Lezing verboden

Melanie Peters juicht het toe dat Thomas von der Dunk zich durft uit te spreken over politiek. Waarom wil niemand zich aan dit onderwerp wagen?De Arondeuslezing van Thomas von der Dunk voor de provincie Noord-Holland werd verboden. Als directeur Studium Generale moest ik dit natuurlijk volgen in de pers. Er zijn heel veel redenen om lezingen niet te houden, maar dan moeten ze wel erg zwaar wegen. Een wetenschapper het woord ontnemen, is dom en verwerpelijk. Wetenschappers hebben niet meer of minder gelijk dan elke ander burger. Ze hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid om te waarschuwen door hun bevoorrechte kennispositie. Ze vertegenwoordigen geen electoraat, geen bedrijf of een ander doel en hoeven daarom niet als anderen voorzichtig te zijn met hun mening. Hun functie is het juist om autonoom te denken. Inhoudelijke verantwoording leggen ze af aan vakgenoten. Daarbij horen ze net als ieder ander het fatsoen te respecteren, maar wat dat betreft gedraagt Von der Dunk zich keurig.Op de website van De Volkskrant is de hele lezing te lezen. Een degelijk verhaal. Duidelijk is Von der Dunk het niet eens met de PVV, maar dat beslaat een klein deel van zijn betoog. Zijn taal is iets gekleurd af en toe, maar de strekking van wat hij te melden heeft, is veel breder. Hij is bang voor het gebrek aan debat over fundamentele zaken en de basis van elk debat, de beginselen van de rechtstaat en de democratie. Een belangrijke boodschap voor Nederland in de 21ste eeuw op zoek naar een identiteit en woorden waarin we de zin van ons bestaan kunnen gieten.Von der Dunk analyseert waarom het zo'n zwaar taboe is in Nederland om het ontstaan van de Tweede Wereldoorlog te vergelijken met de actualiteit. Hij stelt dat Nederland weinig gedeelde geschiedenis heeft en daarom moeilijk een identiteit kan formuleren. Als voormalig bewoner van "de wingewesten" denk ik dat hij gelijk heeft. Mijn stelling is dat Nederland pas de afgelopen 50 jaar een natie werd. De TV is daar, naast het schoolsysteem, de meest bepalende factor in geweest. Daarvoor was er geen gedeeld gevoel van Nederlanderschap. Het collectieve geheugen van mensen van mijn leeftijd is gevormd door Stuif es in en De Stratenmaker op Zee Show. Maar ik merk net zo goed verwantschap met Duitsers, die, net als ik door die Zendung mit der Maus werden opgevoed. Op de middelbare school werd ons referentiepunt pas Nederland. Bijvoorbeeld door de uitzendingen van Sonja Barend, die de maatschappijleerleraar elke keer rode konen bezorgden, zoals na een heftige discussie met de vertegenwoordigsters van de vakbond voor prostituees. Ik denk dat dat soort zaken in Duitsland nog steeds niet zo bespreekbaar is.Von der Dunk laat zien hoe Nederlanders het kwaad dat de Tweede Wereldoorlog bracht, zorgvuldig construeerden als iets dat van buitenaf kwam. Het idee dat je als volk verantwoordelijk bent voor reflectie op je eigen rol in dit soort situaties is er nog steeds niet echt, aldus Von der Dunk. Het overkwam Nederland. Ook met de Nederlandse rol in de politionele acties zijn we niet in het reine. Die plaatsvonden net nadat Nederland zelf slachtoffer was geweest van een bezetting. Denk alleen al aan het eufemisme dat daarvoor gebruikt wordt. Lange tijd was het te pijnlijk om te bespreken hoe het kon dat zo weinig mensen zich verzetten. Nu de oorlog ver achter ons ligt, heeft iedereen zich inmiddels geïdentificeerd met degenen die "goed waren". Volgens Von der Dunk hebben we "het goed zijn" in de Tweede Wereldoorlog dus nodig als gedeelde identiteit en hij laat met voorbeelden uit de Nederlandse geschiedenis zien dat andere grote gebeurtenissen niet voor de hele bevolking dezelfde betekenis hebben. Daarom komt het zo hard aan als  we nu actief zouden moeten nadenken over wat we kunnen doen tegen racisme. Het grootste verwijt dat Von der Dunk nu gemaakt wordt is dat zijn lezing te politiek zou zijn. Maar mag de provincie niet eens het woord geven aan iemand met een mening over politiek? Dat duidt op een taboe. De angst voor politiek. Iedereen wil debat, maar vaak is het infotainment waar het op uitdraait. Leuk wat meningen tegenover elkaar, maar laat het niet gaan over macht. Dat is te onaardig. Wetenschappers worden graag uitgenodigd, Studium Generale wordt dagelijks gemaild om tips. Wetenschappers, die het goed doen op TV. Vooral als ze een leuk deskundig verhaal hebben, met een eigenwijze draai – waarom vrouwen op apen vallen, of zo – als het maar niet politiek wordt (in 2011 dus het liefst iets dat biologisch bepaald is, zodat we er zelf niets meer aan kunnen doen en niet verantwoordelijk zijn). Von der Dunk valt te prijzen om zijn poging ons te waarschuwen voor deze lauwe houding. Over politieke ideeën kunnen we het met hem eens of oneens zijn. Maar laten we in elk geval niet bang zijn een echt debat te voeren over wat er gebeurt in Nederland.

