Studente ontwikkelt check-up voor ouderen

Twee keer per week draait ze een 12-uurs dienst op de afdeling geriatrie van het Warwick Hospital in Engeland. Op de andere dagen blokt ze op haar masterthesis Verplegingswetenschappen. Hanneke Witjer (25) studeert binnenkort af op de vraag hoe effectief het is als ouderen zelf actie ondernemen om hun eigen leefsituatie en gezondheid te verbeteren. 
Studente Hanneke Witjer heeft een enorme drive om de vragen en problemen die ze in haar beroepspraktijk als verpleegkundige tegenkomt, te verklaren. Daarom koos ze na haar hbo-v voor een verdiepende master Verplegingswetenschappen, waarbij ze theorie en praktijk met elkaar combineert. In haar werk viel het haar op dat 65-plussers vrij eenvoudig langer voor zichzelf kunnen blijven zorgen, als sluimerende problemen op tijd worden aangepakt. In haar thesis evalueert Hanneke een instrument om de gezondheid en zelfstandigheid van ouderen te vergroten. Dit doet ze door de ouderen zelf hun eigen situatie onder de loep te laten nemen.
Ouderenzorg, een actueel onderwerp!
“Jazeker, de zorg voor ouderen wordt steeds nijpender, zeker in Engeland, waar ik nu werk en woon. Sommige ouderen kunnen hier de kosten voor een bejaarden- of verzorgingstehuis niet betalen. En het aantal ouderen groeit de komende jaren alleen nog maar. Daarom is het belangrijk dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven functioneren.”
Wat onderzoek je precies in je thesis?
“Ik doe onderzoek naar de effectiviteit van een soort eerste check up voor ‘jongere ouderen’: mensen die rond de 65 zijn. De check up bestaat uit een vragenlijst met thema’s als de leefsituatie, de sociale omgeving en de gezondheid van de oudere. Ik richt me specifiek op die doelgroep van jongere ouderen. Juist zij zijn vaak nog zelfstandig en dat is een geschikt stadium om sluimerende problemen aan te pakken. Het idee is dat ouderen zelf de vragen invullen en vervolgens adviezen krijgen vanuit een geautomatiseerd systeem. Als onderzoeker evalueer ik het systeem met de ouderen die er gebruik van maken. Wat vonden ze ervan en wat kan beter?”
Wat voor problemen kom je tegen in de praktijk?
“De meeste 65-plussers zijn gezond en zelfstandig, maar voelen zich bijvoorbeeld ’s nachts onveilig op straat. Of ze merken dat ze steeds vaker hun afspraken vergeten, of ze hebben bijvoorbeeld psycho-sociale klachten, zoals eenzaamheid of sombere gevoelens. Het klinkt simpel, maar een vergeetachtige man kan veel baat hebben bij een grote dagkalender in zijn keuken. Of een vrouw die zich vaak eenzaam voelt, zou hulp kunnen krijgen in het opdoen van nieuwe sociale contacten.”
Kunnen ze dit soort dingen niet gewoon zelf bedenken?
“Vaak zijn ouderen zich niet goed bewust van hun situatie. Door die vragenlijst in te vullen moeten ze nadenken over de problemen die ze tegenkomen in het dagelijks leven. Dan wordt er voor hen vaak meer duidelijk. Veel ouderen zijn  bijvoorbeeld bang om  ’s avonds alleen de straat op te gaan. Ze accepteren dat het zo is en geven steeds meer toe aan de angst. Het gevolg is dat ze tien jaar later de deur helemaal niet meer uitkomen. Zo’n oudere kan al geholpen zijn door hem een mobiele telefoon te geven met daarop het nummer van de politie. Een oplossing die zo geregeld kan zijn. Ik wil dat 65-plussers door de check-up zelf hun zorg in handen kunnen nemen en stappen zetten om hun situatie te verbeteren.”
En doen ouderen dit inderdaad ook?
