5 mei is een spiegel …

Op 5 mei vieren we de bevrijding van onderdrukking en knechting. Maar sommige feestgangers zien de balk in hun eigen ogen niet. Daarom houdt 5 mei ons allen een spiegel voor.Bevrijdingsdag is uitgegroeid tot een algemene dag waarop we onze vrijheid vieren voorbij de capitulatie van de Duitse troepen op Nederlands grondgebied. Vrijheid van onderdrukking, knechting en dictatuur. Een dag waarop we langs een lange rij dictators kunnen wandelen binnen Europa en buiten Europa.Maar de essentie van hun bloedige regime ligt niet in het bestaan van deze mensen zelf, maar in de kring van mensen die het mogelijk gemaakt hebben dat deze dictaturen in stand gehouden werden. Die door het mede organiseren van een sfeer van angst en het bedenken van regels velen medeschuldig hebben gemaakt. Mensen, die zich juist beriepen op die regels om hun handelen te rechtvaardigen: zo is hier het spel, zo zijn de regels en zo wordt het gespeeld.Maar meer nog dan naar het verwijzen naar deze staatssystemen van onderdrukking is 5 mei ook dag van bespiegeling over wie we zelf zijn. Immers, het is zoveel moeilijker om de ogenschijnlijk kleinere vormen daarvan onder ogen te zien, zoals de dictatuur van geloofsbelijdenis.Het is onvoorstelbaar dat we een nog steeds een wetsartikel kennen dat aan scholen op religieuze grondslag toestaat om docenten en leerlingen te verwijderen die openlijk voor hun homoseksuele geaardheid uitkomen. De rechter moest er recent aan te pas komen om de SGP te dwingen na te denken over de vraag of de exclusieve rol van mannen binnen het politieke ambt zonder beroep op de bijbel te rechtvaardigen is. Als bewoner van een bijbelbeltgemeente zie ik de in- en uitgroepcultuur van deze vorm van geloofsbelijdenis. Ook hier is de crux, dat het in stand gehouden wordt door een groep mensen in een sfeer van angst en zelfbedachte op onderdrukking gerichte regels. Het maakt de 5 mei-boodschap ‘want vrijheid maak je met elkaar’ een wrange.Voor zover geloof voor mij een betekenis heeft, dan is die boodschap al eerder verkondigd in het Nieuwe Testament in de figuur van Jezus: de essentie van het menselijk bestaan is de liefde voor de ander geboren uit mededogen voor de feilbaarheid en het onvermogen van die ander. Niet de regels zijn leidend, zoals Jezus liet zien, maar de makers, de bedenkers, de uitvoerders en de volgers ervan, kortom de mens. Wij kunnen, en moeten zelfs, die regels soms negeren om de menselijke maat aan onze samenleving te geven. Een recent proefschrift van de Erasmus Universiteit Rotterdam bepleit dat leidinggevenden de mens voor de regels, formats en modellen moet stellen en niet andersom. Een mooi pleidooi voor de menselijke maat in het leiderschap.Dat is de essentie van vrijheid: voorbij onderwerping aan systemen die geneigd zijn zichzelf in stand te houden. Dat is de spiegel die 5 mei ons voorhoudt, ook in het klein.

Opinie
on 05/05/2010

Op 5 mei vieren we de bevrijding van onderdrukking en knechting. Maar sommige feestgangers zien de balk in hun eigen ogen niet. Daarom houdt 5 mei ons allen een spiegel voor.

Bevrijdingsdag is uitgegroeid tot een algemene dag waarop we onze vrijheid vieren voorbij de capitulatie van de Duitse troepen op Nederlands grondgebied. Vrijheid van onderdrukking, knechting en dictatuur. Een dag waarop we langs een lange rij dictators kunnen wandelen binnen Europa en buiten Europa.

Maar de essentie van hun bloedige regime ligt niet in het bestaan van deze mensen zelf, maar in de kring van mensen die het mogelijk gemaakt hebben dat deze dictaturen in stand gehouden werden. Die door het mede organiseren van een sfeer van angst en het bedenken van regels velen medeschuldig hebben gemaakt. Mensen, die zich juist beriepen op die regels om hun handelen te rechtvaardigen: zo is hier het spel, zo zijn de regels en zo wordt het gespeeld.

Maar meer nog dan naar het verwijzen naar deze staatssystemen van onderdrukking is 5 mei ook dag van bespiegeling over wie we zelf zijn. Immers, het is zoveel moeilijker om de ogenschijnlijk kleinere vormen daarvan onder ogen te zien, zoals de dictatuur van geloofsbelijdenis.

Het is onvoorstelbaar dat we een nog steeds een wetsartikel kennen dat aan scholen op religieuze grondslag toestaat om docenten en leerlingen te verwijderen die openlijk voor hun homoseksuele geaardheid uitkomen. De rechter moest er recent aan te pas komen om de SGP te dwingen na te denken over de vraag of de exclusieve rol van mannen binnen het politieke ambt zonder beroep op de bijbel te rechtvaardigen is. Als bewoner van een bijbelbeltgemeente zie ik de in- en uitgroepcultuur van deze vorm van geloofsbelijdenis. Ook hier is de crux, dat het in stand gehouden wordt door een groep mensen in een sfeer van angst en zelfbedachte op onderdrukking gerichte regels. Het maakt de 5 mei-boodschap ‘want vrijheid maak je met elkaar’ een wrange.

Voor zover geloof voor mij een betekenis heeft, dan is die boodschap al eerder verkondigd in het Nieuwe Testament in de figuur van Jezus: de essentie van het menselijk bestaan is de liefde voor de ander geboren uit mededogen voor de feilbaarheid en het onvermogen van die ander. Niet de regels zijn leidend, zoals Jezus liet zien, maar de makers, de bedenkers, de uitvoerders en de volgers ervan, kortom de mens. Wij kunnen, en moeten zelfs, die regels soms negeren om de menselijke maat aan onze samenleving te geven. Een recent proefschrift van de Erasmus Universiteit Rotterdam bepleit dat leidinggevenden de mens voor de regels, formats en modellen moet stellen en niet andersom. Een mooi pleidooi voor de menselijke maat in het leiderschap.

Dat is de essentie van vrijheid: voorbij onderwerping aan systemen die geneigd zijn zichzelf in stand te houden. Dat is de spiegel die 5 mei ons voorhoudt, ook in het klein.

Tags: religiewetenschap | bevrijdingsdag

Advertentie