Stapel van columnisten

Al zou je willen, je kunt niet om de affaire rondom de Tilburgse hoogleraar Diederik Stapel heen. Hele pagina’s vullen de kranten en columnisten gooien alle remmen los. Ook Naema Tahir meende in het tv-programma Buitenhof haar steentje te moeten bijdragen.Tot ergernis van hoogleraar Frans Verstraten. Deze columniste meent met het geval Stapel een vrijbrief te hebben om de hele wetenschap en haar beoefenaars een flink negatief stempel op hun voorhoofd te mogen drukken. Ze probeert serieus grappig te zijn door te roepen dat de meeste wetenschappelijke artikelen maar door 4 mensen worden gelezen, 2 reviewers en 2 vrienden. Stapel had geen data, maar verwijt de pot niet dat de ketel zwart kijkt? Haar referentie voor deze boude uitspraak: “Er wordt wel eens gezegd…” Ook Tahir moet scoren en kakelt dataloos anderen na met niet-wetenschappelijke, laat staan verantwoordbare conclusies als “de verleiding om te sjoemelen is groot omdat de druk om te publiceren enorm is”. Natuurlijk is die druk hoog, maar dat geldt vooral voor de jongere wetenschappers die door de ingrepen van Plasterk nu moeten vechten voor een paar zeldzame beurzen en nog zeldzamere posities aan universiteiten. Ondanks die druk moet ik de eerste nog tegenkomen die met data heeft gerotzooid. Iedere wetenschapper weet dat je geen carrière maakt met een 38-urige werkweek, maar sjoemelen is geen afgeleide van werkdruk. Daarbij komt dat hoogleraren als Stapel, die ook nog eens decaan was, gerust een tijdje droog mogen staan zonder dat dit consequenties heeft. Sjoemelen is een psychisch probleem. Een persoon die zo fraudeert is geen afspiegeling van de wetenschapper: het is mogelijk een narcist, met mogelijk een oncontroleerbare drang naar media-aandacht, en mogelijk een irreëel gevoel van onaantastbaarheid, die gewoon, net als alle andere mensen die het niet meer op een rijtje hebben, naar een psycholoog moet. Als blijkt dat de vermoedens allemaal waar zijn, en laten we nu eerst even de bevindingen van de commissie Levelt afwachten, is hij niet meer aanvaardbaar als wetenschapper. In die discussie mogen columnisten gerust hun steentje bijdragen, maar scheer niet alles over een kam! Tahir meent ook nog even de toon te moeten zetten door ruige uitspraken als “verreweg de meeste wetenschappelijke artikelen worden voor noppes geschreven”, “geen hond die ze leest” en “de meeste publicaties zijn niet vernieuwend omdat niemand door de publicatiedruk de tijd heeft om rustig de bestaande literatuur te lezen”. Het wordt tijd dat Tahir zich eens goed voor laat lichten. Ik heb zelden zo’n hautain en arrogant geleuter gehoord. Maar misschien dat ze de column onder tijdsdruk heeft moeten schrijven…! Als laatste meent Tahir ook al een mening te moeten hebben over wat triviaal onderzoek is en wat niet. Het voorbeeld dat ze aanhaalt is een breed in de pers beschreven en in Nederland uitgevoerd onderzoek naar de beleving van tijd waaruit blijkt dat de terugreis korter wordt ervaren dan de heenreis. Je zou de mensen van NASA die zich bezighouden met stress tijdens langere ruimtereizen eens moeten vragen of dit een ‘volstrekte trivialiteit’ is. Dat is de kwalificatie die deze alwetende dame het onderzoek meent te moeten meegeven. Het geval Stapel is een probleem van het individu. Als dit soort vermeende fraude optreedt dan is de procedure simpel: eerst kijken of de vermoedens kloppen en als dat zo is, definitief uit de academische wereld verwijderen. Daarnaast de puntjes op de i zetten, voor onszelf, en ook de studenten nogmaals op hun hart drukken wat van hen verwacht wordt. Tenminste als ze wetenschapper willen worden. Voor columnisten gelden kennelijk andere ethische normen en waarden.