“Helaas heeft de self check up niet die effecten gehad waar ik op had gehoopt. Dat is jammer, want ouderen geven wel aan dat er behoefte is aan een interventie die hen wijst op bepaalde zorgaanbieders of hen tips geeft om hun eigen situatie te verbeteren. De vraag is nu of het beter zou werken als de vragenlijst wordt ingevuld samen met een assistent. Daardoor kun je ook praten over de vragen en dan beklijft de uitkomst beter.”
De studie Verplegingswetenschappen is een combinatie van theorie en praktijk. Hoe is het om in de Engelse ouderenzorg te werken?
“Interessant en uitdagend tegelijk. Ik ben via mijn docent in Stratford beland. Ik wilde heel graag mijn onderzoek in Engeland doen en er werken als verpleegkundige in de geriatrie.
“Engeland is een geweldig land, de mensen zijn erg beleeft en dat merk ik ook in mijn werk. De Engelse ziekenhuizen zijn veel hiërarchischer. In Nederland pak je als verpleegkundige alles aan: wassen, eten geven, medicatierondes. In Engeland heb je health assistants, verzorgers die dat werk van de verpleging uit handen nemen. Ik heb nu ook andere taken: ik mag doorverwijzen naar andere afdelingen, patiënten opnemen en weer ontslaan.
“Er is ook een keerzijde. Ouderen in Engeland moeten veel meer zelf betalen voor de zorg. Ze komen vaak in ziekenhuizen terecht, omdat er thuis iets gebeurt dat voorkomen had kunnen worden als er extra zorg was geweest zoals mensen die vallen, ondervoed raken of erge wonden hebben. Je ziet in Engeland veel meer heropnames dan in Nederlandse ziekenhuizen. Mensen worden naar huis worden gestuurd zonder dat ze daarna de benodigde structurele hulp krijgen waardoor ze uiteindelijk weer in het ziekenhuis belanden.”
Wat is de link tussen jouw baan en je studie?
“Een vraag als deze laatste: ‘waarom zijn er in Engelse ziekenhuizen veel meer heropnames’. Typisch een vraag waar ik het fijne van wil weten. Toen ik hbo-v studeerde, stelde ik mezelf constant dat soort vragen. Met wetenschappelijke kennis kan ik de achtergrond van problemen analyseren en terugvertalen naar de praktijk. Ik vind de combinatie om wetenschappelijk bezig te zijn, en tegelijkertijd ook in de verpleging te werken, erg interessant. Ik vind het heerlijk om te analyseren, net als het verzorgen van mensen. De band die je met mensen ontwikkelt, is vaak erg bijzonder.”
Je bent zelf pas 25. Wat trekt je zo aan in ouderen?
“Ouderen heb ik altijd al interessant gevonden, omdat hun persoonlijkheid al gevormd is. Ze hebben een lange levensgeschiedenis, die hen heeft gemaakt tot wie ze zijn. De karakters van ouderen hebben daardoor meerdere lagen, zijn complex. Dat fascineert mij. Ik ben nieuwsgierig naar hun verhalen. Werken met oudere mensen is soms ook moeilijk. Ik heb er al veel van hen zien sterven. In het begin had ik daar heel veel moeite mee.”

Hoe ziet jouw week eruit?
“Ik werk twee dagen in de week in 12-uurs diensten en de andere dagen ben ik bezig met studeren en met het schrijven van mijn thesis. Dat gaat me goed af, mede omdat ik een harde deadline heb: over een dikke maand moet het af zijn. Ik volg ook colleges onderzoeksmethologie via Blackboard. Via Skype heb ik contact met mijn medestudenten in Nederland. Toen ik hier pas woonde, ben ik meteen bij een koor gegaan. Zingen is mijn grote hobby! Dus dat doe ik ook.”
Hoe zie je de toekomst voor je?
“Oorspronkelijk was ik van plan om zes maanden in Stratford te blijven, maar ik blijf waarschijnlijk langer. Het zou geweldig zijn als ik hier een promotieplek kan krijgen, dan kan ik nog zeven jaar blijven. Hoe leuk ik de verpleging ook vind, onderzoek doen, vind ik nog interessanter.”