Verplicht tropenrooster bij Sociale Wetenschappen
In de zomer moeten medewerkers en studenten van Sociale Wetenschappen om zeven uur hun gebouw uit. Dit geeft een onwelkom gevoel en verstoort de creativiteit en productiviteit, meent oud-medewerker Edwin Dalmaijer.
De zomerperiode is niet enkel ideaal om op vakantie te gaan, maar ook het moment om een hoop werk gedaan te krijgen. Er wordt geen les meer gegeven, en de eindeloze stroom mail neemt iets af. Deze afname in werkdruk wordt door veel docenten benut om nieuwe onderwijsprojecten te starten en bestaande cursussen bij te werken. Tevens kunnen onderzoekers (zowel medewerkers als studenten die onderzoeksstages lopen) eindelijk zonder afleiding artikelen schrijven, data analyseren, en beursaanvragen voorbereiden. Daar komt bij dat de avonden in deze periode licht en goed van temperatuur zijn, hetgeen overwerken stukken aangenamer maakt dan in de overige seizoenen. Toch worden de gebouwen van de Faculteit Sociale Wetenschappen in die zomermaanden al om 19:00 ontruimd.
Via de website van de UU is middels een zoekopdracht geen informatie over deze maatregel te vinden. Sterker nog: de openingstijden van gebouwen zijn helemaal niet te vinden via de ingebouwde zoekmachine. Via externe zoekmachines zijn de openingstijden van gebouwen wel te vinden, maar ook hier staat op het moment van schrijven niets over het tropenrooster. Wel valt er te lezen dat toegang na sluitingstijd enkel mogelijk is voor “medewerkers die uit hoofde van hun functie buiten reguliere openingstijden in de gebouwen aanwezig moeten zijn”, maar pas na schriftelijke toestemming van de directie van de faculteit.
Ik kan enkel vermoeden dat de strenge reglementen uit oogpunt van kostenbesparing in het leven zijn geroepen. Het gebouw wordt namelijk in de gaten gehouden door een beveiliger, die loon zal ontvangen van de universiteit. Overigens houden (sommige van) de beveiligers ook de medewerkers in de gaten: begeef je je na sluiting nog op de afdeling, dan loopt je het risico dat je naam wordt opgeschreven en mogelijk zelfs wordt doorgegeven aan je leidinggevende. Of er ook een brief naar de ouders van de medewerker in kwestie wordt gestuurd, is mij onbekend.
Een universiteit is geen bedrijf, maar een plaats waar wetenschap bedreven wordt. Ofschoon wetenschappers eigenlijk net mensen zijn, behoren zij tot een enigszins eigenaardig slag. Voor velen is het onderzoek niet zomaar een baan, maar een manier van leven die niet zomaar ophoudt wanneer de universiteit 's avonds haar gebouwen sluit. Het is juist deze passie voor hun vak die onderzoekers zeer succesvol kan maken. Een universiteit doet er verstandig aan om dit niet in de weg te staan, door haar medewerkers toegang tot hun werkplek te ontzeggen.
Het wetenschappelijk proces vergt creativiteit en inspiratie, twee zaken die zich niet op commando aandienen. Schrijven en programmeren kenmerken zich door momenten van flow, waarin goede ideeën binnenstromen en productiviteit piekt. Deze momenten zijn niet af te dwingen, ontstaan op onvoorspelbare momenten (bijvoorbeeld om 19:00 's avonds), en het is zeer storend als ze onderbroken worden door triviale zaken als het weggestuurd worden van je eigen bureau.
Zou het bestuur zich zorgen maken om de onderzoekers die een beetje gek zijn en 's avonds doorwerken? Proberen zij deze mensen tegen zichzelf te beschermen, door ze naar huis te sturen zodat zij bij vrouw, kinderen, huisdier, televisie of andersoortige huisgenoot kunnen zijn en/of om van de zwoele zomeravond te genieten? Kan de onderzoeker niet thuis werken? Het lijkt mij dat een volwassene deze afwegingen zelf zou moeten mogen maken. De universiteit is niet op de hoogte van de thuissituatie van haar medewerkers (slechtere computer, niet de benodigde softwarelicenties, meer afleiding etc.) en zou ook niet moeten proberen om invloed tot achter de voordeur uit te oefenen.
Tegenwoordig ben ik in de gelukkige positie om bij een gerenommeerde Engelse universiteit te mogen werken. Een instelling waar Marjan Oudeman, voorzitter van het College van Bestuur van de UU, in februari nog op bezoek is geweest om ervaringen uit te wisselen. Een van de ervaringen waar zij over had kunnen leren, is hoe deze Britse universiteit omgaat met haar medewerkers. Alle onderzoekers, inclusief de Masterstudenten, krijgen er het vertrouwen van de organisatie en een elektronische sleutel (plus persoonlijke code) van de afdeling. Het staat ze vrij om te werken wanneer zij willen. De receptie is van 08:00 tot 17:00 bemand, en in de zomerperiode van 09:00 tot 19:00. Buiten deze uren is het gebouw voor iedereen met een sleutel en een code toegankelijk, en loopt een bewakersduo incidenteel langs gedurende hun ronde langs meerdere universiteitsgebouwen. Deze Britse universiteit staat op de – voor Utrecht doorgaans gunstige – Shanghai Ranking van 2013 ruim 40 plaatsen hoger dan de UU; de afdeling Sociale Wetenschappen staat zelfs ruim 60 plaatsen hoger.
Een soortgelijke constructie is bij de Utrechtse faculteit Sociale Wetenschappen makkelijk in te voeren, want medewerkers hebben allemaal al een digitale sleutel (van dezelfde producent als de Engelse digitale sleutels, overigens). De enige benodigde aanpassingen zijn het plaatsen van een codeslot op de buitendeur, en het inhuren van een nachtelijk bewakersduo voor de gehele Uithof. Daar hoeven overigens geen nieuwe mensen voor ingehuurd te worden: bewakers die buiten de zomer tot 22:00 de recepties van individuele gebouwen bemannen, zouden daar naar Engels model om 17:00 al mee kunnen stoppen. Dat bespaart per gebouw per dag 5 uur uit. In totaal zou dat genoeg moeten zijn om de uren te dekken van een tweetal nachtbewakers dat langs alle gebouwen patrouilleert en telefonisch bereikbaar is in geval van nood.
Een universiteit die streeft naar excellentie, selecteert haar onderzoekers niet op basis van wanneer zij hun werk doen, maar op hun kwaliteit als onderzoeker. Zij neemt haar medewerkers serieus, en erkent dat wetenschap een uitzonderlijke bezigheid is, die zich niet laat vangen in een streng keurslijf. Een excellente universiteit staat het haar medewerkers toe om zich naar believen in haar gebouwen te begeven, en heeft het vertrouwen dat haar medewerkers deze verantwoordelijkheid niet misbruiken.