Wat verstaat de UU onder een betere wereld?

Het Strategisch Plan 2016-2020 van de Universiteit Utrecht stelt dat de universiteit de wereld beter wil maken. Filosoof Floris van den Berg vraagt zich af wat de universiteit daar precies mee bedoelt.

Duurzaamheid staat centraal in Strategisch Plan 2016-2020 van de Universiteit Utrecht en alle studenten zouden in hun studie aandacht moeten besteden aan duurzaamheid, zo wordt er betoogd. De tekst riep bij mij als milieufilosoof werkzaam op de UU een aantal vragen op.

De Universiteit Utrecht werkt aan een betere wereld. Het is de openingszin van de paragraaf met de missie van de Universiteit Utrecht. In 2009 publiceerde ik mijn boek Filosofie voor een betere wereld en nu werk ik dus aan een universiteit die expliciet streeft naar een betere wereld. Hartverwarmend prachtig!

Het gaat de universiteit om onderzoek dat bijdraagt aan ‘het oplossen van grote mondiale vraagstukken, zoals klimaatverandering, vergrijzing en migratie.’ Aan de Universiteit Utrecht zijn medewerkers en studenten verbonden in hun ambitie om een bijdrage te leveren aan een betere wereld. Een verschil tussen het Strategisch Plan en Filosofie voor een betere wereld is dat in het Strategisch Plan geen theorie staat voor wat een betere wereld is.

In Filosofie voor een betere wereld betoog ik dat een betere wereld een wereld is met minder leed en met meer geluk, met de nadruk op het eerste. Deze visie gaat uit van het idee dat je anderen geen schade (pijn, leed) mag berokkenen. Die anderen zijn alle wezens die pijn kunnen lijden, dus ook een groot deel van de niet-menselijke dieren en toekomstige generaties mensen. Toegepast op het beleidsplan van de UU kan de vraag worden gesteld: hoe kan de UU zorgen dat er minder leed is in de wereld? Draagt de Universiteit Utrecht in haar bedrijfsvoering, onderwijs, onderzoek en valorisatie bij aan mens- en dierenleed?

Duurzaamheid is een van de vier strategische thema’s. Geweldig dat duurzaamheid, min of meer, centraal wordt gesteld. De vraag is: betekent dit ook wat? In de samenleving is een tendens gaande om alles het label duurzaam op te plakken, oftewel green washing.

Hoewel in Nederland de uitstoot van broeikasgassen gestaag toeneemt ondanks de wildgroei aan duurzaamheidslabels en duurzaamheidsbeleid, is het goed om te zien dat de CO2 uitstoot van de UU afneemt. De Universiteit Utrecht stelt duurzaamheid centraal in de uitvoering van haar kerntaken en in haar bedrijfsvoering. […] En: We werken aan de versnelde invoering van een duurzame bedrijfsvoering. We streven naar een volledig CO2-neutrale bedrijfsvoering in 2030.

Vlak voor het zomerreces sprak rector Bert van der Zwaan zich op een bijeenkomst op de UU over duurzaamheid expliciet en bevlogen uit tegen vlees eten. Volgens Van der Zwaan de universiteit vleesloos moeten zijn. Immers, de dierindustrie levert een disproportionele negatieve bijdrage aan de milieuproblematiek.

In het Strategisch Plan is hierover niets terug te vinden, maar ik hoop dat dit onderdeel serieus genomen zal worden en dat het centraal stellen van duurzaamheid zal leiden tot echte maatregelen. In de kantine is daar tot nu toe niks te merken van de oproep van de rector: vlees en dierlijke producten zijn volop verkrijgbaar en het aantal plantaardige opties is beperkt. De oproep van Van der Zwaan blijkt, vooralsnog, helaas aan dovemans oren besteed.

Duurzaamheid betekent keuzes maken en het is de vraag of de bright minds van de UU met dit Strategisch Plan bij kunnen dragen aan een better future.

Floris van den Berg is als universitair docent milieufilosofie verbonden aan het Copernicus Institute of Sustainable Development van de Universiteit Utrecht. Hij schreef onder meer: ‘Filosofie voor een betere wereld’, ‘Beter weten’ en ‘De vrolijke veganist’. In oktober verschijnt zijn boek ‘De vrolijke feminist’.