De UU te wit? Een ongemakkelijke -en onjuiste- uitspraak.
“Het ergert mij ook dat we zo wit zijn. Maar we zijn wel flink bezig dit te veranderen”, aldus Anton Pijpers, voorzitter van het College van Bestuur, vorige week tijdens een inputsessie voor het nieuwe strategisch plan. Helaas blijkt uit deze uitspraak wederom dat de UU helemaal niets heeft geleerd van het enorme debacle van anderhalf jaar geleden. In het destijds gewraakte rapport ‘instroom en selectie’ werden ter onderbouwing van het standpunt dat de UU te wit zou zijn cijfers genoemd die achteraf helemaal niet bleken te kloppen. Sterker nog, uit de cijfers blijkt zelfs dat het percentage niet-westerse allochtonen dat vanaf het vwo doorstroomt naar de universiteit hoger ligt dan het percentage autochtonen. In die zin zijn universiteiten (en dus de UU) “diverser” dan je redelijkerwijs zou kunnen verwachten.
De reden dat ik het woordje 'divers' hierboven tussen haakjes zet, is een bewuste keuze. De UU heeft namelijk een langzaamaan rabiaat wordende obsessie ontwikkeld om diversiteit maar te blijven zien als sec een zaak van huidskleur. Die gewoonte begint enge trekjes te krijgen: werd er in het gewraakte rapport al gesproken over “ideale studentenpopulaties’’, nu stelt Pijpers onomwonden dat de UU “bezig is om dit [dat de UU te wit is] te veranderen”. De boodschap die met deze woorden gebracht wordt komt op mij als blank (wit) persoon op z’n zachtst gezegd nogal verontrustend over: ik ben door mijn huidskleur niet goed genoeg; ik ben niet, of in ieder geval minder, gewenst en als er teveel mensen zoals ik zijn, is dat bezwaarlijk en zo voorts en zo verder.
Dit ongemakkelijke gevoel wordt nog verder versterkt als ik lees dat een medestudent heeft gesteld dat internationale studenten zich niet welkom zouden voelen op de UU omdat deze te wit zou zijn -met andere woorden, omdat er te veel mensen als ik zijn, met mijn huidskleur, voelen mensen zich niet welkom. De denkfout die hier gemaakt wordt, is feitelijk dezelfde drogreden die uitgesproken racisten gebruiken: niet-witte studenten schijnen zich niet welkom te voelen en dat wordt afgeschoven op witte studenten als groep, puur gebaseerd op huidskleur, en niet op de personen die, al dan niet bewust, de daadwerkelijke oorzaak zijn van het ongemakkelijke gevoel van niet-witte en internationale studenten. Als dat geen bekrompen racisme is, wat dan wel? (Doe anders even het volgende gedachte-experimentje: hoe zou je reageren als iemand zou zeggen dat de UU te zwart is en dat ‘ie zich daarom ongemakkelijk voelt?)
Daarbij, je gaat studeren aan een universiteit in een land waar nog steeds een overgrote meerderheid van de bevolking wit is. Dan is het toch niet heel vreemd dat de betreffende universiteit dat ook is? Ondanks toenemende internationalisering is immers het gros van de studenten aan de UU nog steeds in het bezit van de Nederlandse nationaliteit en is de meerderheid van de Nederlanders nog steeds blank. Aangezien de doorstroom van niet-witte studenten naar de universiteit al bovengemiddeld goed is, is de enige manier om de universiteit dan echt ‘minder wit’ te maken het consequent weren van witte studenten, hetgeen niet alleen indruist tegen de meest elementaire principes van de Universiteit Utrecht, maar ook tegen de Nederlandse grondwet.
Nu geloof ik niet dat de betreffende student noch Anton Pijpers racisten zijn of ter kwader trouw waren toen ze spraken over de zogenaamd ‘te witte UU’. Ik ben ervan overtuigd dat we allemaal een Universiteit Utrecht willen waar iedereen zich welkom, thuis en gewaardeerd voelt.
Negatief-normatief stellen dat de universiteit te wit is, draagt daar echter niet aan bij. Niet alleen is het volslagen onzin en niet overeenkomstig de feiten, het legt ook nadruk op huidskleur en juist in deze tijden lijkt me dat het laatste wat we moeten willen. Daarnaast bezorgt het witte studenten een ongemakkelijk en onprettig gevoel, alsof het onze schuld zou zijn dat bepaalde groepen zich niet prettig zouden voelen op de universiteit. Dergelijk groepsdenken vergroot alleen maar die afstand tussen mensen die we hopelijk allemaal juist willen verkleinen.