VVD: Bussemaker moet onderwijstoezicht verscherpen

Nog voor de zomervakantie wil de VVD-fractie in de Tweede Kamer praten over de macht van de onderwijsminister. Die moet snel worden uitgebreid, vinden de liberalen.
Ook wil de VVD sneller de onafhankelijkheid van examencommissies in de wet vastleggen, evenals de verplichting voor universiteiten en hogescholen om eindwerkstukken minstens zeven jaar te bewaren. De liberalen zijn “teleurgesteld” dat de minister even wil wachten, schrijven ze.
De maatregelen maken deel uit van een wetsvoorstel dat de kwaliteit van het hoger onderwijs beter moet waarborgen. Minister Bussemaker heeft voorgesteld om deze wet pas na de zomer te behandelen, maar dat duurt de VVD te lang.
Volgens Bussemaker is er geen reden tot haast. Er is al een kentering zichtbaar in het hoger onderwijs, stelt ze. Onderwijsinstellingen zijn zich na alle ophef over diplomafraude sterker bewust van hun verantwoordelijkheid. Daarom hoeft de wet niet overhaast te worden ingevoerd.
De minister zal bovendien met onderwijsbestuurders afspreken dat eindwerkstukken voortaan zeven jaar bewaard worden en dat er geen managers in de examencommissie mogen zitten. Later komt dat dan alsnog in de wet, maar dat steekt niet op een paar maanden.
De belangrijkste reden voor het uitstel zijn voor Bussemaker de aanpassingen aan het accreditatiestelsel. Opleidingen krijgen elke zes jaar een soort apk-keuring, waarna ze weer zes jaar verder mogen. Deze ‘accreditatie’ is in 2011 verscherpt en binnenkort komt er een rapport over die verscherping. Bussemaker wil daarop wachten voordat ze het systeem verder aanpast.
De VVD niet. Die wil nog voor de zomervakantie een paar verbeteringen doorvoeren. Zo zouden verwante opleidingen van verschillende onderwijsinstellingen voortaan weer als cluster beoordeeld moeten worden, zodat in de vergelijking sterke en zwakke opleidingen zichtbaar worden.
Maar ook de rest van het wetsvoorstel moet volgens de VVD snel door de Tweede Kamer. Met de Amarantis-affaire in het mbo nog vers in het geheugen wil de VVD de macht van de minister uitbreiden, zodat ze kan ingrijpen als bestuurders er een rommeltje van maken. Nu kan ze eigenlijk alleen de bekostiging stopzetten als instellingen zich niet aan de regels houden, wat een weinig subtiel middel is. In jargon: ze moet ‘aanwijzingsbevoegdheid’ krijgen. En snel ook, vindt de VVD.
Ook de rol van de Onderwijsinspectie blijft een heet hangijzer. In het wetsvoorstel, dat door Bussemakers VVD-voorganger Halbe Zijlstra is voorbereid, staat dat de inspectie bevoegd wordt om bij onderwijsinstellingen op bezoek te gaan als er vreemde dingen aan de hand lijken. De inspecteurs zouden ‘risicogericht toezicht’ gaan houden. Als er bijvoorbeeld opvallend veel studenten tegelijk afstuderen of als de financiën van een onderwijsinstelling er slecht uitzien, zou de inspectie om opheldering mogen vragen. Nu komt ze vaak te laat, omdat ze moet wachten tot er ‘signalen’ komen van studenten, medewerkers of journalisten.
Bussemaker wil dit risicogerichte toezicht uit het voorstel schrappen. De inspecteurs en de NVAO-keurmeesters zouden elkaar maar voor de voeten lopen. Onderwijsinstellingen moeten dan aan twee instanties verantwoording afleggen, wat extra overhead met zich meebrengt.
De VVD snapt de zorgen, maar wil op dit punt liever uitstel dan afstel. De liberalen willen kijken of zo’n vorm van toezicht, waarin de inspectie actiever optreedt, toch mogelijk is. De autonomie van onderwijsinstellingen “werkt alleen als de kwaliteit sluitend geborgd is”, aldus de VVD.
Kortom, met uitzondering van het risicogerichte toezicht kan de hele wet nog voor de zomervakantie worden goedgekeurd, vindt de VVD. Bussemaker zal binnenkort op de kritiek reageren.