Het is hoog tijd voor écht debat over diversiteit

“Het getuigt van lef om de discussie over diversiteit te voeren”, zo liet professor Janneke Plantinga eerder deze maand optekenen op DUB. Een opvallende uitspraak van de nieuw aangestelde diversiteitsdecaan, aangezien er vooralsnog nauwelijks discussie over diversiteit gevoerd wordt op de UU. Sterker nog, de UU hobbelt veelal kritiekloos en zonder enige vorm van reflectie achter elke identiteitshype aan die de Atlantische Oceaan overgewaaid komt. Dit leidt tot een klakkeloze en steeds verdergaande implementatie van maatschappelijk omstreden identiteitspolitiek in staand UU-beleid, met als gevolg dat de openheid en de neutraliteit van de UU steeds verder onder druk komen te staan.

Inclusief sinterklaasfeest
Een voorbeeldje. De universiteit kent dit jaar richtlijnen voor een “inclusief sinterklaasfeest”, ontdekte ik onlangs. In principe niks mis mee, ook de UU zal zich ongetwijfeld bewust zijn van het verschuivende paradigma rondom de sinterklaasviering in Nederland. Maar nog los van de vraag of het verstandig is dat een met belastinggeld gefinancierd en openbaar instituut zo duidelijk stelling neemt in een debat dat maatschappelijk en politiek ontzettend gevoelig ligt, wringt er iets in de manier waarop het programma ‘gelijkheid, diversiteit en inclusie’ deze Oudnederlandse traditie inclusiever wil maken. Zo wordt er geadviseerd om ‘elkaar erop te attenderen dat traditionele uitingen van zwarte piet niet de bedoeling zijn’. Wat de UU hier dus eigenlijk voorstelt is een verkapte sociale controle, waarmee medewerker en student in staat worden gesteld om met UU-beleid onder de arm hun collegae moreel de maat te nemen in een uiterst ingewikkelde discussie waar de meningen vaak tot op het bot zeer verdeeld over zijn.

Noord-Koreaanse propaganda
Het getuigt het wat mij betreft ook van een nogal schokkend gebrek aan academische integriteit om mensen vanuit een officieel UU-programma op te roepen ‘zichzelf te scholen’ met een literatuurlijst die zich qua eenzijdigheid kan meten met Noord-Koreaanse propaganda -met als absolute dieptepunt op die lijst het werk van de zeer omstreden Utrechtse emeritus hoogleraar Gloria Wekker. Prima als je mensen aan het denken wil zetten, maar doe dat dan alsjeblieft met een gebalanceerde literatuurlijst waarin meerdere perspectieven worden belicht. Dat is niet alleen wetenschappelijk verantwoorder, maar voorkomt ook dat je met dezelfde vooringenomenheid te werk gaat als waar je zo tegen zegt te strijden.

Deze vooringenomenheid is namelijk eerder regel dan uitzondering voor het diversiteitsdebat op de UU in het algemeen en voor de werkwijze van het programma ‘gelijkheid, diversiteit en inclusie’ in het bijzonder. Het doel van het programma is nastrevenswaardig: een open, toegankelijke universiteit waar iedereen zich vrij, veilig en welkom voelt. De manier waarop men dit beoogt te bereiken is daarentegen allesbehalve nastrevenswaardig. Het is ten diepste onwetenschappelijk en vormt een direct gevaar voor het open debat op de Universiteit Utrecht.

Exemplarisch hiervoor was de aftrap van de ‘Black Lifes Matter @UU’-sessies op 12 oktober. In eerste instantie aangekondigd als een debat, maar de realiteit was een sessie met sprekers die het vooral heel erg met elkaar eens waren. “Van debat was geen sprake”, zo schreef de DUB dan ook na afloop in hun verslaggeving van de avond. In datzelfde artikel verdedigde een van de organisatoren deze opmerkelijke keuze vervolgens door te stellen dat je in een debat “pro’s versus con’s” hebt en daardoor niet de diepte in zou kunnen.

Alles ter discussie stellen
Nu hoef ik hier hopelijk niet uit te leggen dat dit toch wel een beetje een vreemde uitspraak is voor een wetenschapper. Meer dan welke professie dan ook bestaat de wetenschap bij de gratie van het inhoudelijke debat. Wetenschap is immers in de kern alles ter discussie stellen, zolang dit maar op inhoudelijke, feitelijke gronden gedaan wordt. Bepaalde zaken vanuit slechts één perspectief, zonder kritische blik en zonder debat beschouwen is dan ook het doodverklaren van de wetenschap en alles waar het voor staat. Dat dit nota bene op de universiteit gebeurt, baart me dan ook ernstig zorgen.

Daarom heb ik een dringend verzoek aan alle medewerkers en studenten van de UU die op wat voor manier dan ook betrokken zijn bij diversiteit en inclusie in de breedste zin van het woord: ga de discussie niet uit de weg. Wees niet bang voor kritische blikken. Sta open voor afwijkende meningen en biedt deze een platform. Laat ze zitting hebben in diversiteitscommissies. Net zoals een wetenschappelijk artikel beter wordt van kritische collegiale toetsing, kan het diversiteitsbeleid uiteindelijk ook alleen maar beter worden van kritische opmerkingen van andersdenkenden.