UU-vulkanoloog: supervulkaan is onzin

U heeft het vast gelezen: een ‘supervulkaan’ in Duitsland zou op uitbarsten staan. Maar wat is er eigenlijk waar van al die sensationele berichten in de media? Vrij weinig, aldus de Utrechtse vulkanoloog Manfred van Bergen.

Napraatjournalistiek, noemt hij het. Manfred van Bergen, als vulkanoloog werkzaam voor de afdeling Petrologie van de faculteit Geowetenschappen irriteert zich mateloos aan de berichtgeving over de verhoogde activiteit van een vulkaan onder de Laacher See tussen Bonn en Koblenz. In een e-mail geeft hij commentaar op het ‘nieuws’.

Is er sprake van verhoogde activiteit, zoals geschreven wordt?
Van Bergen: “Er is en was geen sprake van verhoogde activiteit. De CO2-belletjes in het water zijn daar al ‘sinds mensenheugenis’ te zien. Er staan meer onwaarheden in het artikel van The Daily Mail. De Laacher See is geen supervulkaan in de zin van een vulkaan waarvan bekend is dat hij ooit een extreem grote uitbarsting heeft geproduceerd die we van andere gebeurtenissen in de geologische geschiedenis kennen. Daarnaast komt de vulkaan onder Laacher See niet iedere 10 tot 12.000 jaar tot uitbarsting. Hij maakt deel uit van een regio (in het oostelijk deel van de Eifel) met relatief kleine vulkanen die vaak maar één keer actief zijn geweest.”

“The Daily Mail besteedt veel aandacht aan natuurrampen, inclusief (mogelijke) vulkaanuitbarstingen. Eerdere voorbeelden van slechtgefundeerde artikelen met doomscenario’s zijn de Yellowstone ‘supervulkaan’ en de Katla op IJsland.” 

In hoeverre is te voorspellen waar een vulkaan gaat uitbarsten?
“Het is tegenwoordig steeds beter te voorspellen waar uitbarstingen dreigen. Veel potentieel gevaarlijke vulkanen in de wereld worden permanent bewaakt. Een succesvolle voorspelling en bescherming hangt onder meer af van de middelen en expertise die overheden ter beschikking hebben. Mocht er in de Eifel ooit nog een uitbarsting plaatsvinden dan zullen de tekenen in de aanloop daartoe zeker worden opgemerkt.” 

Wat vindt u ervan dat media zo gewillig dubieuze berichten van elkaar overnemen, zonder het te controleren?
“Het is gemakkelijk verklaarbaar dat veel media gewillig berichten als die van de Daily Mail overnemen. Bij hen gaat het er steeds minder om zo goed mogelijk de waarheid te verkondigen, maar om een product te verkopen. Bij voorkeur zo snel mogelijk en met zo min mogelijk inspanning/kosten. Steeds meer journalisten laten zich in deze maalstroom meesleuren of nemen hun beroepseer sowieso niet zo nauw. Met een paar muisklikken had iedereen kunnen nagaan dat dit Laacher See-verhaal op niets is gebaseerd. Daar hoef je echt geen vulkaanexpert voor te zijn.”

De “supervulkaan” in het nieuws:

• The Daily Mail, een Britse tabloidkrant, meldde op 2 januari dat “experts” (wie dat zijn is niet duidelijk) waarschuwen voor verhoogde activiteit van de vulkaan onder de Laacher See. Een uitbarsting zou desastreuze gevolgen hebben voor Europa.
• Nederlandse media duiken al snel op het fenomeen. Supervulkaan bedreigt Nederlandstaat op de site van RTL Editie NL, en Supervulkaan roert zich op 120 km van onze grens is op de kop op de site van de Volkskrant. Andere media prikken wél door de hype heen.
• Bij het radioprogramma Hoe?Zo! legde Van Bergen het eind 2011 al uit dat er geen reden is om aan te nemen dat de vulkaan binnenkort uitbarst.
• Van Bergen zei medio 2011 tegen DUB dat het heel belangrijk is om als wetenschapper onzinverhalen te ontmaskeren. “Maar daarbij moeten ook wetenschappers het voorbehoud maken dat niets met 100 procent zekerheid te zeggen is”