Opinie
on 28/04/2011

Melanie Peters juicht het toe dat Thomas von der Dunk zich durft uit te spreken over politiek. Waarom wil niemand zich aan dit onderwerp wagen?

De Arondeuslezing van Thomas von der Dunk voor de provincie Noord-Holland werd verboden. Als directeur Studium Generale moest ik dit natuurlijk volgen in de pers. Er zijn heel veel redenen om lezingen niet te houden, maar dan moeten ze wel erg zwaar wegen. Een wetenschapper het woord ontnemen, is dom en verwerpelijk. Wetenschappers hebben niet meer of minder gelijk dan elke ander burger. Ze hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid om te waarschuwen door hun bevoorrechte kennispositie. Ze vertegenwoordigen geen electoraat, geen bedrijf of een ander doel en hoeven daarom niet als anderen voorzichtig te zijn met hun mening. Hun functie is het juist om autonoom te denken. Inhoudelijke verantwoording leggen ze af aan vakgenoten. Daarbij horen ze net als ieder ander het fatsoen te respecteren, maar wat dat betreft gedraagt Von der Dunk zich keurig.

Op de website van De Volkskrant is de hele lezing te lezen. Een degelijk verhaal. Duidelijk is Von der Dunk het niet eens met de PVV, maar dat beslaat een klein deel van zijn betoog. Zijn taal is iets gekleurd af en toe, maar de strekking van wat hij te melden heeft, is veel breder. Hij is bang voor het gebrek aan debat over fundamentele zaken en de basis van elk debat, de beginselen van de rechtstaat en de democratie. Een belangrijke boodschap voor Nederland in de 21ste eeuw op zoek naar een identiteit en woorden waarin we de zin van ons bestaan kunnen gieten.

Von der Dunk analyseert waarom het zo'n zwaar taboe is in Nederland om het ontstaan van de Tweede Wereldoorlog te vergelijken met de actualiteit. Hij stelt dat Nederland weinig gedeelde geschiedenis heeft en daarom moeilijk een identiteit kan formuleren. Als voormalig bewoner van "de wingewesten" denk ik dat hij gelijk heeft. Mijn stelling is dat Nederland pas de afgelopen 50 jaar een natie werd. De TV is daar, naast het schoolsysteem, de meest bepalende factor in geweest. Daarvoor was er geen gedeeld gevoel van Nederlanderschap. Het collectieve geheugen van mensen van mijn leeftijd is gevormd door Stuif es in en De Stratenmaker op Zee Show. Maar ik merk net zo goed verwantschap met Duitsers, die, net als ik door die Zendung mit der Maus werden opgevoed. Op de middelbare school werd ons referentiepunt pas Nederland. Bijvoorbeeld door de uitzendingen van Sonja Barend, die de maatschappijleerleraar elke keer rode konen bezorgden, zoals na een heftige discussie met de vertegenwoordigsters van de vakbond voor prostituees. Ik denk dat dat soort zaken in Duitsland nog steeds niet zo bespreekbaar is.

Von der Dunk laat zien hoe Nederlanders het kwaad dat de Tweede Wereldoorlog bracht, zorgvuldig construeerden als iets dat van buitenaf kwam. Het idee dat je als volk verantwoordelijk bent voor reflectie op je eigen rol in dit soort situaties is er nog steeds niet echt, aldus Von der Dunk. Het overkwam Nederland. Ook met de Nederlandse rol in de politionele acties zijn we niet in het reine. Die plaatsvonden net nadat Nederland zelf slachtoffer was geweest van een bezetting. Denk alleen al aan het eufemisme dat daarvoor gebruikt wordt. Lange tijd was het te pijnlijk om te bespreken hoe het kon dat zo weinig mensen zich verzetten. Nu de oorlog ver achter ons ligt, heeft iedereen zich inmiddels geïdentificeerd met degenen die "goed waren". Volgens Von der Dunk hebben we "het goed zijn" in de Tweede Wereldoorlog dus nodig als gedeelde identiteit en hij laat met voorbeelden uit de Nederlandse geschiedenis zien dat andere grote gebeurtenissen niet voor de hele bevolking dezelfde betekenis hebben. Daarom komt het zo hard aan als  we nu actief zouden moeten nadenken over wat we kunnen doen tegen racisme.

Het grootste verwijt dat Von der Dunk nu gemaakt wordt is dat zijn lezing te politiek zou zijn. Maar mag de provincie niet eens het woord geven aan iemand met een mening over politiek? Dat duidt op een taboe. De angst voor politiek. Iedereen wil debat, maar vaak is het infotainment waar het op uitdraait. Leuk wat meningen tegenover elkaar, maar laat het niet gaan over macht. Dat is te onaardig. Wetenschappers worden graag uitgenodigd, Studium Generale wordt dagelijks gemaild om tips. Wetenschappers, die het goed doen op TV. Vooral als ze een leuk deskundig verhaal hebben, met een eigenwijze draai – waarom vrouwen op apen vallen, of zo – als het maar niet politiek wordt (in 2011 dus het liefst iets dat biologisch bepaald is, zodat we er zelf niets meer aan kunnen doen en niet verantwoordelijk zijn). Von der Dunk valt te prijzen om zijn poging ons te waarschuwen voor deze lauwe houding. Over politieke ideeën kunnen we het met hem eens of oneens zijn. Maar laten we in elk geval niet bang zijn een echt debat te voeren over wat er gebeurt in Nederland.

Advertentie