Plant-based Universities wil af van dierlijke producten in UU-kantine

Wat als je favoriete eten op de campus niet alleen lekker, maar ook duurzaam zou zijn? Zoals bij Mo’s waar je een heerlijke vegan Turkse pizza of broodje plantaardige shoarma kan kopen. Maar wat als dit overal de norm zou zijn? Een volledig plantaardige campus - het is niet alleen mogelijk, maar ook noodzakelijk. En de Universiteit Utrecht heeft de kans om hierin het voortouw te nemen, net als een aantal andere universiteiten al doen.

In Europa is de voedselsector verantwoordelijk voor 30 procent van alle uitstoot van broeikasgassen. Vlees en zuivel zijn hier veruit de grootste boosdoeners. De veehouderij is ook de voornaamste oorzaak van ontbossing en verlies aan biodiversiteit, met name in tropische gebieden, maar ook hier in Nederland. Kijk maar eens uit het raam als je in de trein zit. Wat veel mensen ‘natuur’ noemen, zijn vooral weilanden waar ooit bossen hebben gestaan.

Dan is er ook nog het waterverbruik van ons voedsel. Het grootste deel van het wereldwijd beschikbare zoetwater wordt gebruikt door de veehouderij. Terwijl we ons druk maken over hoe lang we douchen, verbruikt een boterham met kaas evenveel water als een uur onder de douche te staan.

Mo voor zijn foodtruck. Foto: DUB

De universiteit als rolmodel
Ons huidige voedselsysteem is simpelweg onhoudbaar. Uit een onderzoek van de Universiteit van Oxford blijkt dat de overstap naar een plantaardig voedselsysteem essentieel is om de klimaat- en biodiversiteitscrisis tegen te gaan. Deze transitie zou ons in  staat stellen om drie miljard hectare land vrij te maken – driekwart van de wereldwijde landbouwgrond - én om nog steeds evenveel mensen te blijven voeden.

De vraag is nu: hoe realiseren we deze transitie? Veel mensen beginnen bij zichzelf: minder vliegen, korter douchen, en, meer plantaardig eten. Zo ben ik zelf ook begonnen. Maar als we dit één voor één doen, redden we het helaas niet meer. We hebben grote stappen nodig, en dat begint bij onze universiteiten.

Universiteiten hebben een belangrijke rol in het stimuleren van maatschappelijke verandering. Ze zijn niet alleen centra van kennis en innovatie, maar ook plekken waar de volgende generatie zich ontwikkelt. Deze combinatie maakt universiteiten tot broedplaatsen van vooruitgang, zoals blijkt uit het ontstaan van vele studentenbewegingen. Een voorbeeld hiervan is Plant-Based Universities (PBU), een internationale studentenbeweging die universiteiten aanspoort om volledig plantaardige catering te omarmen. 

In het Verenigd Koninkrijk hebben twaalf universiteiten, waaronder de Universiteit van Cambridge, al besloten om over te gaan tot plantaardige catering. Ook in Nederland laat de Erasmus Universiteit zien dat het mogelijk is, met als doel om in 2030 een 100 procent plantaardig aanbod te hebben. Hier zijn ze al concreet mee aan de slag: de Erasmus heeft een permanente subsidie van 25 procent op plantaardige maaltijden ingesteld, waardoor deze dus goedkoper worden. Het resultaat? Momenteel is 75 procent van alle verkochte maaltijden plantaardig. Dit toont aan dat de overgang naar plantaardige kantines niet alleen binnen handbereik ligt, maar ook geen rib uit het lijf van de student hoeft te kosten. Waarom zouden de UU en cateraar Eurest dit succes niet evenaren - of zelfs overtreffen?

Handtekeningen voor een veganistische universiteit
Geïnspireerd door het succes van dit soort initiatieven, ben ik samen met enkele vrienden ook een campagne gestart onder de vlag van Plant-Based Universities. In februari begonnen we een petitie, en inmiddels zijn we de 1000 handtekeningen al voorbij. We stonden wekelijks op de campus om met medestudenten te praten en merkten veel steun voor ons initiatief, zelfs van studenten die vlees eten.

Een verandering op universitair niveau heeft vaak een sneeuwbaleffect. Als universiteiten het voortouw nemen voor duurzame initiatieven, geven ze een krachtig signaal af aan de rest van de samenleving. Dit kan leiden tot grotere culturele verschuivingen. Het is voor studenten ook makkelijker om de stap te zetten naar meer plantaardig eten als het de norm is - zeker als het aanbod aantrekkelijk en betaalbaar is. 

De ambities van de UU
De Universiteit Utrecht heeft de ambitie dat het voedselaanbod in 2025 voor 80 procent plantaardig is, Dit is te lezen in haar Duurzaamheidsplan Bedrijfsvoering. Maar is dit ook te zien op onze campus? Om daarachter te komen, besloot ik samen met twee vrienden de kantine van het Educatorium te verkennen.

Op het menu: een poké bowl, twee burgers, twee warme rijstmaaltijden, vijf soorten pizza, een salade, en een variatie aan Halal streetfood en broodjes. Helaas waren er geen burgers of poké bowl zonder dierlijke producten. Bij de warme maaltijden was er een vegetarische optie die volgens de kok plantaardig kon worden geserveerd als de saus achterwege zou blijven. Bij de pizza’s stond er in piepkleine lettertjes onderaan het bord: “Veganistisch op aanvraag mogelijk.” Het is dus nogal een gedoe om de duurzame keuze te maken. 

Van de achttien maaltijdopties van die dag waren er slechts drie zonder dierlijke producten. De enige plantaardige keuzes waren een vegan döner wrap, een tabouleh salade en een broodje met vegan tonijnsalade. De laatste was overigens erg lekker.

UU: Kom in actie!
Het is duidelijk dat de UU nog een lange weg te gaan heeft om de doelstelling van 80 procent plantaardig voor 2025 te bereiken. 

We weten dat de transitie naar een plantaardige campus niet alleen haalbaar, maar essentieel is voor een duurzame toekomst. Wij roepen onze universiteit daarom op om het voorbeeld van de Erasmus Universiteit te volgen en de overgang naar een plantaardig aanbod te versnellen. Waarom wachten?