De lange strijd van Iraanse vrouwen

De vrouwen in Iran strijden al zo’n tweehonderd jaar voor gerechtigheid, gelijkheid en lichamelijke integriteit. In januari 2020 begon ik met het schrijven van mijn PhD thesis over het leven en werk van een belangrijke vrouwelijke dichter, Parvin E’tesami (1907-1941). E’tesami’s gedichten zijn belangrijk, niet alleen voor hun speciale plek in de Perzische literatuur en cultuur, maar ook in het dagelijks leven van Iraniërs. Toch worden de identiteit en het werk van deze vooraanstaande vrouwelijke dichter veelal verkeerd geïnterpreteerd.

Mijn voornaamste doel was om aandacht te vragen voor haar eloquente maar onbegrepen boodschap. Ik dacht dat dit de eerste stap zou zijn van een lange weg om de vrouwen van mijn cultuur en hun eeuwenlange strijd voor gelijkheid aan de wereld voor te stellen. E’tesami is een van talloze vrouwen die voorop liepen in het verzet tegen het geweld en onrecht dat vrouwen, en alle gewone Iraniërs, wordt aangedaan. Ik had me nooit kunnen bedenken dat terwijl ik me voorbereidde op mijn PhD-verdediging, heldhaftige Iraanse meisjes en vrouwen, die voor hetzelfde pleitten, wekenlang op straat te maken te maken zouden hebben met bloedig geweld. Ik zou graag een aantal regels van E’tesami’s gedicht Nahāl-i ārizū (‘Kiem van Hoop’), dat ze in 1924 voordroeg bij haar diploma-uitreiking van de Amerikaanse middelbare school in Teheran, willen delen. Het is een van haar gedichten over het belang van vrouwenrechten en -educatie.

پستی نسوان ایران، جمله از بی دانشی است

مرد یا زن، برتری و رتبت از دانستن است

زین چراغ معرفت کامروز اندر دست ماست

شاهراه سعی و اقلیم سعادت، روشن است

به که هر دختر بداند قدر علم آموختن

تا نگوید کس، پسر هشیار و دختر کودن است

The inferiority of Persian women is all due to the lack of knowledge.

Man or woman, superiority and rank come from knowledge.

From this torch of knowledge that is in our hands today,

the highway of endeavour and clime of happiness is enlightened.

It is better that each girl knows the value of gaining knowledge,

so that no one could say boys are intelligent whereas girls, stupid.

Op 16 september stierf de 22-jarige Mahsa (Zhina) Amini terwijl ze in hechtenis was van de moraliteitspolitie in Iran. Ze werd gearresteerd en doodgeslagen omdat ze naar verluid haar hoofddoek onjuist droeg – volgens de voorschriften van de ‘Islamitische’ Republiek. Haar dood veroorzaakte enorme protesten, die bruut zijn neergeslagen door regeringstroepen. Velen zijn gemarteld en vermoord. De pijn die ik voel terwijl ik naar al dit kijk is ondraaglijk. Ik vind het ontzettend moeilijk om mijn vloed aan emoties uit te drukken. Ik wend me weer tot de gedichten die E’tesami, de voormoeder van deze jonge Iraanse meisjes, bijna een eeuw geleden schreef. Haar woorden geven me de hoop en vastberadenheid om te schrijven over wat er in Iran gebeurd, en een beweging die zij en haar vrouwelijke medestanders hebben gestart te steunen. Ik deel deze woorden in de hoop dat ik een duidelijk beeld van de onlusten in Iran kan schetsen. De pioniers van deze beweging eisen dat vrouwen geëmancipeerd moeten worden en niet langer als ‘aantrekkelijke’ of ‘beschermde’ objecten moeten worden behandeld, maar als autonome mensen. Boven alles wil ik dat lezers beseffen dat in tegenstelling tot wat de gevestigde media zeggen, het probleem van Iraanse vrouwen niet per se de sluier is, maar hun lichamelijke, intellectuele en spirituele integriteit.

Dit is het tweede blog in de serie waarin internationale studenten en medewerkers vertellen hoe zij – ver weg– de conflicten in hun thuisland ervaren. Lees alle blogs hier.

Zhinia Noorian is postdoc en werkt aan het project Feminising Masculinity: Negotiating Gender Norms wat hoort bij het grotere onderzoek met de naam Beyond Sharia: The Role of Sufism in Shaping Islam. Ze is gepromoveerd aan de Universiteit Utrecht op de gedichten en de wijze waarop die werden ontvangen van Parvin E’tesami (1907-1941). De dichter heeft een stempel gedrukt op de literaire en religieuze cultuur in Iran. Nu richt ze zich op homo-erotische aspecten van heiligen van het Soefisme.