijk en Engeland.”

Voor Utrecht heeft de Vrede volgens de Bruin een speciale betekenis: “'In veel historische handboeken vind je maar één verwijzing naar Utrecht, en die slaat op de Vrede van Utrecht uit 1713. Dat deze vergeten is, is zeker vanuit het 19e-eeuwse nationalisme goed te verklaren, maar daar zijn we inmiddels overheen. Het is tijd om zo'n belangrijke gebeurtenis grootschalig te herdenken.”

Grootschalig is de herdenking zeker te noemen. Al tijden staat Utrecht in het teken van de Vrede van Utrecht. In totaal is er 8 miljoen euro voor uitgetrokken. Vooral dit voorjaar staat er veel op het programma. Zo heeft elk museum zijn eigen expositie. De Bruin werkt mee aan de tentoonstelling In Vredesnaam, die van 12 april tot en met 22 september een licht werpt op de Vrede en haar gevolgen.

Op 11 april wordt het officiële startschot gegeven. De dag is er een groots Vredesconcert in de Domkerk met Janine Jansen en opent koningin Beatrix een bijzonder lichtkunstwerk op de Dom dat tot 2019 te zien zal zijn. Voor het grote publiek is er komend weekend een muziekspektakel op het dak van de A2 met onder meer Junkie XL onder de naam De Slag om Vrede.

De komende maanden buitelen de activiteiten over elkaar heen. Deels bestaande festivals die nu in het teken staan van de herdenking (zoals De beschaving en het Bevrijdingsfestival), deels nieuwe initiatieven, zoals een vredeswijkfestival. Er verschijnen deze tijd verschillende boeken, waaronder van het kunstenaarscollectief De Inktpot waarvan je via DUB een exemplaar kunt winnen.

Ook de universiteit speelt een belangrijke rol bij de herdenking. Bas Nugteren, adviseur bij het universitaire Centrum voor Cultuur en Wetenschap, ziet veel in de herwaardering van de Vrede uit 1713. “Deze mag dan (met reden) deels vergeten zijn, de thematiek is nog zeer actueel. Het 300-jarig jubileum van de Vrede biedt een mooie aanleiding om breed, maar ook diepgaand te reflecteren op vrede, toen én nu: Cultuur geworteld in actuele vraagstukken is natuurlijk het mooiste dat je kunt organiseren, en dat is waar de viering van de Vrede van Utrecht om draait. Hoe ga je met conflicten om, groot of klein? En met je directe omgeving, met elkaar? Voor Nederland was de Vrede inderdaad niet van enorme betekenis, maar het is hier wel gebeurd, en dat is een aanleiding om stad en universiteit te profileren én om na te denken over hoe we tot een betere wereld komen.”

En dat is ook herkenbaar in de activiteiten die de universiteit organiseert. Zo nodigt de universiteit al vanaf 2009 tweemaal per jaar een internationale wetenschapper uit om voor drie maanden de leerstoel Vrede van Utrecht te bekleden. Dit loopt tot 2013. Het Centre for Humanities organiseert drie symposia waarvan de eerste op 15 april plaatsvindt. Dit is de Edward Said Memorial conferentie en staat in de geest van de bekende auteur Edward Said die tien jaar geleden is overleden. Saïd combineerde een actieve rol in het publieke debat met wetenschappelijk werk en schreef veel over het Midden-Oosten. Studium Generale organiseerde dit voorjaar het speciale programma Uitgesproken idealen en het Universiteitsmuseum reflecteert op de betekenis van vrede in hedendaagse conflictgebieden in de tentoonstelling Peace of Cake. De Bruin organiseert van 24 tot en met 26 april vanuit de faculteit Geesteswetenschappen het symposium Performances of Peace Utrecht 1713-2013 waarin de nieuwe concepten van internationale diplomatie van 1713 tot nu onder de loep worden genomen.

Toch kunnen er ook vraagtekens geplaatst worden bij de herdenking. Profileringshoogleraar Universiteitsgeschiedenis Leen Dorsman ziet een gevaar in de verwarring van historische argumenten voor een viering met hedendaagse belangen. “De laatste jaren vindt er wel heel veel herdenking plaats van historische gebeurtenissen op een rolbevestigende, weinig kritische manier. Bij al die canonisering denken historici soms wel: wat moeten we nu weer herdenken? Het is verdedigbaar om de Vrede van Utrecht een belangrijk punt in de geschiedenis te vinden, maar het heeft wel een commerciële bijsmaak om Utrecht zo op de kaart te zetten.” Dorsman is positief over de indirecte gevolgen van de viering voor het aanzien van de universiteit: “Aan profilering door dit soort activiteiten kunnen ook studenten meedoen, en dat is mooi omdat de universiteit studenten dan niet alleen vakkennis leert, maar ze ook de gelegenheid biedt hun culturele talenten te uiten. Bovendien heeft de universiteit een plaats in de samenleving, en dit is de gelegenheid om dat te laten zien.” Maar we moeten er dus voor hoeden de eerste de beste historische gebeurtenis aan te grijpen om een grote (en dure) viering op poten te zetten, omdat we het gevaar lopen meer te vieren dan de geschiedenis toelaat.

Vrede van Utrecht

Op 11 april 1713 zetten afgevaardigden van Europese grootmachten als Engeland, Frankrijk en Spanje in het stadhuis van Utrecht hun handtekening onder een aantal verdragen die een einde maakten aan de Spaanse Successieoorlog. Deze was in 1701 uitgebroken naar aanleiding van de opvolging van de kinderloze Karel II van Spanje. Hoewel de toenmalige Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden wel partij was geweest aan het conflict, werd Utrecht gezien als een vrij neutrale ontmoetingsplek halverwege tussen Engeland en Frankrijk. Daarom konden hier de onderhandelingen plaatsvinden die een einde zouden maken aan een van de meest bloedige conflicten van de Vroegmoderne tijd. Daarnaast betekende de zogeheten 'Vrede van Utrecht' het begin van de moderne diplomatie, aangezien vrede voor het eerst werd afgedwongen aan de onderhandelingstafel en niet op het slagveld. Toch is de Vrede hier te lande vrij onbekend omdat Nederland er bekaaid vanaf kwam in de onderhandelingen.

 

Tags: vrede van utrecht

Advertentie