Waarom het debat over wetenschap nodig is

De problemen in de wetenschap vragen om een stevig debat over hoe wetenschap werkt, vindt geneeskundedecaan Frank Miedema. Draai niet om de hete brij heen.

In de pers woedt een intensief debat over de betrouwbaarheid van de wetenschap. Dat debat is veroorzaakt door een aantal verbijsterende fraudegevallen, maar ook waren er verwarrende discussies over HPV-vaccinaties, het Deltaplan Dementie en wat te doen aan de dreiging van de Mexicaanse griep. 

De huidige discussie over het vijfde IPCC-rapport is het meest recente geval van verwarring en verbijstering over onzekerheden en de relatie tussen wetenschap en politiek. De KNAW reageerde het afgelopen jaar met twee adviezen over herstel van vertrouwen in de wetenschap. Die adviezen waren beschouwend en vooral behoudend van toon en draaiden naar gevoel van velen om de hete brij heen. Het is velen duidelijk dat er allerlei zaken niet goed gaan in de aansturing en inrichting van het wetenschappelijk onderzoek en dat lijkt mede de oorzaak van de opspelende problemen en affaires.

We zijn vorig najaar vanuit het UMC Utrecht en Universiteit Utrecht een project begonnen om die structurele problemen beter in beeld te krijgen. We willen in de gehele keten van wetenschapsbeoefening nagaan waar zich knelpunten voordoen die de oorzaken van allerlei hedendaagse problemen in de wetenschap kunnen zijn. De eerste resultaten staan op een website die medio september live ging.

Dit is geen vrijzwevende academische discussie. Het heeft met ons eigen onderzoek in UMC Utrecht te maken. In eerdere stukken heb ik het probleem van de beoordeling van onderzoeksresultaten besproken. Er is daar een cultuur ontstaan waarbij we geacht worden veel proefschriften en veel artikelen te publiceren, liefst in toptijdschriften. Dat is nu al geruime tijd de dominante maat voor kwaliteit, maar we zouden naast het waarderen van publicaties, toch ook moeten nagaan hoe ons onderzoek bijdraagt aan vernieuwing van patiëntenzorg? Dat is waar UMC's voor op aarde zijn.

We zijn nu dan ook bezig met de UMC's, universiteiten, de KNAW en NWO een evaluatieprotocol op te stellen dat je Impact 3.0 zou kunnen noemen. Die groep spreekt over alle wetenschap. Dat zijn lastige afstemmingen. Het is al een hele klus om een kader te maken binnen life sciences, maar elk vakgebied heeft haar eigen wensen, maar is ook beducht op de effecten van nieuwe manieren van het meten van impact op haar toekomst.

In de nieuwe strategie van het UMC Utrecht hebben we afgesproken dat we ons naast publicaties, vooral gaan richten op onderzoek gericht op daadwerkelijke innovatie in de zorg. Vanuit verschillende afdelingen willen we door intensieve samenwerking concrete klinische problemen oplossingen in de grote programma's: Child Health, Brain, Circulation, Personalized Cancer Care, Regenerative Medicine & Stem Cells en Immunity and Infection. Ons grote volume aan onderzoekers die meer basic science doen, worden op deze manier in een kader gezet dat de grote klinische vragen in beeld houdt.

De evaluatie van ons onderzoek zullen we met deze nieuwe inzichten op een typische '3.0'-manier doen. Internationale experts worden ingevlogen om te luisteren en te lezen, niet om alleen maar te tellen. Ook vertegenwoordigers van de patiënten en andere partners zullen meedoen aan die evaluaties. We hopen dat we op deze manier een meer evenwichtige beoordeling krijgen en daardoor ook in de selectie en beoordeling van onze onderzoekers een meer diverse mix krijgen van basaal, translationeel en toegepast onderzoek. Ze zijn immers allen even belangrijk.

Deze recente acties en de gehele strategie van het UCMU sluiten naadloos aan bij de eerste analyse van de stand van zaken in de wetenschap zoals we die in 'Science in Transition' hebben gemaakt. Er gaan veel dingen minder goed in de wetenschap, maar het blijkt dat we zelf aan sommige belangrijke zaken al best veel kunnen doen, in het UMCU en aan de UU. Wachten hoeft niet meer.

Lees en denk mee op de website van Science in Transition.

Dit artikel is onderdeel van het DUB-wetenschapsblog. Op het blog reageren wetenschappers in ingezonden bijdragen op de vraag: wat mankeert er aan de wetenschap, en wat is daarvoor de oplossing?