Beleggen is populair onder studenten. Wordt de pechgeneratie toch nog rijk?

Bijna de helft van alle mensen tussen de 18 en 30 jaar doet aan een vorm van beleggen, volgens budgetvoorlichter Nibud. 31 procent belegt traditioneel en 27 procent in digitale producten als cryptovaluta. Met de stijgende prijzen, de hoogste inflatie in 40 jaar en een rente van 0 procent op de studielening van DUO én op sparen lijkt investeren een aantrekkelijke optie voor de huidige pechgeneratie. Geen wonder dus dat steeds meer studenten “een gokje wagen”.

Studentenbeleggingsclubjes

Jornt Haarman, penningmeester bij de studievereniging van Economie ECU’92, ziet de laatste tijd inderdaad groeiende interesse voor de beleggingsclub van hun vereniging, de Beleggingsvereniging voor Kennis ofwel BvvK. Nu mogen alleen nog economiestudenten lid worden, maar het bestuur overweegt  een regeling te treffen zodat mensen van andere studies ook kunnen meedoen. “We krijgen berichten van bijvoorbeeld diergeneeskunde, psychologie, en rechtenstudenten. Er is veel animo. Blijkbaar zijn we de enige studentenbeleggingsclub in Utrecht,” zegt Jornt.

Marinus Grootveldt zit in de beleggingscommissie van ECU’92. Hij zegt dat ze momenteel 28 actieve leden hebben, van wie er tien iedere maandag bijeenkomen om voorstellen voor aandelen te bespreken. Nieuwe leden leggen 50 euro in en daarna 15 euro per maand. Dat geld wordt vervolgens gezamenlijk geïnvesteerd in een pakket aandelen om het risico te spreiden. Als een lid een vergadering mist, dan telt die stem ook niet mee in de beslissingen die gemaakt worden. “Momenteel staan we ongeveer 20 tot 25 procent in de plus”, vertelt Marinus. “Er zijn maanden dat er verlies wordt gedraaid, maar op de lange termijn herstelt zich dat meestal weer.” Aan het eind van het lidmaatschap van de BvvK krijgt de student zijn inleg terug plus het rendement.

De BvvK in 2018

Risico spreiden

Tera van de Veen studeert Psychologie en belegt ongeveer 150 euro per maand, maar een beleggingsclub is niets voor haar. “Ik kan me voorstellen dat je in een club een soort tunnelvisie krijgt en daardoor zelf minder onderzoek doet.” Veel van haar vrienden zijn wel geïnteresseerd in beleggen, maar ze kent er weinig die het ook daadwerkelijk doen. Bovendien zijn het voornamelijk mannen. “Dat vind ik jammer”, zegt Tera. “Uit onderzoek is gebleken dat vrouwen vaak betere resultaten behalen op de markt. Vrouwen doen langer over het nemen van beslissingen. Mannen ondernemen sneller actie. Zo van: het gaat in de min, we verkopen de boel. Daarom wil ik andere vrouwen juist aanmoedigen om het ook te proberen. Maar lees je wel eerst goed in!”

Tera belegt in ETF’s, een afkorting van Exchange Traded Funds. Via zo’n fonds wordt de investering – en dus ook het risico – verspreid over een hele verzameling aan bedrijven genaamd een index. Ze koos voor één index met enkel duurzame bedrijven en één index met 3500 van de grootste bedrijven wereldwijd om haar risico te verkleinen. Hoewel het inlezen en uitzoeken van opties haar in het begin veel tijd kostte, besteed ze momenteel maar een half uur per week aan beleggen. “Omdat ik in ETF’s beleg, hoef ik me daar niet mee bezig te houden. Met een laag risico en een lage winst kan ik veilig meedoen in de markt.” Op deze manier wil ze wegwijs worden in het investeren voor wanneer ze meer verdient en grotere bedragen kan inzetten. Toch was ook het rendement op haar aandelen afgelopen jaar niet mis: ongeveer 7 procent.

Zorgeloos beleggen met studielening

Het rendement op haar ETF’s kan Tera niet verleiden om met geleend geld te beleggen. Daarvoor gebruikt ze alleen een deel van de inkomsten van haar bijbaan. Ze leent wel van DUO, maar zo weinig mogelijk en alleen om in haar eigen onderhoud te voorzien. “Vroeger was beleggen met schuld dom door de hoge rentes op de studielening. Dat is nu met DUO niet. Toch vind ik het zelf te spannend, omdat je altijd risico loopt dat je het niet terug kan betalen.”

Toch investeert 9 procent van de studenten met hun studielening volgens een recent onderzoek van Nibud. Johan is daar één van. Hij studeert Energy Science en begon pas tijdens zijn master met lenen, enkel met het doel om dat geld te investeren. Voor levensonderhoud had hij geen DUO-geld nodig – bijbaantjes en de ondersteuning vanuit huis waren voldoende. Daarom kan hij zijn maximale lening volledig gebruiken om te beleggen. Toch zijn z’n ouders niet teleurgesteld met Johans keuze om een schuld op te bouwen. “Ze wilden me alleen de mogelijkheid geven om schuldenvrij af te studeren. Wat ik er verder mee doe vinden ze mijn eigen verantwoordelijkheid.”

