Wegsticker lokt Uithof-studenten naar andere fietsroute

Wie nu de fietsdrukte op de Weg tot de Wetenschap ziet, vraagt zich af hoe het straks in hemelsnaam goed moet gaan bij de oversteekplaatsen met de trambaan als de Uithoflijn volgend jaar rijdt. Klaarblijkelijk maakt ook de Provincie Utrecht zich daar zorgen over. De Nijmeegse student Kirsten van Merwijk kreeg de opdracht om voor haar master Behavioral Change te onderzoeken hoe studenten gestimuleerd kunnen worden via de Archimedeslaan en de Berenkuil naar het stadscentrum te rijden. Die route is nu nog iets rustiger en doorsnijdt geen tramrails.

Snelle route
Van Merwijk stelt in haar masterthesis dat fietsers positief reageerden op twee grote stickers die zij op vijf plaatsen in De Uithof aanbracht. Op de eerste sticker stond de tekst ‘Kies jij de snelste route?' en een pijl richting de Archimedeslaan. Dat die route inderdaad sneller is naar het centrum, staat niet vast. Door de vragende zin, impliceerde Van Merwijk slechts dat dat zo is. Enkele weken later gebruikte Van Merwijk een andere sticker. Daarop werd de vraag opgeworpen of iemand 'liever rijk' (met pijl richting Weg tot de Wetenschap) of 'liever gezond' (met pijl richting Archimedeslaan) was.

Vooronderstellingen dat studenten graag een snelle route nemen en zich beter voelen bij een keuze voor ‘gezond’ dan voor ‘rijk’, bleken juist te zijn. Er was een kleine, maar wetenschappelijk significante, verandering te zien.

Vóór de eerste interventie (met de ‘snelste route-sticker’) koos 57,5 procent van de ongeveer 40.000 mensen die dagelijks van De Uithof naar het centrum van Utrecht fietsen, de route over de Weg tot de Wetenschap. De andere 42,5 procent ging via de Archimedeslaan. In de week waarin fietsers de sticker passeerden, bleek er een verschuiving van zo’n 5 procent ten gunste van de Archimedeslaan (52,2 procent om 47,8 procent) te zijn. Bij een nameting een week later bleek dat de helft van die 5 procent weer terugkeerde naar de Weg tot de Wetenschap toen de sticker was weggehaald.

Ook bij de tweede interventie (met de ‘ben je liever rijk of gezond-sticker’) was er een verschil met de aanvankelijke uitgangssituatie. Maar het verschil met het effect van de kort daarvoor uitgevoerde eerste interventie was klein.

Gewoontegedrag
Volgens Van Merwijk, inmiddels werkzaam als junior-adviseur bij het vervoersexpert XTNT, laten fietsers zich heel erg leiden door gewoonten. Als de provincie of de gemeente van plan zou zijn om fietsende studenten met behulp van ‘nudgingtechnieken’ te sturen, kunnen ze dat daarom het beste doen aan het begin van het collegejaar. Dan zijn er eerstejaars die hun voorkeursroute nog moeten bepalen.

Van Merwijk benadrukt overigens dat de resultaten en aanbevelingen alleen zijn gebaseerd op enkele metingen dit voorjaar op de fietspaden van De Uithof in Utrecht. Om conclusies te kunnen trekken over de effecten van verleidingstechnieken op langere termijn en in andere situaties is volgens haar meer onderzoek nodig.