VU-antropoloog onder vuur wegens mogelijke verzinsels

De Vrije Universiteit gaat onderzoeken of emeritus hoogleraar antropologie Mart Bax wetenschapsfraude heeft gepleegd. In het vandaag verschenen boek ‘Ontspoorde wetenschap’ hebben deskundigen ernstige twijfels over twee van zijn publicaties.

Bax schreef in 1985 een boek over de Zuid-Nederlandse bedevaartsplaats die hij de gefingeerde naam Neerdonk gaf. Dat laatste is in antropologisch onderzoek niet ongebruikelijk. Deskundigen denken echter dat hij het hele onderzoek verzonnen heeft en dat de door hem beschreven gebeurtenissen helemaal niet hebben plaatsgevonden.

Een van hen vermoedt dat Bax zijn eigen ‘Montaillou’ had willen scheppen, het bergdorpje in de Franse pyreneeën waarover de Franse historicus Le Roy Ladurie een bestseller schreef, en typeerde zijn boek als “een vorm van confabulatie die wat mij betreft de grenzen van wetenschappelijkheid zeker overschrijdt”.

Ook bestaan grote twijfels over een publicatie van Bax uit 1995 over de bedevaartplaats Medjugorje in Herzegovina. Een daarin beschreven ‘bloedvete’, waarbij begin jaren negentig 140 mensen zouden zijn vermoord, is ter plaatse onbekend volgens buitenlandse deskundigen.

Onderzoeksjournalist Frank van Kolfschooten beschrijft de zaak Bax in zijn nieuwe boek over wetenschapsfraude. Zijn pogingen om Bax om opheldering te vragen leidden niet tot bevredigende antwoorden.