Wetenschappelijke UU-artikelen na zes maanden vrij toegankelijk

Voorheen moesten onderzoekers zelf aangeven of ze hun artikelen open acces wilden publiceren. Sinds 1 januari gebeurt dit na zes maanden automatisch voor de artikelen die niet direct bij de uitgever open access worden gepubliceerd. Als wetenschappers hier bezwaar tegen hebben, kunnen zij zich hiervoor afmelden door een zogenoemd opt-out formulier in te vullen. Ze kunnen dit doen voor één of al hun wetenschappelijke artikelen. 

Het gaat hierbij om korte wetenschappelijke artikelen, waaronder congres papers, publicaties in wetenschappelijke- en vaktijdschriften en hoofdstukken uit edited volumes, een bundel van wetenschappelijke artikelen of hoofdstukken in een boek geschreven door meerdere auteurs. De artikelen worden in de Utrecht University Repository gepubliceerd. 

Nederlandse universiteiten
Ook publicaties vanaf 2015 moeten voor iedereen toegankelijk worden. Het gaat nog wel even duren totdat al deze artikelen openbaar zijn. Medewerkers van de Universiteit Utrecht moeten alle artikelen langsgaan om te beoordelen of deze open acces gepubliceerd kunnen worden. 

De UU is niet de eerste Nederlandse universiteit die overstapt naar het vrij toegankelijk maken van artikelen zes maanden na publicatie. Onder meer de Rijksuniversiteit Groningen en de Erasmus Universiteit Rotterdam deden dit al. De Vrije Universiteit in Amsterdam is ook per 1 januari overgestapt.

Maatschappelijk belang
De verandering moet ervoor zorgen dat meer artikelen gratis en vrij toegankelijk worden. Het is een van de speerpunten van de UU om onderzoek zo breed mogelijk beschikbaar te maken voor andere onderzoekers en voor de maatschappij.  

“Bij universiteiten die deze op-out regeling al hebben, ligt het percentage open access-publicaties op zo’n 95 procent”, zegt Jeroen Bosman van de Universiteitsbibliotheek Utrecht en expert op het gebied van open acces. “Bij de meeste andere Nederlandse universiteiten ligt dit rond de 85 procent, net als bij de UU.”

Dat sommige wetenschappers nog niet meededen, kan volgens Bosman komen, omdat ze de regeling niet kennen of niet goed weten of uitgevers of coauteurs wel willen dat artikelen open acces worden gepubliceerd. Bosman ziet weinig wetenschappers die zelf principiële bezwaren hebben en hij verwacht daarom dat er weinig gebruik gemaakt zal worden van de op-out optie.