Waarom DUB de opinie van een vaccinatieweigeraar publiceerde

Samuel de Weerd is masterstudent Energy Science en schrijft al bijna een jaar columns voor ons. Toen de vraag kwam of hij hoort tot de groep niet-gevaccineerde studenten, reageerde hij met een uitgebreid betoog. Bij de redactie gingen de alarmbellen af. Kan je in deze tijd wel een verhaal publiceren waarin je open en bloot stelling neemt tegen het vaccineren? Bovendien, het overgrote deel van de studenten laat zich wel vaccineren en geef je dan een kleine groep niet een te grote stem?

Voor de redactie was niet meteen klip en klaar dat we dit betoog zouden moeten publiceren. Maar ook niet dat we het in de prullenbak moesten dumpen. Sam is niet de enige niet-gevaccineerde student. Een andere groep studenten lieten zich horen in de discussie of de universiteit zou moeten gaan werken met een coronapas. In dat geval zou je het ongevaccineerde studenten moeilijk (3G) of zelfs onmogelijk (2G) maken om onderwijs op locatie te volgen. Tot nu toe wil de Nederlandse overheid het prikken (nog niet) verplichten. Maar maatregelen maken het deze studenten wel lastig. Waar ligt de grens?

Luisteren naar argumenten
Een maand geleden bestond er nog vooral onbegrip voor de ongevaccineerden. Het waren ‘wappies’ met complottheorieën die je maar moeilijk serieus kon nemen. Tegenwoordig is er een consensus dat naar deze groep en hun argumenten geluisterd moet worden om er ook echt gericht op te  reageren.

Het verhaal van Sam was moedig, oprecht en betrokken. Deze student erkent de pandemie, maar probeert het probleem in een andere context te plaatsen. Volgens hem is vaccineren het bestrijden van symptomen zonder de oorzaken van de pandemie aan te pakken. Hij ziet een wereld die door mensen wordt uitgeput en zou willen dat er meer gezocht wordt naar een balans tussen mens en natuur.

Misinformatie
Nu is zo’n verhaal prachtig en ambitieus. Als redactie vonden we het goed om ook dit stemgeluid te laten horen. Maar is het in tijden van een crisis ook realistisch? En hoe betrouwbaar zijn de bronnen waar hij naar verwijst? We wilden voorkomen dat er sprake zou zijn van misinformatie. Dat leek ons niet het geval, al is het achteraf soms moeilijk de grens te bepalen tussen ‘een andere kijk’ en ‘een onjuiste interpretatie’.

Verschillende wetenschappers lieten ons weten dat we met dit artikel over de schreef waren gegaan. “Vraag is in hoeverre een universiteit die de wetenschap dient te verdedigen, ruimte mag geven aan gedachten die geen rationele noch wetenschappelijke onderbouwing kunnen dragen in een open samenleving”, schreef een hoogleraar. “Het is DUBs verantwoordelijkheid als journalisten om tegenstanders van vaccinatie niet hun mening te laten geven om anderen te overtuigen zonder dat er direct weerwoord gegeven wordt”, aldus een promovendus Filosofie.

Vraagtekens
In de vele reacties onder het artikel wordt de discussie gevoerd. “Door niet te vaccineren draag je extra bij aan het door jou geschetste probleem”, zegt iemand. “Het is maar de vraag of gezonde jongeren minder besmettingen oplopen. Bovendien begeven studenten zich ook onder andere mensen in de stad en kun je niet zeggen dat ze alleen maar andere studenten zullen besmetten.” Ook zijn er vraagtekens bij de voorbeelden die Sam noemt als het gaat om gebruik van pesticiden of de biodiversiteit van bacteriën. “Hij citeert een studie waarin zou staan dat vaccinatie effect heeft op de balans van virussen bij gezonde mensen. Maar als je de studie goed bestudeert, gaat het meer de afname van immuunsysteem als je ouder wordt en de rol die een virus daarin speelt.”

In de reacties op de Engelse pagina wordt het verhaal bevooroordeeld genoemd en een ‘Facebook’-post. Zijn stelling dat onze manier van omgaan met de aarde een van de oorzaken zou zijn, wordt onderuit gehaald met de opmerking dat ‘pandemieën er altijd al waren, ook voor de Industriële Revolutie.’ Iemand wordt boos omdat Pfizer, gezien haar auto-immuun ziekte, haar leven heeft gered en noemt het verhaal misleidend.

Lichamelijke integriteit
Het is duidelijk dat wanneer we te maken hebben met iets wat onze gezondheid aangaat, het begrijpelijk is dat de gemoederen hoog oplopen, zoals Laura als reactie schrijft. Als je mensen om je heen ziet lijden als gevolg van een besmetting, dan is het begrijpelijk dat je daar iets mee wil doen. Maar ze stelt ook dat het recht op lichamelijke integriteit is vastgelegd in de Universele verklaring van de rechten van de mens. “Je hoeft geen viroloog te zijn om een keus te maken voor je eigen lichaam. Je hoeft geen geneeskunde  te hebben gestudeerd om te bepalen of je een medische behandeling wil ondergaan.”

Reactie wetenschappers
Dat is precies wat de discussie lastig maakt. Waar ligt de grens van de lichamelijk integriteit wanneer jouw keuze ook invloed heeft op anderen. Je kunt iemand immers besmetten. En iemand kan daar zelfs aan overlijden. Moet je dan niet solidair zijn en een vaccinatie nemen, ook al word je naar verwachting zelf minder ziek door het virus? Het is goed dat deze discussie gevoerd wordt. Ik ben niet bang, zoals een aantal brievenschrijvers zegt, dat een artikel als van Sam zonder direct weerwoord schadelijk is omdat het mogelijk mensen bevestigd in hun twijfel over vaccinatie. Maar het is zeker wel belangrijk om te horen wat de echte experts zeggen over de argumenten die gebruikt worden. Daarom wilden we als redactie ook een vervolgverhaal. Wij zijn met die vragen die Sam oppert naar wetenschappers van de universiteit gestapt en hebben die vragen voorgelegd. En daarbij moeten we ook eerlijk durven zijn. Deze pandemie laat zich niet met een druk op de knop oplossen. Er zijn dilemma’s tussen wat medisch werkt, de inbreuk op persoonlijke integriteit en de vraag om onderlinge solidariteit voor de kwetsbaren. Laten we die dilemma’s ook durven te benoemen.