De rechtswinkel als perfecte aanvulling op je rechtenstudie
Ruzie met de huisbaas? Een boete in de brievenbus? Op staande voet ontslagen? Studenten Sibel (24) en Jeroen (23) schieten je gratis te hulp. De vrijwilligers geven juridisch advies bij de Rechtswinkel Utrecht. DUB keek mee achter de schermen. “Je huisbaas kan je tuin gaan gebruiken als vuilstort.”
De Senseo warmt op, de lunch is achter de kiezen. De klok slaat 13 uur en de telefoon begint direct te rinkelen. Sibel neemt op. “Goedemiddag, met de Rechtswinkel Utrecht, hoe kan ik u helpen?” (...) “Ja hoor, vertelt u maar.” (...) “Oké dat is vervelend, hebt u dit al met uw werkgever overlegd?” (...) ”Dat is duidelijk, wat voor arbeidscontract hebt u?” (...) “Dank u wel, ik ga even het een en ander opzoeken. Ik ben zo bij u terug.”
Een half uur later: “Graag gedaan, succes ermee. U kunt altijd weer contact opnemen.” Een slok lauwe koffie later rinkelt de telefoon opnieuw. “Goedemiddag, met de Rechtswinkel Utrecht…”
Studentikoos
Het kantoor van de Rechtswinkel aan de Oudegracht is professioneel met studentikoze trekjes. Maar wat wil je als er 57 rechtenstudenten op vrijwillige basis werken. Sibel en Jeroen werken hier sinds 2011 en geven cliënten gratis juridisch advies. “Het dienstrooster heeft wat weg van een schoonmaakrooster in een studentenhuis en de boeken blijven nooit lang geordend”, merken Sibel en Jeroen op.
De inhoud van het werk is allerminst studentikoos. Met hun advies geven de studenten een sprankje hoop aan mensen die met de handen in het haar zitten. De studenten staan bekend om hun kwaliteit; een enkele keer winnen ze het zelfs van een professionele advocaat. “Dan belt een cliënt voor een second opinion, omdat de eigen advocaat het niet meer weet. Wij geven dan soms de gouden tip.”
De Vereniging Rechtswinkel Utrecht aan de Oudegracht 36 is een vrijwilligersorganisatie die al 41 jaar bestaat. De vereniging wordt bestuurd door rechtenstudenten. Iedereen kan hier aankloppen voor gratis juridisch advies tijdens telefonische spreekuren en sectiegebonden inloopspreekuren. De secties zijn: Arbeidsrecht & Sociale Zekerheid, Consumentenrecht, Personen & Familierecht, Huurrecht & Wonen, Overheid & Strafrecht. Voor concrete bijstand wordt de cliënt meestal doorverwezen naar een advocaat.
Wat doen jullie hier precies?
Jeroen: “Je hebt telefoondiensten en inloopspreekuren. Heb ik telefoondienst, dan help ik cliënten op elk gebied van Rechten. Maar heb ik inloopspreekuur, dan behandel ik alleen vragen die vallen in mijn sectie: arbeidsrecht en sociale zekerheid. Zo blijf ik breed, maar kan ik me ook specialiseren.”
Sibel: “Je zit alleen aan de telefoon, maar hebt altijd hulp van een buddy. Met z’n tweeën weet je tenslotte meer.
Maar jullie zijn nog studenten, hebben geen diploma’s. Wat doe je als je geen antwoord weet op een vraag?
Jeroen: “Je spreekt nooit van een absoluut antwoord, want hoe kan ik een uitspraak doen als ik maar één kant van het verhaal ken? De cliënt legt zijn situatie uit en ik kan slechts zeggen welke punten van belang zijn voor de rechter. Heeft u “zus” gehandeld, dan is dit uw recht, maar als “zo” het geval is, dan is dit uw positie.”
Sibel en Jeroen zijn alert op de kleine lettertjes die het verschil kunnen maken. Als Jeroen een student spreekt die te veel huur betaalt en daar iets aan wil doen, dan vraagt hij: “Heb je een balkon of tuintje?” Knikt de student, dan vraagt Jeroen: “En staat er in je contract dat je er gebruik van mag maken?” De student had er nog niet naar gekeken, hoe belangrijk is zo’n tuin nou? Maar Jeroen weet dat dit precies een detail is dat alles kan veranderen. “Als je je huisbaas kwaad maakt en de tuin is niet van jou, bereid je voor. Hij kan daar als wraak al zijn vuilnis op gaan storten.” Daar had de student nog niet aan gedacht.
