Is de beendrain een voorbode?

De vermoedelijke opstelling van het Nederlands elftal bij het WK kent slechts drie spelers die bij Nederlandse clubs actief zijn. De creatieve spelers van de voorhoede spelen allen elders. Is dit een voorbode van wat er in wetenschap gaat gebeuren? De selectie van het Nederlands elftal voor het komende WK bestaat voor het merendeel uit spelers die in het buitenland hun geld verdienen en daar successen behalen. De vermoedelijke opstelling bestaat slechts uit drie spelers die in Nederland hun geld verdienen, de doelman en twee verdedigers. De voorhoede bestaat uit creatieve spelers die in het buitenland spelen. Is het toeval dat de Nederlandse club inbreng behoort tot achterhoedespelers? Wanneer is deze beendrain begonnen? Al lange tijd kijken we verwonderd naar de teloorgang van het Nederlandse clubvoetbal. Het laatste grote succes dateert van half jaren negentig met het winnen van de Champions League finale van AJAX. Natuurlijk, er was een laatste stuiptrekking van Feyenoord in 2002, dat de UEFA cup won, en er waren de bijna succesverhalen van PSV en AZ. Maar die ontnamen ons het zicht om wat er daadwerkelijk aan de hand was. Wil je jezelf als jonge voetballer ontplooien, dan moet je weg uit Nederland. Bondscoach Van Marwijk was eerlijk in die boodschap laatst. Spelen in competities waar je op de training alleen al beter wordt. Het Innovatieplatform heeft laatst een rapport uitgebracht (Bouw op talent!) met daarin twee illustratieve plaatjes van de teloorgang van de OESO positie van Nederland wat onderwijs en onderzoek betreft. Op het gebied van onderwijs en onderzoek zakken we net als in het voetbal sinds de jaren negentig gestaag van plek 1 of 2 naar een plek net op of ver buiten de top 10 in 2006. En ook hier hebben we jaren staan kijken hoe het gebeurde. Steeds meer werd er geknepen in de budgetten en werd het alles behalve aantrekkelijk gemaakt om in onderwijs of onderzoek te werken. Maar ook werd het beschikbare geld niet optimaal besteed. Zo besteedden we steeds meer budget aan het elkaar beconcurreren in plaats van elkaar versterken. Zo kwamen de managers, bestuurders en directeuren die de macht overnamen en daarmee de slagkracht afnamen van docenten en onderzoekers. NWO, dat in plaats van bij wetenschappers het primaat te laten het geld goed te besteden, vooral zichzelf bezig hield met allerlei procedures en selectiemechanismen. Net als de beendrain dreigt ook de braindrain als we niet opletten. Mijn dochter is 13, doet tweetalig onderwijs op een zeer goede school en is slim. Wat zal ik haar aanraden? Blijven of weggaan? Als we investeren, herschikken en de vraag kunnen beantwoorden, waarom we ooit bovenaan stonden, dan kan het goed komen, anders vormen we de achterhoede. Geld alleen werkt niet, zoals bij Real Madrid bleek. Het gaat ook om de juiste balans in de organisatie, goede talent-coaching, lef, vrijheid, keuzes en bovenal vertrouwen in en respect voor docenten en onderzoekers. Laten we hopen op een frisse wind. Ik zal daarom nog 4 jaar wachten met mijn advies.