Impact van een minuut
Hoe komt het dat toxicoloog Martin van den Berg met zijn korte optreden in een aflevering van Zembla daarna het nieuws lange tijd beheerst? Wetenschappelijke onafhankelijkheid, wetenschappelijke prestige, een kritische houding en een weldoordachte quote lijken een goede combinatie om te scoren in de pers.
“Ik heb goede contacten met een aantal Nederlandse onderzoeksjournalisten. Zo ook met journalisten van Zembla. Door die goede verstandhouding weten we elkaar te vinden. Als zij over bepaalde data beschikken, komen ze bij mij en vragen mij of die data aanleiding geven voor een verhaal of dat ze een broodje aap in handen hebben. In dit geval ging het om het gebruik en de combinatie van verschillende bestrijdingmiddelen in de bollenteelt. Doordat ik er al naar had gekeken, vroegen ze me ook of ik wilde meewerken aan het verhaal. Omdat er ook andere toxicologen in zaten, hebben we de rollen verdeeld en zou ik commentaar geven op het mengsel van giftige stoffen, want op dat gebied heb ik veel internationaal georiënteerd onderzoek gedaan.”
Er werden meer afspraken gemaakt. “De standaardafspraak is dat mijn naam genoemd wordt samen met die van de Universiteit Utrecht. Dat ik bij het Iras werk hoeft niet direct genoemd te worden; Institute for risk assessment sciences neemt meestal te veel tijd in. Zij willen dan weer graag melden dat ik hoogleraar ben en in dit geval ook voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Toxicologie, want dat brengt gewicht in de schaal. Daarnaast spreek ik altijd af dat de dingen die ik zeg niet uit context gehaald mogen worden.”
Gif op het bollenveld
Van den Berg zei in die uitzending dat er een groot onderzoek gedaan moest worden naar de eventuele schadelijke gevolgen voor omwonenden van bollenvelden. Die quote kwam in de trailer terecht en in het Journaal. “Het was een quote waar ik goed over had nagedacht.
“Vervolgens werden er naar aanleiding van de uitzending van Zembla eind januari kamervragen gesteld aan staatssecretaris Henk Bleker. Hij zag geen reden tot een onderzoek. De uitsprakenvan Bleker werden vervolgens door het programma Uitgesproken Vara weer voorgelegd aan onder andere Van den Berg. “Vrijwel elk antwoord van de staatssecretaris kon ik weerleggen. Ik zei dat de informatie die Bleker gaf aan de Tweede Kamer onzorgvuldig en onvolledig was.” En ook die quote haalde weer allerlei media. En het laatste is nog niet gezegd over deze kwestie, weet Van den Berg.
“Ik werk graag mee aan onderwerpen voor onderzoeksjournalistiek . Ik vind dit echt een ernstige kwestie waar ik op persoonlijke titel mijn mening mag geven op een gebied waar mijn expertise ligt. Bovendien heb ik grote moeite met het beleid van het huidige kabinet als het gaat om de bescherming van preventieve volksgezondheid en milieu. Ik vind dat het kabinet alles opoffert ten behoeve van de economie en dat is nu grof zichtbaar. Kijk maar naar de besluiten die zijn genomen zoals het opheffen van het rookverbod in kleine horeca. Maar de gevolgen van het beleid kun je ook zien op het gebied van onderwijs. Ze breken zaken af die in decennia zijn opgebouwd en die je niet zo maar weer terug krijgt.” Van den Berg zal dan ook niet zo maar op elke persuitnodiging ingaan. “Als de Telegraaf zou bellen, zou ik weigeren. Die krant houdt zich actief bezig met afkatten van anders denkenden en ik zou ook niet meewerken aan artikelen of programma’s die uit zijn op sensatie.”
Gwenda Knobel