Weinig harde grenzen in nieuwe richtlijn voor protest

Moet je wel of niet praten met gemaskerde demonstranten? Laat je bezetters wel of niet de nacht doorbrengen in een gebouw? De nieuwe gezamenlijke richtlijn van hogescholen en universiteiten geeft bestuurders veel ruimte.

De bestuurders slaan een kalme toon aan. “Kennis en kritische geluiden zijn het kloppend hart van universiteiten en hogescholen”, is de eerste zin. “Daarbij horen inhoudelijke debatten en ook de mogelijkheid om te protesteren.” En verderop: “Protesteren op de universiteit en hogeschool mag dan ook.” 

Tenminste, zolang de demonstranten de ‘huisregels’ volgen. Want universiteiten en hogescholen vinden het belangrijk “dat iedereen (o.a. studenten, medewerkers en bezoekers) zich veilig kan voelen op de campus”.

Geen rode lijn
De praktijk is weerbarstig. Het bezetten van een gebouw is niet toegestaan en het onderwijs moet gewoon door kunnen gaan, maar de instellingen trekken geen rode lijn. Ze zeggen dus niet: als je een gebouw bezet, komt de mobiele eenheid om het op te breken. 

Universiteiten en hogescholen “kunnen aangifte doen”, staat er in de richtlijn. Overnachten in de gebouwen en op de terreinen van de instelling is “zonder toestemming” niet toegestaan, wat de mogelijkheid openlaat om toestemming te verlenen. Dat is gisteren bijvoorbeeld in Maastricht gedaan.

Pas na aangifte kunnen burgemeester, politie en Openbaar Ministerie besluiten om de mobiele eenheid erop af te sturen. Ter illustratie, bij de Universiteit van Amsterdam gebeurde dat vorige week op maandagavond wel, dinsdagavond niet en daarna weer wel.

Doel
De strengste bepaling is deze: “Protest op locaties en in ruimtes die evident een gevaar kunnen opleveren voor personen, dieren en milieu (zoals bijv. laboratoria) wordt niet getolereerd.”

Helemaal aan het einde staat: “Universiteiten en hogescholen doen altijd aangifte van strafbare feiten, zoals bedreiging, geweld, vernieling of openlijk geweldpleging.” Maar dat kan ook achteraf, dus dat hoeft niet tot ontruiming te leiden. 

Sjaals
In de richtlijn gaat het ook over de sjaals en maskers die sommige demonstranten voor hun gezicht dragen. “Het is (bij wet) niet toegestaan om gezichtsbedekkende kleding (bv integraalhelm, bivakmuts, masker, gezichtssluier) te dragen”, noteren de onderwijsinstellingen. Het gaat om een wet over het onderwijs, de zorg, het openbaar vervoer en overheidsgebouwen.

Maar wat gebeurt er als de demonstranten het toch doen? Dan wordt er “gevraagd” om de locatie te verlaten of om de gezichtsbedekking af te doen. Er staat ook dat universiteitsbestuurders niet onderhandelen met personen die gezichtsbedekkende kleding dragen.

Organisatoren
De bestuurders schuiven een deel van de verantwoordelijkheid in de schoenen van de organisatoren van protesten. Die kunnen zeggen dat ze vreedzaam zijn en dat maar een klein groepje vernielingen aanricht, maar daar willen de bestuurders geen genoegen mee nemen. De organisatoren “wordt gevraagd” erop toe te zien dat er geen strafbare feiten worden gepleegd.

Het gaat dan om “geweld, bedreiging, discriminatie, vernieling of lokaalvredebreuk”, verklaren de instellingen. “Meer in het algemeen geldt dit ook voor intimiderend gedrag, anonieme uitingen of andere wanordelijkheden.”