Nieuwe CBS-cijfers: psychische gesteldheid jongeren 'stabiel'

Wie het nieuws volgt, kan bijna niet anders dan geloven dat steeds meer Nederlandse studenten lijden onder stress. Maar klopt dat wel? Het CBS ziet, net als in 2018, geen significante stijging van het aantal psychische ongezonde jongeren. Sterker nog: dat aandeel ligt al bijna tien jaar “stabiel op ongeveer 12 procent”.

In de periode 2017-2019 had 12,2 procent van de jongeren tussen de 18 en 25 jaar psychische klachten. Dat aandeel is precies even groot als tussen 2011 en 2013. In de periode 2014 tot 2016, toen de basisbeurs werd afgeschaft, had een iets kleiner deel van de jongeren klachten: 11,1 procent.

Hardnekkig verhaal
Het is een hardnekkig verhaal dat de ronde blijft doen, zegt de Tilburgse gezondheidspsycholoog Peter van der Velden. Hij deed zelf langlopend onderzoek naar het geestelijk welbevinden van jongeren. “Dat de psychische problemen onder studenten almaar toenemen, is in geen enkele wetenschappelijke studie bewezen. En toch blijven we het roepen en schrijven.”

Misschien zitten studenten zelfs wel beter in hun vel dan hun leeftijdsgenoten die niet studeren. De cijfers van het CBS over de psychische gesteldheid van jongeren zijn gebaseerd op onderzoek onder studenten én niet-studenten. “International onderzoek leert dat bepaalde psychische stoornissen juist net iets vaker voorkomen bij niet-studenten”, zegt Van der Velden.

Leenstelsel
Wie een verklaring zoekt voor de lichte stijging in de CBS-cijfers tussen 2011 en 2013, zou zich niet blind moeten staren op student-gerelateerde onderwerpen, zoals het leenstelsel of prestatiedruk. Van der Velden: “Dit zijn complexe plaatjes. Met uitspraken over oorzaken moet je heel voorzichtig zijn. Er kunnen ook andere, externe factoren meespelen. Hoe hoog was bijvoorbeeld de werkloosheid in die jaren? Juist voor niet-studenten is het heel belangrijk dat ze werk kunnen vinden. Zo niet, dan kan dat leiden tot psychische klachten, bijvoorbeeld doordat ze in financiële nood komen.”

Dat de percentages niet hoger worden, neemt volgens Van der Velden niet weg dat er iets moet gebeuren. Want toename of niet: 1 op de 8 Nederlandse jongeren ervaart psychische klachten. “Er is dus wel degelijk sprake van een serieus probleem – en zeker niet alleen bij studenten. Het is daarom heel vreemd dat de discussie eigenlijk alleen over studenten gaat.”

Inventarisering studentenstress
Op aandringen van de Tweede Kamer voert het RIVM momenteel een grootschalig inventariserend onderzoek uit naar psychische problemen onder studenten in het hoger onderwijs. Vooruitlopend op dat onderzoek wil het RIVM niet reageren op de nieuwe CBS-cijfers. “We wachten eerst de bevindingen van het lopende onderzoek af”, zegt een woordvoerder.

Minister van Engelshoven denkt de resultaten van het RIVM-onderzoek eind 2020 te kunnen presenteren. Voor die tijd zal ze geen ingrijpende maatregelen nemen om studentenstress tegen te gaan, liet ze aan de Kamer weten.