Wetenschappers op de barricaden tegen managementcultuur universiteiten

De sfeer op Nederlandse universiteiten is bar en boos. Dat betoogt althans een nieuwe groep van vijfentwintig ontevreden wetenschappers, die zich Platform Hervorming Nederlandse Universiteiten (H.NU) noemt.

Het rommelt aan de universiteiten. Na kritiek van de wetenschappers van Science in Transition, mengt zich nu een nieuwe groep gearriveerde onderzoekers in de discussie. Veel wetenschappers en andere universitair medewerkers zijn ontevreden, schrijven ze in hun pamflet ‘Naar een andere universiteit!’.

Managers hebben te veel macht gekregen, studenten worden te snel door hun studie gejaagd, en te veel onderzoek wordt beïnvloed door allerhande financiële belangen. “Het is niet zo leuk meer om aan een universiteit te werken”, zegt initiatiefnemer Hans Radder, professor wetenschapsfilosofie aan de Vrije Universiteit.

Wat gaat er mis?
“Er zijn te veel managers die top-down beleid maken zonder dat ze enig verstand hebben van ons werk. Ik heb een ironisch voorbeeld: aan de Vrije Universiteit hebben studieverenigingen nog wel hun eigen ruimte, die ze vooral gebruiken om bier op te slaan, terwijl ik mijn bureau heb moeten inleveren. Hoogleraren hebben dus geen eigen plek meer. Dat heeft te maken met bezuinigingen en ik snap dat die nodig zijn. Maar er is nooit met ons overlegd hoe je dat handig aanpakt.”

Dus jullie willen meer overleg?
“We willen dat al het personeel meer inspraak krijgt in de manier waarop universiteiten worden bestuurd. We hebben te maken met ontzettend veel bureaucratie en doorgeslagen regels. Ik ben niet tegen controle, we worden betaald met belastinggeld en daar moeten we verantwoording over afleggen. Maar het systeem hapert nu omdat het compleet is doorgeslagen. We hebben bijvoorbeeld niets te zeggen over de benoeming van een nieuwe decaan of rector. Medezeggenschap moeten we op een meer zinvolle manier gaan vormgeven.”

Science in Transition (SiT) verscheen al eerder op de barricaden. Wat is het verschil tussen jullie beiden?
“Laat ik eerst zeggen dat veel wetenschappers die het pamflet hebben ondertekend al jaren over dit onderwerp nadenken. Ik ben wetenschapsfilosoof en al vijftien jaar met deze thematiek bezig. De wetenschappers van SiT zeggen een aantal heel zinnige dingen, waar ik het zeker mee eens kan zijn. Maar zij hebben wel duidelijk een andere focus: zij richten zich vooral op internationaal wetenschappelijk onderzoek, terwijl wij ons meer richten op de situatie van het gewone, doorsnee personeel op Nederlandse universiteiten. Daar heeft SiT iets minder oog voor.”

Beide actiegroepen bestaan vooral uit gearriveerde en wat oudere wetenschappers. Waar blijven de jongeren?
“Nou, als je goed kijkt naar de namen die onder het pamflet staan zijn dat echt niet alleen maar ouderen. Maar het is wel zo dat ik dit makkelijker kan doen en zeggen omdat ik bijna met pensioen ga, mij kunnen ze niets meer maken. We hebben bijvoorbeeld contact gehad met een veertigjarige vrouwelijke wetenschapper die het pamflet eigenlijk wel wilde tekenen, maar dat niet heeft gedaan omdat ze een vaste aanstelling probeert te krijgen. Als je dan dit soort dingen gaat zeggen, kun je die vaste aanstelling wel vergeten.”