Een huursom van 600.000 euro

Binnenkort is het zover: het departement Wijsbegeerte vertrekt naar de binnenstad van Utrecht. Noodgedwongen, want de huur in De Uithof was te hoog. Maar: kan mijn rechterhand mijn linker 600.000 euro geven?Ofschoon het op papier aanlokkelijk lijkt om de kolkende gedachtewisselingen tijdens de colleges na afloop voort te zetten in bruisende cafés waar de hoogoplopende meningsverschillen worden geblust door schuimend bier is de werkelijkheid een ijskoude nachtmerrie. Van hun eigen kamer gaan de filosofen naar een vertrek voor drie, vier man waar ze voortaan ruggelings tegen elkaar aan gezeten de wereldraadselen moeten zien te ontsluiten. Mooie boel. De verhuizing is dan ook niet helemaal vrijwillig tot stand gekomen. Zouden de departementen Theologie en Wijsbegeerte niet voor 1 april zijn verkast, dan zou de Faculteit Geesteswetenschappen 600.000 euro hebben moeten betalen.Die mededeling roept allerlei vragen op. Een belangrijk instrument in het denkgereedschap van de filosoof is de herkenning van categoriefouten. Standaardvoorbeeld: een buitenlandse bezoeker krijgt de ‘grand tour’ door Oxford, Magdalen College, ChristChurch, New, Balliol, Wadham niet te vergeten. Na afloop vraagt de gast: ‘Prachtig al die colleges, maar waar is de Universiteit van Oxford nu?’ Het is hem ontgaan dat de universiteit uit al die colleges bestaat. Er is niet een apart gebouw waar de universiteit zetelt.Wat is de Universiteit Utrecht? Nog niet zo lang geleden zou je geantwoord hebben dat de universiteit bestaat uit de faculteiten Bètawetenschappen, Geneeskunde, Sociale Wetenschappen, etc., maar door die verhuizing begin ik naar een andere mening over te hellen. Is de Universiteit Utrecht nog wel een eenheid? Of is zij een unie van autonome faculteiten waarboven aan een paardenhaar een ambtenarenapparaat als een zwaard van Damocles heen en weer zwaait?Die huursom van 600.000 euro voor een gang in het Bestuursgebouw maakt deze vragen pregnant. Als de universiteit een eenheid is, dan is het raar om van een van je ledematen huur te vragen. Voor een huurcontract zijn twee partijen nodig, een verhuurder en een huurder, iedere student weet dat. De faculteit Geesteswetenschappen is de huurder, dus is de Universiteit Utrecht een andere partij, namelijk de verhuurder.In een vrije markteconomie zijn deze partijen gelijkwaardig. De huurprijs wordt bepaald door de wet van vraag en aanbod; beide partijen genieten wettelijke bescherming. Hoe is de huurprijs bepaald die de universiteit de faculteit Geesteswetenschappen berekent? Een blik op de funda.nl leert dat die in ieder geval niet door de wet van vraag en aanbod tot stand is gekomen. Voor iets meer dan 500.000 euro heb je bijna 3000m2 in het ‘hoogwaardig afgewerkte kantoorgebouw Le Rève’. Over die huurprijs valt vast nog wel te onderhandelen. Als Wijsbegeerte daarheen verhuist, besparen we minstens 100.000 euro.Hoe komt de universiteit dan toch aan dat idioot hoge bedrag? Een van de vriendelijkste en redelijkste hoogleraren die ik ken, wilde dat wel eens weten. Na enig wroeten in de bureaucratie wist hij door te dringen tot de burelen van de verantwoordelijke ambtenaar. De redelijke hoogleraar vroeg Dorknoper welk rekenmodel hij hanteerde. Nurks weigerde de overheidsdienaar deze vraag te beantwoorden. Dat kon hij ook niet, want hij bleek enkel bij machte getallen in vakjes van een Excel-spreadsheet te typen. De eenvoudige vraag welke formule hij volgde of welk cijfer in welk vakje moest ervoer hij als ‘nogal vijandig en bedreigend’. Nadenken is gevaarlijk in een bureaucratie.Dit is dus de situatie: faculteiten (maar ook Parnassos) krijgen een huur opgelegd waarvan de hoogte op volstrekt ondoorgrondelijke berekeningen tot stand is gekomen. Anders dan in de grote mensenwereld waar je huurbescherming geniet, hebben de faculteiten dat maar te slikken. Het valt niet te controleren, dus je kunt er ook niet tegen protesteren, want toon maar eens aan waar het is misgegaan.Ondertussen wordt de gang in het Bestuursgebouw waar het departement Wijsbegeerte de dagen aan het aftellen is, royaliter verbouwd, zodat het kopieerapparaat door het rondstuivend zaagsel dienst weigert en de kamerdeuren zijn geblokkeerd door plafondpanelen. Kosten noch moeite zijn gespaard. De branddeuren zijn vervangen door glazen sierexemplaren à raison van € 5000. Als de brandinspectie komt, kunnen die er overigens weer uit, want ze zijn er verkeerd ingezet. (Een branddeur moet je openduwen in de richting van de nooduitgang, niet naar je toetrekken.)En ondertussen huilt de wind door de kieren van de oude universiteitsbibliotheek, die er sinds de opening van de onbetaalbare zwarte doos van Wiel -alabasten huid -Arets verlaten bij ligt. Waarschijnlijk is het goedkoper om met dit lege pand op een ‘toplocatie’ (namelijk midden op de campus) te speculeren op de onroerendgoedmarkt, dan om daarin wetenschappers te huisvesten.Dus ja, een rechterhand kan een linker 600.000 euro geven, mits je die eerst amputeert.