Zeldzame kritiek op promotie: universiteit zou afstand moeten nemen van conclusies

Het gebeurt zelden dat academici achteraf en in het openbaar met kritiek komen op een proefschrift. En dat terwijl de promotieplechtigheid net heeft plaatsgevonden. Op 7 november werd buitenpromovendus Luc Koning tot doctor in de onderwijswetenschappen verheven. Een dag later lag een protestbrief bij de universiteit op de deurmat. 

Fouten
De elf onderwijswetenschappers menen dat het proefschrift ernstige fouten bevat. Het is “verre van voldoende om een doctorstitel te rechtvaardigen” en de kwaliteitscontrole van de Rijksuniversiteit is “ernstig tekortgeschoten”. De brief is samen met een reactie van de beoordelaars vorige maand op een landelijke dyslexiewebsite verschenen.

In het proefschrift onderzoekt Koning zijn eigen leesonderwijsmethode voor kinderen op de basisschool. In tegenstelling tot andere, veelgebruikte methodes speelt snelheid daarin geen rol. Koning concludeert dat er “geen steun te vinden is voor de mainstreamgedachte dat snel lezen nodig is voor begrijpend lezen”. 

‘Slordigheden’
Maar volgens de elf hoogleraren en universitair docenten (veelal van de Universiteit van Amsterdam, maar ook uit Utrecht, te weten universitair docent Sietske van Viersen, Nijmegen, Maastricht en het Belgische Louvain-la-Neuve) is die conclusie niet goed onderbouwd. Ook zijn er stokoude meetmethodes gebruikt.

Dat laatste erkennen de promotoren van Koning. Een paar dagen na de kritische brief antwoorden zij dat “het proefschrift een aantal onzorgvuldigheden bevat”. Maar deze doen “geen afbreuk aan de wetenschappelijke kwaliteit”. 

Ze beloven een overzicht van de fouten en verbeteringen te publiceren. Ook gaat Koning een “slordigheid” met oude tabellen corrigeren, maar zijn begeleiders zeggen er alvast bij dat “dat niet leidt tot een andere uitkomst”. 

Plechtigheid
De elf critici wisten van het onderzoek. Waarom probeerden ze de in hun ogen onterechte promotie niet te voorkomen? De beoordelingscommissie was al akkoord, zeggen ze, en de doctorstitel was eigenlijk al vergeven. Ze wilden de feestelijke plechtigheid niet verstoren. 

Ook speelt mee dat het eigenlijk niet om de promovendus zelf gaat, zegt emeritus hoogleraar orthopedagogiek Peter de Jongh van de UvA, die zichzelf als woordvoerder van de elf opwerpt. Ze hebben vooral problemen met de begeleiding van de promovendus en de kwaliteitscontrole van de RUG. Die schoot volgens de elf tekort.

Niet overtuigd
In de reactie van de begeleiders blijven veel kritiekpunten onbeantwoord. “En ondertussen hebben alle ongecorrigeerde resultaten zonder enige nuance de onderwijspraktijk allang bereikt”, vrezen de elf. Het antwoord van de promotoren heeft hen niet overtuigd. 

De RUG weet nog niet wanneer ze op de kritiek kan reageren, zegt een woordvoerder. Het college voor promoties buigt zich over de zaak. Ook Luc Koning en zijn promotoren wachten dat af.