Aardbeving Nepal brengt UU-geograaf Immerzeel veelvuldig in het nieuws

UU-geograaf Walter Immerzeel komt al tien jaar in Nepal om de invloed van klimaatverandering op de gletsjers in de Himalaya te onderzoeken. Na de rampzalige aardbeving in Nepal klopten de media bij hem aan. Ze willen weten: dreigen er nog meer rampen?

Twee keer per jaar vliegt fysisch geograaf Walter Immerzeel voor zijn onderzoek naar Kathmandu. Vanuit de hoofdstad nemen hij en zijn internationale collega’s een bus om zich te laten afzetten in een dorpje aan de voet van het Himalaya-gebergte. Dan gaan ze te voet verder: drie dagen bergopwaarts naar de eindbestemming Langtang Vallei.

Het team onderzoekt de invloed van klimaatverandering op de gletsjers in de Himalaya (video). In tegenstelling tot de impact op de polen, bleven de gevolgen van klimaatverandering voor de Himalaya en andere hooggebergten zoals de Andes tot voor kort onderbelicht. Hoe de waterhuishouding van de gletsjers in elkaar zit is nog grotendeels onbegrepen: veel meetstations zijn er niet op die hoogte. Met onbemande vliegtuigjes trekt Immerzeel de bergen in om het smeltgedrag van de gletsjers vast te leggen.

Op 23 april deed hij zijn onderzoek nog uit de doeken bij KIJK Live, een publieksavond georganiseerd door het tijdschrift KIJK waar wetenschappers vertellen over hun onderzoek. KIJK had net een uitgebreid artikel gepubliceerd over hoe de robotvliegtuigjes de smeltende gletsjers in beeld brengen. Immerzeel kwam het verhaal persoonlijk toelichten. Hij sloot zijn lezing af met de mededeling dat hij over een paar dagen, met de drones onder de arm, weer op het vliegtuig naar Nepal zou stappen. Maar de dag voor hij zou vertrekken, op 25 april, voltrok zich de rampzalige aardbeving.  

Dreiging van nieuwe rampen
“Na de aardschokken gingen we meteen aan de slag om in kaart te brengen wat de impact was van de aardschokken aan de oppervlakte”, vertelt Immerzeel. Het team maakte een snelle analyse van de satellietbeelden van de Langtang-vallei, gemaakt door de NASA.

“Wij hebben veel ervaring met het maken van hydrologische modellen. Daarmee kunnen we de dreiging van andere rampen, zoals landverschuivingen en het doorbreken van gletsjermeren, voorspellen. Er zijn bijvoorbeeld aardverschuivingen die een rivier in de vallei blokkeren. Daarachter ontstaat een meer, waardoor de dorpjes die een kilometer verderop liggen risico lopen op overstromingen. Hoe snel zo’n aardverschuiving doorbreekt, kunnen we berekenen.”

Dit project was voor de UU aanleiding om het persbericht te versturen dat Utrechtse geografen samen met buitenlandse collega’s en NASA onderzoek doen naar de directe gevolgen van de aardbeving in Nepal. De media pikten het persbericht snel op. Immerzeel kreeg onder meer telefoontjes van De Volkskrant, het NOS Journaal en NPO radio 1. Afgelopen zondag was hij te gast in het radioprogramma Vroege Vogels. “De meeste media willen weten welke nieuwe rampen er dreigen,” zegt Immerzeel.

Nuances en kennis van zaken
Met het verhaal in De Volkskrant is hij erg tevreden. “Wat ik wilde vertellen over de dreiging is goed overgekomen. De betreffende journalist interviewde me kort geleden voor KIJK, wat toen ook een mooi artikel opleverde.” De kop van het krantenartikel vond hij wel te sensationeel: ‘Utrecht waarschuwt Nepal: er kan nog een ramp komen’. “Die ongenuanceerde koppen daar is niks aan te doen. Ik weet dat de journalist daar ook geen invloed op heeft.”

Dan het radio-interview met radio 1. Dat was heel snel en kort. “Ik had het idee dat de presentatoren het onderscheid niet begrepen tussen wat geologen doen, zoals kijken naar de hydrologie, en het onderzoek naar wat er aan de oppervlakte gebeurt, dus de impact van de aardbeving. Maar ze brachten het nieuws niet te sensationeel, dus ook hier was ik tevreden over.”

Drones trekken de aandacht
Immerzeel had al eerder veel contact met de media. In 2010 publiceerde zijn onderzoeksgroep de resultaten van haar studie in het hoog aangeschreven wetenschappelijke tijdschrift Science. Dat haalde uitgebreid het nieuws. Sowieso is er de laatste jaren veel aandacht voor het Himalaya-onderzoek. Ook DUB schreef begin dit jaar een verhaal over de Utrechtse robotvliegtuigjes.

“Sinds we drones gebruiken staat ons onderzoek inderdaad veel in de belangstelling”, beaamt Immerzeel. “De onbemande vliegtuigjes zijn de laatste jaren vaak in het nieuws in een andere context, zoals spionage en luchtaanvallen. De vliegtuigjes maken duidelijk veel los bij mensen.”

Die aandacht is leuk, het contact met de pers interessant. Immerzeel: “Je wordt gedwongen om ter plekke een duidelijke boodschap over te brengen die voor iedereen te begrijpen is.”

Door de actuele gebeurtenissen in Nepal krijgen mensen bovendien een beter beeld van wat Immerzeel en zijn collega’s doen. Maar het is ook wrang, is zijn ervaring. “Het is een kans om te laten zien wat we met onze technieken kunnen doen. Maar ik wil de ramp vooral niet gebruiken om mezelf of ons onderzoek te promoten.”

Na de moesson terug naar Nepal
De eerste weken na de beving waren hectisch. Nu pakken de Utrechtse geografen de gewone werkzaamheden weer op. In het najaar zitten ze waarschijnlijk weer in Nepal. “Volgende maand begint het moessonseizoen dus dan is het moeilijk reizen”, aldus Immerzeel. “Maar eind september is de zware regenval voorbij, dus ik verwacht in oktober weer in de Himalaya te zitten.”