Wij zijn de dupe van de ophokuren

De  ophokuren zijn  eerder tijdrovend dan een educatieve toevoeging. Dat is de ervaring van vier studenten van Sociale Wetenschappen. De financiering van de door de overheid verplicht gestelde conctacturen is weggegooid geld.

De overheid streeft naar een betere kwaliteit van het onderwijs. Dit willen ze bereiken door studenten intensiever te gaan begeleiden. Het ministerie heeft daarom het aantal verplichte contacturen per week verhoogd voor eerstejaars bachelor studenten. Dit vanuit de gedachte dat het studiesucces toeneemt wanneer studenten meer contact hebben met medestudenten en docenten. Is dit wel het geval? In onze ogen zijn wij de dupe geworden van deze ophokuren.

Om te beginnen hebben universiteiten zelf een beter inzicht in wat nodig is om studenten op te leiden. Waar een studie als geneeskunde inderdaad baat heeft bij veel intensieve begeleiding en feedback van medestudenten heeft een studie als geschiedenis juist veel meer baat bij zelfstudie. Twaalf verplichte studie-uren voelt dan eerder als een verspilling van kostbare tijd dan als een verbetering van de kwaliteit.

Ook is deze bemoeienis vanuit de overheid paradoxaal, omdat we juist het tegenovergestelde zien gebeuren in de zorg. In de zorg krijgen de gemeenten juist meer taken en autonomie, zij hebben immers een beter idee van wat er in hun wijken speelt. Hierdoor kan de zorg efficiënter kan worden ingericht. Waarom zouden universiteiten hun onderwijs niet zelf kunnen bepalen? Universiteiten beschikken over gerichte informatie en hebben een heldere blik op de tekortkomingen van hun onderwijs. Zij moeten dan ook de vrijheid hebben om het onderwijs naar eigen inzicht te verbeteren.

Ook kost deze maatregel ontzettend veel geld. Om de verplichte aantal contacturen te bewerkstelligen heeft het kabinet een bedrag gereserveerd van 200 miljoen in 2013 oplopend tot 230 miljoen in 2015. Deze middelen zullen, zoals in het regeerakkoord staat, voornamelijk gefinancierd worden vanuit de opbrengsten van het nieuwe leenstelsel. Dat de opbrengsten van het leenstelsel weer in de kwaliteit van het onderwijs worden gestoken valt alleen te prijzen, maar is dit echt iets waar de studenten zelf baat bij hebben?

Wij zelf ervaren deze ophokuren namelijk eerder als tijdrovend dan als een educatieve toevoeging. Al dat geld zou veel beter in daadwerkelijke, effectieve methodes kunnen worden gestoken, zoals het kleinschaliger maken van het onderwijs. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat het studiesucces toeneemt wanneer studenten in kleinere groepen werken. Deze verkleining biedt een betere bescherming tegen voortijdige drop-out en eventuele studievertraging.

Universiteiten krijgen slechts tijdelijk extra financiële middelen voor de verhoging van het aantal contacturen, hierna moet er met gelijke middelen voor meer en beter onderwijs worden gezorgd. Anne Roeters, docent Sociologie aan de Universiteit Utrecht, heeft ervaring met de verhoging van het aantal contacturen in het universitair onderwijs. Het is haar duidelijk geworden dat alleen het aanbieden van meer contacturen aan studenten niet voldoende is om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren.

Zo worden er voor bepaalde cursussen bijvoorbeeld symposia georganiseerd om hieraan een zinvolle invulling te geven. Echter, na de extra inspanningen van de docenten werd een aantal cursussen slechter beoordeeld door studenten dan het jaar ervoor.

Als er meer tijd en moeite in het onderwijs wordt gestopt en dit zich vooralsnog niet uit in positievere cursusevaluaties, kan dit frustrerend zijn. Volgens Anne Roeters is het per opleiding, per cursus, maar ook per student afhankelijk of een verhoging van het aantal contacturen het gewenste effect zal opleveren.

Ook is er volgens haar nog te weinig onderzoek gedaan naar studentenmotivatie, dat een complex samenspel van factoren is. Beleid over dit onderwerp is dan ook vaak op onjuiste aannames gebaseerd. Dit kan als bijzonder worden gezien in de universitaire wereld, waar veelal grondig onderzoek wordt gedaan voordat beleid geïmplementeerd wordt.  

De ambitie om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, is in principe een mooi streven. Waar echter vraagtekens bij kunnen worden gezet, is de methode waarop dit gebeurt. De verhoging van het aantal verplichte contacturen hoeft geen verbetering te betekenen. Kwantiteit is zeker geen garantie voor kwaliteit.

Een groep studenten verplichten om extra uren in een lokaal door te brengen, is geen oplossing voor het kwaliteitsprobleem in het onderwijs.

Dit opinieartikel heeft eerder gestaan in NRC.next