De zoete combinatie van literatuur en muziek

Wat hebben literatuur en muziek met elkaar gemeen? Unieke samensmeltingen, inspirerende sprekers. Dichters, schrijvers, journalisten en docenten gaven op de Culturele Zondag van 12 januari in Het Literatuurhuis korte colleges over deze kruisbestuiving. Met praktijkvoorbeelden. Van The Beatles tot Monteverdi.  Alles kon, alles mocht.
Het Literatuurhuis
Kasten vol boeken, antiek en modern. De geur van verse koffie. Oude filmposters. Een mini-filmtheatertje. Midden in de stad aan de Oudegracht ligt een klein juweeltje. Het Literatuurhuis, mede gesteund door de faculteit Geesteswetenschappen, barst van de literaire evenementen. Boekverfilmingen, literaire documentaires, de poëziewedstrijd Poetry Slam en lees – en schrijfcursussen; er is altijd iets te doen. En als het meezit, komt ook De Nacht van de Poëzie weer  terug in het nieuwe TivoliVredenburg. 
Muziek en literatuur in hartje Utrecht
Muzikanten die zich laten inspireren door schrijvers (Dante Symfonie van Frans Liszt, 1857). De rol van muziek in boeken (een pianist als hoofdpersoon in Anna Enquists’ Het Geheim, 1997). Muziek gecomponeerd op literaire teksten (opera). Alle mengvormen zijn mogelijk. Deze bijzondere verbindingen vielen afgelopen zondag goed in de smaak. In een volgeladen Literatuurhuis was het de hele middag vechten om een plekje. Het filmzaaltje, met de idyllische naam De Sacristie, was voortdurend gevuld.
Door de drukte konden mensen de colleges via een webcam volgen buiten de zaal. Bevlogen, enthousiaste sprekers deelden wijze en inspirerende lessen. Bezoekers luisteren aandachtig. Meedeinend op de muziek. Sommigen zachtjes neuriënd. Sommigen met gesloten ogen.

Mini-colleges
Sprekers vertelden deze middag over poëtische, literaire werken of muziekstukken. Met fragmenten als ondersteuning. Dichter Ingmar Heytze trapte af en nam iedereen mee in de mysterieuze wereld van Jim Morrison (The Doors). Hypnotiserende klanken zogen bezoekers het Literatuurhuis binnen. Morrison zingt niet, hij praat. Langzaam. Sensueel. Met muzikale begeleiding mijmert hij over Indianenzielen, onweerstaanbare godinnen en genadeloos geweld. Heytze liet zijn muzikale gedichten horen en vertaalde ze in het Nederlands. Zo goed en zo kwaad als het kon. Morrisons brein is niet altijd even toegankelijk. Zelf begrijpt hij het ook niet altijd, vertelt Heytze.
Bij sommige fragmenten, zoals bij Monteverdi’s bewerking van de opera Tancredi en Clorinda (1638), kregen bezoekers bladmuziek en strofes als ondersteuning. Vertalingen van de Italiaanse teksten stonden in kolommen naast de originele tekst. Gepassioneerd vertelde Alma van der Berg, literatuur- en muziekdocent aan de Universiteit van Amsterdam, over Monteverdi’s werk. We hoorden hoe tekst in muziek wordt uitgebeeld. Kletterende zwaarden, langzame voetstappen en woedende stieren. Bezoekers verzonken in deze tragische liefdesgeschiedenis. Dirigerend met haar handen, meezingend (in vloeiend Italiaans) stal van der Berg de aandacht. Voor heel even was het Literatuurhuis in Venetië.
Muzikale pareltjes
Naast literaire werken was de middag een waar genot voor muziekliefhebbers. Muziekgeschiedenis en gevarieerde muzikale genres passeerden de revue. Van de psychedelische rock van The Doors tot klassiek: componist en pianist Erik Satie en zijn stukken gebaseerd op literaire werken. Maar ook zijn ambities als dichter kwamen aan bod. Van epische opera tot popmuziek van The Beatles, een inspiratiebron voor boek- en verhalentitels van schrijver Haruki Murakami.
Het was een geslaagde middag vol nieuw te ontdekken werelden. Voor jong en oud. Professioneel en amateur. In literatuur en muziek kan alles. En mag alles. Want de grootste genieën hadden (en hebben) het door: literatuur is niet suf. Literatuur is hip, tijdloos en meeslepend.