Laat vluchtelingen studeren
Je zou vluchtelingen vanuit een humanitair en democratisch ideaal een studie moeten gunnen, vindt Studium Generale-directeur Melanie Peters. Maar misschien zijn economische argumenten overtuigender.
Een paar weken geleden werden bij de KNAW ‘De Verboden Wetenschapsmonologen’ opgevoerd. Het UAF (Universitair Asiel Fonds) ontwikkelde dit toneelstuk. Raymi Sambo (acteur die onder andere de gymleraar is in de kindersoap Spangas) speelde professor Kanute uit Diamantkust. Deze professor werd valselijk beschuldigd van wapenhandel, nadat zijn studenten fraude met stemmachines hadden aangetoond. In Nederland was hij eindelijk vrij. Maar het verdriet en gemis spookten door zijn hoofd. Prof. Kanute bestaat en werkt aan een Nederlandse universiteit.
UAF zet zich in voor wetenschappers zoals prof. Kanute en studenten, die niet de vrijheid hebben te werken en studeren in hun eigen land. Wat abstract blijft als je denkt aan vluchtelingen, komt tot leven in een toneelstuk. Je weet dat er een acteur voor je staat, dat schept afstand, maar door het goede acteren, ontstaat identificatie. Uiteindelijk bleek niet een lezing, waar je bang bent pijnlijke vragen te stellen, maar toneel de perfecte vorm om over te brengen wat het betekent om je werk niet te kunnen doen zoals prof. Kanute.
UAF is opgericht na de Tweede Wereldoorlog vanuit humanitaire en democratische idealen. Met een goede opleiding kunnen getalenteerde jonge wetenschappers terug naar hun land om het na de terreur weer op te bouwen. Zij vormen de ruggengraat van een nieuwe samenleving. De directeur van de Chileense Consumentenbond, waar ik veel mee te maken had in mijn vorige werk, was zo iemand. Hij studeerde in Delft tijdens het Pinochet-regime. Nu is hij een van de belangrijke woordvoerders voor consumenten- en burgerrechten in zijn land. In internationaal overleg over de wereldvoedselproblematiek (FAO) of gezondheid (WHO) is hij is een schakel tussen het Westen en de dragende klasse in Zuid-Amerika, omdat hij beide werelden kent.
Het idee dat je door onderwijs opvoedt tot democratisch burgerschap en leiderschap is in het huidige Nederlandse debat vaak ver te zoeken. De laatste weken las ik de kranten op zoek naar het belang van studeren, maar er staat niets anders dan dat onderwijs goedkoop moet zijn en studeren efficiënt moet verlopen. Niet zo vreemd dat het recht op onderwijs en ontwikkeling, ondanks dat het een mensenrecht is, asielzoekers in de praktijk vaak niet gegund is. Vluchtelingen hebben nu vaak jaren niets om handen en al helpt UAF ze met financiering, in de praktijk blijkt dat ze niet kunnen studeren doordat ze beschikbaar moeten zijn voor arbeidsmarkt en zich wekelijks moeten melden. Als we bezorgd zijn over het verspillen van talent dan zou dit ons ook een zorg moeten zijn.
Maar misschien neemt de discussie nog een wending: Het FD berichtte over een Duits advies, met de kop ‘Potentieel: zorg dat buitenlandse studenten na hun studie blijven’. Geïnterviewd wordt Karl Ulrich Mayer, een socioloog en voorzitter van de Leibniz- Gemeinschaft, een samenwerking van 86 wetenschappelijke instituten. Duitsland vergrijst en ziet een scenario voor zich van een land vol bejaarden en niemand om voor ze te zorgen. Een goede immigratiepolitiek en goed onderwijs moeten er voor zorgen dat buitenlandse studenten kunnen blijven na hun studie. Hij verwijst ook naar de VS, waar kinderen uit verschillende culturen speciale pedagogische ondersteuning krijgen om problemen te voorkomen.
Ik denk dat de Sociaal-Economische Raad en de VSNU zich hierdoor hebben laten inspireren in hun recente advies dat minister Bussemaker vorige week al omarmde en waarin ze het behoud van de buitenlandse studenten voor Nederland onderschrijven. Internationalisering heeft volgens deze partijen een positieve invloed op de welvaart en economie van Nederland. Om van deze opbrengsten nog beter gebruik te maken, moeten meer buitenlandse topstudenten na hun studie in Nederland blijven voor beroepen in met name de tekortsectoren. Bedoeld wordt de zorg en technische beroepen.
Als de economische taal, de enige taal is die we spreken in Nederland, dan moeten we het zo misschien op de agenda krijgen: Studeren is duur, maar de beste investering in democratische en verantwoordelijke burgers die niet voor een gat te vangen zijn. Die zijn juist nodig in een veranderende economie, waarin markten buiten Europa sterk in opkomst zijn. Dit geldt dan voor Nederlandse studenten en ook voor buitenlands talent.
Misschien dat economie en humanitaire overwegingen hier samen komen? Of durven we toch ook het debat te voeren waarin menselijkheid voorop staat? Het recht op ontwikkeling en onderwijs voor iedereen. Waarin ieder zijn eigen talent kan ontwikkelen en geholpen wordt als dat niet kan in zijn of haar eigen land? Een mooie gedachte? Ja, en meer dan dat. We hebben het in internationale verdragen al afgesproken. Laten we die ook in praktijk brengen. Ten minste, zo denk ik er over.
Verder discussiëren? Op de Dag van de Vluchteling, 20 juni, organiseert Studium Generale i.s.m. UAF de toneelvoorstelling ‘As I left my fathers’s house’. Gratis en voor iedereen. Met een discussie en een drankje achteraf. Kijk op www.sg.uu.nl voor meer info.