How to out-Google Google?
Onderzoeksinstellingen hebben moeite al hun waardevolle materiaal te digitaliseren. Google bewijst dat het wel kan. Maar wat zijn de drijfveren van dat bedrijf?, vraagt Dafne Jansen zich af. Een openbaar toegankelijke digitale bibliotheek is een betere optie.
Er is geen gebrek aan nieuws de afgelopen weken. Dat verklaart misschien waarom de uitspraak in de rechtszaak tegen Google Books niet prominent over het voetlicht is gebracht. De meeste kranten en nieuwssites wijdden er een stukje aan in de rubriek cultuur of de boekenbijlage.
Natuurlijk zie ik in dat Google Books geen zaak van leven en dood is. Maar toch heeft de rechtszaak mogelijk een stevige impact op het beschikbaar komen van grote hoeveelheden gedigitaliseerde informatie de komende jaren, en mogelijk ook voor de huidige copyrightwetgeving.
Voor degenen die het berichtje in de boekenbijlage gemist hebben, vat ik een en ander samen.
Google scant al sinds 2002 boeken. Heel veel boeken. Ze doen dat vaak in samenwerking met universiteitsbibliotheken, waarvan ze rücksichtslos de gehele collectie door de scanner jassen. Al die informatie wordt sinds 2004 online aangeboden via Google Book Search. Als er copyright op rust beperkt Google zich tot het tonen van snippets (fragmenten van de tekst), zo niet dan tonen ze de tekst integraal.
In 2005 vond de eerste rechtszaak tegen Google Books plaats; het Authors Guild claimde dat het creëren van een digitale kopie van een publicatie waar copyright op berust illegaal is. Google claimde dat het legaal was omdat er slechts fragmenten werden getoond. Na langdurig getouwtrek werd in 2008 een deal voorgesteld. Google betaalde de betrokkenen (vertegenwoordigd in de Authors Guild en de American Association of Publishers) 125 miljoen dollar en mocht gewoon doorgaan met digitaliseren. Eventuele opbrengsten, bijvoorbeeld uit verkoop van toegang tot publicaties waar copyright op berust, zouden worden gedeeld tussen Google en de rechthebbenden.
Tegenstanders van die afspraak wezen er onder andere op dat hiermee het fundament van de copyrightwetgeving geweld werd aangedaan, dat Google een monopoliepositie voor zichzelf aan het creëren was met een database met miljoenen digitale publicaties, en dat zelfs mogelijke censuur op de loer lag (lees een overzicht van de argumenten).
Na een tsunami aan negatieve reacties van auteurs, academici en kleine uitgeverijen kwam het uiteindelijk tot die mijns inziens onderbelichte uitspraak op 22 maart, dat deze regeling eerlijk noch redelijk was.
Wat is hiervan nu de consequentie?
Onderzoeksinstellingen hebben veel materiaal in huis dat het meer dan waard is om gedigitaliseerd te worden, en daar zijn we dan ook al jaren mee bezig. Er wordt alleen zoveel bezuinigd in onze sector dat het bijna onmogelijk is geworden geld voor grootschalige digitaliseringacties los te peuteren. Als je alleen al naar het copyrightvrije materiaal kijkt, bijvoorbeeld onze Bijzondere Collecties (zie het reeds gedigitaliseerde deel) dan zakt de moed je in de schoenen.
Google lijkt een redder in nood, maar is en blijft een commerciële onderneming. Ze zullen het ongetwijfeld als een positief bijeffect zien dat ze al die informatie toegankelijk maken, ook voor minder bedeelden, maar je doet er toch goed aan je af te vragen wat hun primaire drijfveer is. De goudmijn van de verweesde werken? De competitie met grote commerciële partijen zoals Amazon?
Hoewel ik blij ben dat de Google Book Settlement Agreement in deze versie is verworpen, denk ik wel dat de discussie over de toegankelijkheid van digitale informatie versus de huidige copyrightwetgeving urgent is en zeker gevoerd moet worden. In de Universiteitsbibliotheek merken we steeds vaker dat de huidige wetgeving te 'strak' is. Als wij hebben betaald voor online toegang tot een tijdschrift, dan mogen we toch ook de artikelen daaruit opnemen in een reader? En als wij een licentie aanschaffen voor een pakket e-books, dan is die publicatie toch voor iedereen binnen de UU beschikbaar? Dat klinkt logisch, maar dat is niet de realiteit.
Gelukkig zijn er ook mensen die in al het stof dat Google heeft doen opwaaien een prachtige opening zien voor nieuwe ontwikkelingen, zoals Robert Darnton: “Through technological wizardry and sheer audacity, Google has shown how we can transform the intellectual riches of our libraries, books lying inert and underused on shelves. But only a digital public library will provide readers with what they require to face the challenges of the 21st century — a vast collection of resources that can be tapped, free of charge, by anyone, anywhere, at any time.”
Een gratis voor iedereen en altijd toegankelijke digitale openbare bibliotheek. Zo out-Google je Google dus.