Wetenschappers in opspraak door onthullingen over onderzoeksinstituut

De onthullingen van Nieuwsuur tonen aan dat het WODC (Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum) in 2014 onderzoeken over het softdrugsbeleid van het ministerie heeft herschreven. Hoge ambtenaren zetten onafhankelijke onderzoekers onder druk om hun rapporten zo aan te passen dat ze het beleid van toenmalig justitieminister Ivo Opstelten ondersteunden.

Een belangrijke rol daarbij speelde WODC-directeur Frans Leeuw. Hij zou onderzoekers passages hebben laten schrappen of herschrijven die in tegenspraak waren met het drugsbeleid van de minister. Dat blijkt uit interne memo’s en e-mails, die een inmiddels gepensioneerde klokkenluider en andere (oud-)medewerkers van het ministerie aan Nieuwsuur hebben doorgespeeld.  

Ernstige aantijgingen tegen Maastrichtse hoogleraar
De Universiteit Maastricht, waar Leeuw werkt als hoogleraar recht, openbaar bestuur en sociale wetenschappen, is geschrokken. Tegenover het Maastrichtse universiteitsblad Observant noemt rector Rianne Letschert de aantijgingen “ernstig”. Of die ook gevolgen zullen hebben voor Leeuws positie als hoogleraar, wil ze niet zeggen. Ze wil de onderzoeken afwachten die het ministerie van Justitie heeft aangekondigd.

Zelf wil Leeuw tegenover Observant niet inhoudelijk ingaan op de beschuldigingen. Hij vindt het “niet verstandig om daar nu dingen over te roepen”. Bovendien ziet hij het verband met zijn positie in Maastricht niet: “Het gaat hier om een thematiek van het ministerie en het WODC.” 

'Sturing' op onderzoek naar wietteelt
Het onderzoek van Nieuwsuur roept ook vragen op over de rol van twee wetenschappers van de Radboud Universiteit Nijmegen. In opdracht van het WODC onderzochten zij of internationale verdragen een Nederlands experiment met gereguleerde wietteelt in de weg stonden. De conclusie van het onderzoek uit 2014 was dat die verdragen daarvoor geen ruimte bieden.

De twee onderzoekers, Piet Hein van Kempen en Masha Fedorova, ontkennen dat hun onderzoek is beïnvloed. Als er al sprake was van ‘sturing’ door het ministerie, zegt hoogleraar straf- en strafprocesrecht Van Kempen tegen Nijmeegse universiteitsblad Vox, was dat alleen het geval bij het opstellen van de onderzoeksvraag in de opdracht en niet bij de resultaten.

Opvallend genoeg verscheen er in 2016 een vergelijkbaar onderzoek van hen – ditmaal in opdracht van een groep gemeenten – met als conclusie dat overheden gereguleerde wietteelt in sommige gevallen wél kunnen toestaan. Dat komt door “een ander perspectief en een andere onderzoeksvraag”, aldus Van Kempen tegen Vox.