Wat als diversiteit pijn gaat doen?

“Waarom zou de universiteit buitenlandse studenten moeten binnenhalen, of studenten uit migrantenfamilies? Is dat alleen maar om meer perspectieven te krijgen, zoals ik vanmiddag heb gehoord. Dat wil ik wel weten.”

Dat was een opmerking bij de borrel na afloop van de kick off van de Taskforce Diversiteit. De vanzelfsprekendheid van meer diversiteit is wellicht minder groot dan de collegevoorzitter aanneemt. En dan komt er op deze startbijeenkomst nog vooral volk af dat de diversiteit een warm hart toedraagt.

Ik snap dat bestuurders en Taskforceleden, voor wie het waarom van diversiteit al lang geen thema meer is, vooral actie willen en geen uitgebreide discussie over de vraag waarom je meer buitenlandse studenten en docenten wilt, waarom het aantal vrouwelijke topwetenschappers moet stijgen en waarom je in de aanname van studenten en personeel meer een spiegel van de samenleving nastreeft dan de huidige witte toplaag die de UU nu nog voornamelijk herbergt. Ook bij DUB hebben we soms het gevoel dat een thema als waarom diversiteit op den duur afgezaagd dreigt te worden. 

Op de universiteit mag je verwachten dat de meerderheid wel inziet dat zo’n beweging zinvol is. In theorie. Maar dat wordt snel anders wanneer het mensen direct gaat raken. Als het aanstellen van vrouwelijke topwetenschappers betekent dat de mannelijke talenten minder kans op een topfunctie hebben, hoor je al snel: ‘je moet niet iemand benoemen omdat zij vrouw is, het gaat om de kwaliteit en het talent.’

Kiezen op kwaliteit is makkelijker gezegd dan gedaan. Wat is kwaliteit? Een recent onderzoek gaf aan dat iedereen vast zit aan bepaalde mindbugs, vooringenomen ideeën die voortkomend uit de eigen achtergrond en cultuur. En als je studenten of medewerkers selecteert, dan bepalen die mindbugs voor een groot deel de keuze. Het probleem is echter dat de ietwat eigenwijze, hoger opgeleide student en medewerker van de UU (m/v/t) lastig kan accepteren dat hij/zij/het ook geïnfecteerd is met vooroordelen. Zo’n beschuldiging doet pijn.

Wat ook pijn doet, is wanneer je je eigen gewoontes moet veranderen omdat je andere culturen deel van de gemeenschap wilt maken. Studentenverenigingen zien het niet zitten om hun traditionele cultuur aan te passen wanneer er meer buitenlandse studenten komen, zo bleek laatst uit een artikel op DUB. Maar ook het creëren van gebedsruimtes voor moslims, het dragen van een hoofddoek door de docent of het aanpassen van tentamenperiodes tijdens de ramadan heeft op deze en andere universiteiten al tot veel discussie geleid. En wat te denken van de opmerking tijdens een debat bij de kick off dat we het hele curriculum tegen het licht moeten houden omdat veel van de huidige cursussen vanuit een wit westers perspectief zijn opgezet en te weinig rekening houden met zaken als het slavernijverleden of de economische uitbuiting?

Nog los van het feit dat lang niet elke medewerker en studenten even enthousiast is over de voertaal van deze in Utrecht gewortelde universiteit Engels te maken. Alle bachelors en masters in het Engels, roept om verschillende redenen commentaar op.

Het beleid om te zoeken naar wegen die tot meer diversiteit leiden, kan zinvol zijn. Dat heeft alleen effect wanneer de maatregelen botsen met de bestaande situatie en dus pijn doen. En als het pijn doet, neemt de betrokkenheid snel af. Daarom blijft het noodzakelijk om voortdurend aan te geven waarom je meer diversiteit wil en wat het zal opleveren.