Winnaar KNAW-prijs René Bernards: ‘Kanker wordt chronische ziekte’

Binnen enkele decennia zullen de meeste vormen van kanker beschouwd kunnen worden als een chronische aandoening.  Dat zei UU-hoogleraar  René Bernards dinsdag in De Wereld Draait Door. De kersverse winnaar van de Prijs Akademiehoogleraren, een oeuvreprijs van de KNAW, toonde zich optimistisch over de behandeling van de gevreesde ziekte.

René Bernards is wereldwijd vermaard vanwege zijn onderzoek naar genetische verschillen tussen tumoren. Hij toonde aan dat behandelingen en geneesmiddelen zullen moeten worden afgestemd op de individuele verschillen tussen patiënten. Zelf ontwikkelde hij een genetische test waarmee kan worden voorspeld of borstkankerpatiënten veel of weinig risico lopen op terugkerende uitzaaiingen. Op basis van deze test kan worden vastgesteld of agressieve chemokuren al dan niet nodig zijn.

De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen maakte maandag bekend dat Bernards, die ook verbonden is aan het Nederlands Kanker Instituut in Amsterdam, een van de twee winnaars is van de Prijs Akademiehoogleraren. Deze oeuvreprijs wordt sinds drie jaar uitgereikt. De hoogleraar Moleculaire Carcinogenese krijgt 1 miljoen euro die hij mag besteden aan een zelf te kiezen wetenschappelijk doel.

In een uitzending van De Wereld Draait Door legde Bernards dinsdag uit dat de wetenschap er inmiddels vrijwel in is geslaagd om het precieze gedrag van kankercellen in kaart te brengen. Het woord is volgens hem nu aan de technologen, de medicijnontwikkelaars. De UU-hoogleraar is van mening dat kanker binnen twintig jaar niet meer als een dodelijke, maar als een chronische ziekte kan worden beschouwd. Hij maakt daarbij de vergelijking met aids.

Bernards won eerder al een ERC-grant en de Spinozaprijs. Ter gelegenheid van dat laatste wapenfeit in 2005 interviewde het toenmalige Ublad hem. Bernards sprak destijds over zijn ‘nieuwe speeltje’ te weten: ‘RNA interferentie techniek’. Met die methode kunnen genen die onmisbaar zijn voor het overleven van tumoren achtereenvolgend worden uitgeschakeld. Uit het gesprek met Matthijs van Nieuwkerk bleek dinsdag dat Bernards de afgelopen jaren zeer succesvol is geweest met dat onderzoek.

Bernards is de tweede Utrechtse winnaar van de Prijs Akademiehoogleraren. In 2011 werd de Utrechtse economisch historicus Jan Luiten van Zanden gelauwerd bij de eerste uitreiking van deze lifetime achievement award. Tot 2011 benoemde de KNAW excellente wetenschappers voor vijf jaar tot Akademiehoogleraar. Zes UU’ers viel die eer te beurt.