Johan maakt zich nooit zorgen over zijn lening. “Ik zie het als een investering voor de toekomst, omdat ik alles wat ik leen meteen beleg. Mijn lening valt relatief zelfs nog mee, omdat ik pas tijdens mijn master begonnen ben. Ik kan natuurlijk verlies draaien, maar de risk-reward verhouding vind ik prima. Bovendien werkt de hoge inflatie ook omgekeerd, zodat mijn schuld snel minder waard wordt. Daarnaast heb ik lang de tijd om het terug te betalen – en dus ook om het te laten renderen. Met zo’n lange tijdshorizon maak je eigenlijk altijd winst.”

Die voorspelling lijkt inderdaad uitgekomen voor de leden van een andere beleggingsclub van UU-studenten genaamd de De jonge Utrechtse Studenten Beleggings Vereniging die in 2012 werd opgericht en maar drie jaar stand hield. Niet zozeer door verkeerde investeringen, maar omdat sommige van de meest actieve leden voor financiële instellingen gingen werken en daarom niet meer mochten meedoen, vertelt een oud-lid dat liever anoniem wil blijven. De investeringen die hij toen deed met zijn studielening hebben in de tussentijd wel goed gerendeerd. Zijn aandelen zijn nu twee keer zo veel waard als zijn studieschuld hoog is. “Toch moeten mensen oppassen”, zegt hij. “Toen de koersen heel slecht gingen tijdens de coronacrisis, verloor mijn portefeuille in één dag 13 procent van zijn waarde. Als er nog zo’n klap was gekomen, dan had ik mijn aandelen op het slechtste moment moeten verkopen om niet alles kwijt te raken. Met een studieschuld tellen verliezen namelijk dubbel.”

Traditioneel beleggen of toch crypto

Masterstudent Johan begon met gewone aandelen in een beleggingsfonds van de bank. Dan wordt het geld door experts van de bank geïnvesteerd. Toen Johan meer ervaring kreeg, begon hij steeds meer zijn eigen aandelen uit te kiezen door onderzoek te doen naar targets en balance sheets van verschillende bedrijven. Zijn portfolio bestond daarom voor een groot deel uit duurzame energieaandelen. Hij studeert Energy Science en wilde met zijn expertise een streepje voor krijgen op de rest, bijvoorbeeld door te weten welke zonnepanelenbedrijven de meeste potentie hadden.

Maar begin 2021, toen de aandelenmarkten ineens heel instabiel werden en grote fluctuaties vertoonden, is Johan in crypto gaan beleggen.  “De aandelenkoersen gingen heel hard en ik dacht hoeveel hoger kan dit nog gaan? Ik vertrouwde het niet. En inderdaad, in april ging alles hard onderuit. Mijn portfolio heeft toen flinke butsen gehad. Daarom switchte mijn focus steeds meer naar crypto. Ik zie daar veel potentie in. Natuurlijk is het ook wat spannender en verslavender door de grote fluctuaties en de kans op extreem hoge winst of juist verlies – er gebeurt wat meer.”

Bij de BvvK doen ze helemaal niet aan crypto. In het verleden is dat wel gebeurd, maar ze zijn een non-profit stichting en belastingtechnisch geeft dat allemaal problemen. “Ik sta er zelf ook niet achter, omdat ik de waarde niet aan mijzelf kan verwantwoorden”, zegt Marinus. “Er zitten geen onderliggende factoren zoals vastgoed, intellectueel eigendom en omzet in die mij kunnen helpen de huidige prijzen – of überhaupt prijzen hoger dan 0 – te verantwoorden. Vandaar dat ik het erg risicovol vind en denk dat mensen er snel te licht en makkelijk over denken. Bovendien investeren wij om ervan te leren, niet met het doel om er snel rijk mee te worden.”

Finfluencer

Ook Finfluencer ofwel financial influencer Emma Mouthaan van het Instagram-account skere_student met 5000 volgers is voorzichtig met crypto. Ze gelooft wel in te toekomst en de toepassingen ervan, maar durft nog geen grote bedragen te investeren. “Ik snap het nog niet goed genoeg. Ik moet mijn masterscriptie afmaken, dus ik heb niet heel veel tijd om alles uit te zoeken en white papers erover te gaan lezen.”

