Wat kunstenaars en wetenschappers van elkaar leren

Deze week treden 19 kunstenaars toe tot het voorname genootschap van wetenschappers, de KNAW. Melanie Peters ziet veel kansen voor deze nieuwe 'Akademie van Kunsten'.

Op 23 april wordt in Amsterdam bij de KNAW de Akademie van Kunsten geïnstalleerd. Een heugelijk feit. Kunst en wetenschap zijn twee manieren waarop we de wereld om ons heen ordenen, onderzoeken, becommentariëren en uitdrukken.
De KNAW stelt dat kunstenaars en wetenschappers veel op elkaar lijken. Ze laten zich niet in instituten vangen, zijn beiden creatief en bepalen zelf wat ze willen. Kritisch en onafhankelijk denken zijn de eigenschappen die hier nodig zijn.
Meer nog dan de overeenkomst, zijn denk ik de verschillen vruchtbaar. Waar kunst de persoonlijke ervaring centraal stelt, mag de wetenschapper die niet expliciet maken in publicaties. Aan de universiteit rapporteren we algemene regels en wetten. Terwijl begrip van het creatieve proces en je eigen positie ook wetenschappers helpt. Wetenschappers kunnen wat dat betreft leren van kunstenaars.
Ook de keuze van een thema is bij wetenschappers vaak impliciet; waarom houdt iemand zich heel zijn leven bezig met technologie en bestuur, met opvoeding of met het gedrag van apen? Het is mijn ervaring dat hier altijd kernovertuigingen achter zitten over de mens en de wereld. Wetenschappers die daar bij zichzelf grip op krijgen, kunnen hun onderzoek beter duiden voor de samenleving en zijn authentiek. Hun werk is overtuigend. Ik hoop dat wetenschappers dit leren van kunstenaars.
Wetenschappers kunnen kunstenaars op hun beurt inspireren na te denken over wetenschappelijke ontwikkelingen en hoe die ons menszijn beïnvloeden. Dat zijn er nogal wat: breinonderzoek, internet, kennis van groepsgedag en identiteitsvorming. In een Kunst- en Wetenschapslezing gaven architect Ronald Rietveld en filosoof Erik Rietveld mooie voorbeelden daarvan. 
In een persbericht zei de KNAW dat “de kunstkamer” “door stem te geven aan de kunsten” bezuinigingen op cultuur kan voorkomen. Hopelijk niet via wollige nota’s. Het belang van kunst is moeilijk onder woorden te brengen. Woorden schieten te kort of er ontstaat een wel heel verheven beeld. Ook wetenschappers neigen soms naar nostalgie, zich onbegrepen voelen door 'domme' beleidsmakers en politici.
Maar naast kunst en wetenschap, is er ook nog de democratie. Ook de politieke organisatie en ideeënbewegingen, inclusief religies, zijn manieren waarop de mens vorm geeft aan gevoelens en ervaringen. Het feit dat kunst en wetenschap een hoge status hebben verworven in ons westerse cultuur, schept ook verantwoordelijkheid.
Vandaar ook dat de KNAW zich niet alleen de stem noemt, maar ook het geweten van de wetenschap. De mooie lijst namen van mensen uit de kunsten die op 23 april geïnstalleerd worden, geven mij de indruk dat de gewetensfunctie bij de Akademie van Kunsten - de reflectiefunctie ten opzichte van zichzelf, wetenschap en samenleving - in goede handen is. Ik stel me voor dat zij daar vooral uiting aan geven door samen met wetenschappers dingen te doen - en niet door notities. Zo zal blijken wat het belang en de waarde van kunst is.
Studium Generale in Utrecht verzorgde dit voorjaar een programma over de relatie tussen creativiteit en wetenschap. De bijeenkomsten zijn hier terug te zien.

Opinie
on 21/04/2014

Deze week treden 19 kunstenaars toe tot het voorname genootschap van wetenschappers, de KNAW. Melanie Peters ziet veel kansen voor deze nieuwe 'Akademie van Kunsten'.

Op 23 april wordt in Amsterdam bij de KNAW de Akademie van Kunsten geïnstalleerd. Een heugelijk feit. Kunst en wetenschap zijn twee manieren waarop we de wereld om ons heen ordenen, onderzoeken, becommentariëren en uitdrukken.

De KNAW stelt dat kunstenaars en wetenschappers veel op elkaar lijken. Ze laten zich niet in instituten vangen, zijn beiden creatief en bepalen zelf wat ze willen. Kritisch en onafhankelijk denken zijn de eigenschappen die hier nodig zijn.

Meer nog dan de overeenkomst, zijn denk ik de verschillen vruchtbaar. Waar kunst de persoonlijke ervaring centraal stelt, mag de wetenschapper die niet expliciet maken in publicaties. Aan de universiteit rapporteren we algemene regels en wetten. Terwijl begrip van het creatieve proces en je eigen positie ook wetenschappers helpt. Wetenschappers kunnen wat dat betreft leren van kunstenaars.

Ook de keuze van een thema is bij wetenschappers vaak impliciet; waarom houdt iemand zich heel zijn leven bezig met technologie en bestuur, met opvoeding of met het gedrag van apen? Het is mijn ervaring dat hier altijd kernovertuigingen achter zitten over de mens en de wereld. Wetenschappers die daar bij zichzelf grip op krijgen, kunnen hun onderzoek beter duiden voor de samenleving en zijn authentiek. Hun werk is overtuigend. Ik hoop dat wetenschappers dit leren van kunstenaars.

Wetenschappers kunnen kunstenaars op hun beurt inspireren na te denken over wetenschappelijke ontwikkelingen en hoe die ons menszijn beïnvloeden. Dat zijn er nogal wat: breinonderzoek, internet, kennis van groepsgedag en identiteitsvorming. In een Kunst- en Wetenschapslezing gaven architect Ronald Rietveld en filosoof Erik Rietveld mooie voorbeelden daarvan. 

In een persbericht zei de KNAW dat “de kunstkamer” “door stem te geven aan de kunsten” bezuinigingen op cultuur kan voorkomen. Hopelijk niet via wollige nota’s. Het belang van kunst is moeilijk onder woorden te brengen. Woorden schieten te kort of er ontstaat een wel heel verheven beeld. Ook wetenschappers neigen soms naar nostalgie, zich onbegrepen voelen door 'domme' beleidsmakers en politici.

Maar naast kunst en wetenschap, is er ook nog de democratie. Ook de politieke organisatie en ideeënbewegingen, inclusief religies, zijn manieren waarop de mens vorm geeft aan gevoelens en ervaringen. Het feit dat kunst en wetenschap een hoge status hebben verworven in ons westerse cultuur, schept ook verantwoordelijkheid.

Vandaar ook dat de KNAW zich niet alleen de stem noemt, maar ook het geweten van de wetenschap. De mooie lijst namen van mensen uit de kunsten die op 23 april geïnstalleerd worden, geven mij de indruk dat de gewetensfunctie bij de Akademie van Kunsten - de reflectiefunctie ten opzichte van zichzelf, wetenschap en samenleving - in goede handen is. Ik stel me voor dat zij daar vooral uiting aan geven door samen met wetenschappers dingen te doen - en niet door notities. Zo zal blijken wat het belang en de waarde van kunst is.

Studium Generale in Utrecht verzorgde dit voorjaar een programma over de relatie tussen creativiteit en wetenschap. De bijeenkomsten zijn hier terug te zien.

Tags: akademie van kunsten | studium generale

Advertentie