Wat geeft je in dit werk een kick?
Sibel en Jeroen: “Het moment dat je aan iets denkt, waar de advocaat van de cliënt nog niet aan heeft gedacht. Ik word dan trots als ik me inbeeld dat zijn advocaat onze tip hoort en denkt: shit, dat had ik moeten weten.”
Bizar
Een bizarre telefoondienst voor Sibel. Ze spreekt een man die hortend en stotend vertelt dat hij net is aangereden en niet weet wat hij moet doen. De schuldige is spoorloos. Sibel probeert de man gerust te stellen en geeft advies. Ze hangt op en denkt dat de zaak is afgedaan. Even later wordt er aangeklopt. Degene die voor de deur staat, vertelt dat hij zo in paniek is dat hij direct wilde langskomen. Hij heeft zojuist een aanrijding veroorzaakt. Sibel, achteraf: “Heel lastige situatie. Want ik ben al mijn objectiviteit kwijt. Het is moeilijk om te schakelen als je de tegenpartij al hebt geholpen.”
Kunnen vragen je wel eens verbazen?
Jeroen: “Wat mij verbaast, is hoe mensen met hun eigen familie omgaan. Dan spreek ik een cliënt die had gemerkt dat zijn broer jarenlang honderden euro’s “jatte” van hun demente ouders. Mijn cliënt wist niet hoe hij zijn broer moest stoppen. Dat is toch bizar?”
Sibel: “Ook verrassend is dat sommige mensen bellen zonder vraag. Laatst praatte iemand drie kwartier over de problemen met zijn werkgever en sloot het gesprek af zonder vraag. Soms willen mensen hun ei kwijt. Ja, ik ben af en toe net een therapeut.”
Er werken hier 57 rechtenstudenten die minstens alle studiepunten uit het eerste jaar hebben behaald aan de opleiding Rechten van de Universiteit Utrecht. Elke student draait elke week minstens één dienst met twee of soms vier man tegelijk. Twee keer per jaar is er een sollicitatieronde, de eerstvolgende is in november of december. Je draait een telefoondienst of doet een inloopspreekuur. Daarnaast volg je onder meer vergaderingen waarin alle casussen voorbij komen.
Praktische hulp
Ook is de Rechtswinkel wel eens puur praktisch. Jeroen spreekt een man die net een boete in de brievenbus heeft gekregen. De man wil bezwaar maken, maar weet niet hoe dit moet. Jeroen: “Draai de brief eens om…” De man volgt zijn raad op. “Op de achterkant staat het antwoord op uw vraag.” Jeroen: “Mijn taak hier kan zo simpel zijn.”
Wat leer je van dit werk?
Jeroen: “Niets is zwart-wit, elke situatie is anders. En je ontmoet mensen uit alle hoeken van de samenleving. De ene keer komt er een allochtone vrouw die geen woord Engels spreekt en die drie kinderen meeneemt. De andere keer staat er een hooligan van F.C. Utrecht voor de deur met zijn moeder.”
Sibel: “Je leert ook hoe je met mensen communiceert. Hoe reageer je op een verhaal? Hoe blijf je persoonlijk, maar ook professioneel? Ik heb geleerd hoe je emotioneel afstand neemt, zonder kil te zijn.”
Hoe kijk je nu terug op je werk?
Jeroen: “Het is een perfecte aanvulling op mijn studie.”
Sibel: “Je zit in een win-win situatie. De cliënt is blij en ik vind het fijn te kunnen helpen.”
Wil je nu advocaat worden?
Jeroen: “Absoluut. Ik vind het heerlijk te strijden voor één partij, om één cliënt te kiezen en daar helemaal voor te gaan. Ik ben er ook goed in en zorg dat ik niet te persoonlijk betrokken raak.”
Sibel: “Ja maar Jeroen, het kan soms toch ook goed zijn als je beide partijen met elkaar laat praten en de relatie goed houdt? Dat spreekt mij zelf meer aan.”
Jeroen schudt zijn hoofd: de advocaat in hem is al wakker geschud.