Emma Mouthaan, foto door Angeliek de Jonge

Emma vertelt via haar Instagram-account over haar ervaringen met beleggen en geeft tips aan studenten. Ook Tera werd door haar geïnspireerd. Emma wordt de laatste tijd heel veel uitgenodigd voor interviews en merkt dat er sinds  corona veel meer interesse voor beleggen is. Ze is zelf groot fan van passief beleggen, dus in ETF’s en indexfondsen. “Daarmee kan je niet echt op je bek gaan. Je moet je één keer verdiepen, de basics leren, en daarna is het een kwestie van maandelijkse inleg instellen. Dan hoef je er in principe niet meer naar om te kijken.” Volgens Emma beleggen vrouwen over het algemeen meer passief dan mannen, wat misschien kan verklaren waarom vrouwen er volgens onderzoek succesvoller in zijn. “Het lijkt alsof mannen het vaker als een hobby zien. Ze analyseren bedrijven en maken specifieke transacties in plaats van beleggingen op indexen. Dan neem je meer risico.” Emma adviseert om een index te kiezen en daarna de koersen niet te veel te volgen.

Fouten die je duur komen te staan

Johan via de harde weg moeten leren om zich niet te veel door de koersen te laten beïnvloeden. “Toen met corona de beurzen onderuit gingen, raakte ik in paniek en heb ik met mijn geniale hoofd alles met verlies verkocht. Later stegen de koersen gewoon weer. Daar heb ik veel van geleerd.” Maar wat kun je dan leren van geld verliezen? “Dat je je hoofd te allen tijden koel moet houden,” zegt Johan. “Als je aandelenprijzen dalen, maar je hebt geloof in de waarde en structuur van het bedrijf, dan kun je het zelfs als “discount” zien en aandelen bijkopen.”

Ook Tera met haar defensieve beleggingsstrategie heeft één keer een grote fout gemaakt. “In het begin heb ik aandelen verkocht met verlies toen de koersen daalden. Een week later stond alles weer in de plus en toen baalde ik wel. Beleggen en emoties gaan niet samen. Het is niet leuk als je een week lang iedere dag iets verliest. Daarom kijk ik nu niet meer zo veel.”

Moraal

Hoewel Tera niet direct belegt met haar studielening, hebben Emma, Johan en Marinus wel DUOgeld in hun aandelen zitten. Dat is niet waarvoor een studielening bedoeld is, zeggen sommige politici, de lening is bedoeld om van te leven en de studiekosten te betalen. Volgens CDA-Kamerleden René Peters en Inge van Dijk maakt deze manier van beleggen rijke studenten rijker en wordt zo de ongelijkheid onder studenten vergroot. Daarom plaatsen zij er morele vraagtekens bij.

Maurizio Montone, universitair docent bij het departement Economie, zou zelf over deze kwestie geen morele oordelen vellen. “Is het moreel juist dat we überhaupt een "pechgeneratie" hebben? Laten we eerst proberen een gelijk speelveld te creëren voor de jongere generaties, en dan kunnen we praten over morele kwesties.”

Johan is het er wel mee eens dat het niet helemaal fair is. “Ik zie goed in dat ik de lening gebruik op een manier waarvoor die niet bedoeld is. Het is misschien een egoïstische kans, maar ik vind hem te mooi om geen gebruik van te maken.”

Marinus voelt geen ethische verantwoordelijkheid naar de overheid of medestudenten die moeten lenen om rond te komen. “Het stelsel werd ingesteld met veel beloftes die de overheid niet waarmaakt. Het geld zou bijvoorbeeld worden gebruikt als herinvestering in beter onderwijs, maar dit kwam in de praktijk enkel neer op bezuiniging. Ook zou je schuld niet BKR geregistreerd worden, maar er zijn genoeg indicaties dat dat in de toekomst wel gaat gebeuren. Bovendien wordt het van je verwacht dat je het vermeldt bij een hypotheekaanvraag. Daarnaast deed de overheid een voorstel om de rente aan de 5 jaar staatsrente te linken in plaats van 10 jaar, terwijl die altijd wat hoger ligt. Volgens mij zijn ze zelf niet zo ethisch bezig.” Toch wil Marinus studenten niet aansporen om zijn voorbeeld te volgen. “Je draagt uiteindelijk zelf de risico’s. Investeer alleen geld dat je kwijt kunt raken zonder in de problemen te komen.”

Emma heeft zelf maar met ongeveer 3000 euro DUO-geld belegd en is er toen mee gestopt omdat het niet goed voelde. De rest van haar - grote - studieschuld is gewoon opgegegaan aan levensonderhoud. Toch vindt ze niet dat het verboden moet worden, omdat onbeperkt feesten met je studielening ook gewoon mag. Aan de andere kant snapt ze wel dat het ongelijkheid in de hand kan werken, omdat andere studenten - inclusief zij zelf - het gewoon nodig hebben voor levensonderhoud en studiekosten. "Misschien dat ik er anders over zou denken als ze een creditcard kunnen maken speciaal voor studielening zodat studenten het alleen nog uit kunnen geven aan huur, eten, en studiebenodigdheden."