VVD: 'Laat bachelor al beginnen met promotieonderzoek'

Laat jonge wetenschappelijke talenten al tijdens hun bacheloropleiding aan hun promotie beginnen, opperde de VVD gisteren in de Eerste Kamer. Het was een opvallend voorstel in een verder gemoedelijk debat.
Gisteravond sprak de Eerste Kamer over een wetsvoorstel dat het hoger onderwijs een zetje omhoog moet geven. ‘Kwaliteit in verscheidenheid’ is een verzamelwet met allerlei maatregelen. Zo wordt de inschrijfdatum voor opleidingen vervroegd, moeten instellingen betere voorlichting gaan geven, krijgen sommige hbo’ers dezelfde afstudeertitels als wo’ers en mogen excellente opleidingen tot vijf keer meer collegegeld vragen – tenminste, als de wet wordt aangenomen.
De senatoren hadden nog allerlei vragen aan minister Bussemaker, bijvoorbeeld over het hoge collegegeld voor opleidingen die volgens onderwijskeurmeester NVAO excellent zijn. Zelfs Bussemakers eigen PvdA vroeg zich af of vijf keer het wettelijke collegegeld niet te duur is voor zo’n opleiding. Een meerderheid van de senaat wil het tarief ook graag afhankelijk maken van de werkelijke kostprijs: instellingen hoeven geen winst te maken op talentvolle jongeren.
Zo debatteerden de senatoren langs voorspelbare lijnen, tot VVD-senator Jan Anthonie Bruijn over promovendi sprak. Bruijn – tevens hoogleraar biomedische wetenschappen –vroeg aandacht voor uitzonderlijk getalenteerde studenten. Sommigen van hen zouden al tijdens hun bacheloropleiding aan hun promotieonderzoek kunnen beginnen, meende hij. Dat scheelt immers veel tijd en geld. Als de student eenmaal zijn masterdiploma op zak heeft, hoeft hij nog maar één of twee jaar aan zijn proefschrift te besteden voor hij zijn doctorstitel behaalt.
PvdA-senator Ruud Koole, hoogleraar politicologie, vond het maar vreemd. Hechtte Bruijn dan geen waarde aan de opbouw van het onderwijs? Studenten doen immers steeds meer kennis en vaardigheden op en zijn pas in staat te gaan promoveren als ze op masterniveau zitten.
Bruijn keek er anders tegenaan. Je hebt toch ook kunstenaars die al op jonge leeftijd goede muziek of schilderijen maken? In de biomedische wetenschappen kunnen ze al best aan hun proefschrift werken. Hij kon zo dertig proefschriften sturen waarbij het zo was gegaan.
Zijn voorstel past in het VVD-idee dat het Nederlandse promotiestelsel flexibeler kan. De liberalen willen ook dat er naast gewone werknemer-promovendi student-promovendi komen. Zij krijgen een studiebeurs en zijn stukken goedkoper. Aanvankelijk had Bussemaker de student-promovendi in haar wetsvoorstel opgenomen, maar na harde kritiek van de Raad van State zag ze daar vanaf. Universiteiten moesten er eerst maar eens mee experimenteren.
GroenLinks-senator en hoogleraar theologie Ruard Ganzevoort bestreed Bruijns idee niet, maar wilde weten hoe het te rijmen valt met de verplichte ‘harde knip’ in het bachelor-masterstelsel. Moest die niet ook gelden voor de ‘derde cyclus’, de promotie?
Dat bezwaar wuifde Bruijn weg. Er zijn nu eenmaal zeer getalenteerde jongeren die je tekort doet als je hen naast hun bacheloropleiding geen serieus onderzoek laat doen. Hij vroeg minister Bussemaker of ze bereid is zijn idee te onderzoeken.
Vandaag vervolgt de Eerste Kamer het debat over de wet en zal de minister antwoord geven op de vragen van de senatoren.