Betutteling: Van opgelegde ideologie tot pleidooi voor vliegverbod

Jullie verwoorden precies hoe ik het ervaar, reageert een student van de faculteit Recht, Economie, Bestuur & Organisatie. Zij noemt zichzelf conservatief christen. “Ik walg van de mate waarin de genderideologie aan ons opgedrongen wordt. Mag ik alsjeblieft zelf weten of ik bepaald gedrag goed- of afkeur. Wie zegt dat iedereen voor een regenboogvlag is of dat iedereen genderneutrale toiletten wil? Ik wil helemaal geen mensen van het andere geslacht tegenkomen in de wc, laat staan een mannelijke docent.”

De mening van docenten
Niet alleen deze christelijke student, ook andere studenten hebben niet zozeer moeite met de mening van de docenten die afwijkt van de hunne, maar meer met het idee dat ze niet vrij zijn om hun eigen visie daar tegenover te stellen.

Wie zegt dat iedereen voor een regenboogvlag is of dat iedereen genderneutrale toiletten wil?

Een student Geesteswetenschappen schrijft: "Bij een vak van Taal- en Cultuurstudies bespraken we de migratieproblematiek en de plichten van de rijke landen hebben jegens de migranten en de Derde Wereld. Ik kreeg het gevoel dat het niet mogelijk was om een andere mening erop na te houden dan die dat het Westen altijd de dader is en altijd de plicht heeft om iedereen op te nemen en te helpen.” 

“In een les Politieke Theorie maakte ik het statement dat ongelijkheid geen probleem is zolang de armen niet noodlijdend zijn en de rijken niet oneerlijk aan hun geld zijn gekomen", schrijft een student van het University College Utrecht. "Een flink aantal mensen reageerde boos en fel met de boodschap dat ik daar echt fout zat. Mensen zouden meer open en tolerant moeten zijn en misschien vragen waarom ik die mening heb.” 

Er ontstond een gedempte ruzie met vooral morele verwijten dat je dat niet kunt zeggen

In de ogen van deze studenten presenteert een aantal docenten van de UU meer een ideologie dan wetenschappelijke feiten. Zo is ook de ervaring van een onderzoeker bij Rebo. Hij werkt zowel aan de universiteit als daarbuiten. Hij verbaasde zich erover dat een gastspreker die sprak over de ‘demografische suicide’ van Europa vanwege het groeiend aantal migranten niet meer uitgenodigd mocht worden.

“Hier tegen waren inhoudelijke argumenten in te brengen (en ook nog wel een paar voor), maar dat is niet wat er gebeurde. Er ontstond een gedempte ruzie met vooral morele verwijten dat je dat niet kunt zeggen. Nadat de man was vertrokken werd de hetze nog verder opgevoerd. Tot werd gesuggereerd dat we hem maar helemaal niet meer moesten uitnodigen. Ik heb aangegeven dat ik dat niet vond passen in een omgeving waar het vrije debat moet plaatsvinden, zelfs als je echt op goede gronden iemand mening niet kunt volgen. Het schiet niet op om deze meningen te isoleren. Gevolg: Ik kreeg zelf ook nog een veeg uit de pan, want ik zou het wel eens kunnen zijn met zijn verhaal (wat ik nooit heb gezegd).”

Racisme in de collegebanken
Toch komt uit de colleges ook een heel ander geluid. Een student bij Sociale Wetenschappen stoorde zich eraan dat een docent tijdens een debat in een college niet ingreep toen er racistische opmerkingen gemaakt werden.

Er kwamen erg racistische opmerkingen naar voren waar niemand iets van zei

“Het debat ging over de vraag of er een scheiding moet zijn tussen witte en zwarte scholen. Er kwamen erg racistische opmerkingen naar voren waar niemand iets van zei en de vervangende werkgroepdocent greep ook niet in. Het leek wel of de studenten in kwestie dachten dat het geoorloofd was om racistische opmerkingen te maken omdat ‘ze toch maar een rol speelden in een nepdebat’. Niemand nam de verantwoordelijkheid om in te grijpen en dit is nog maar één specifiek voorbeeld dat ik heb meegemaakt in hoor- en werkcolleges.”

Aangesproken op de werkvloer
Betutteling kan ook zijn dat je je als kind behandeld voelt. Een bèatastudent beschrijft.

“We hadden les in het bestuursgebouw en zaten op een bankje koffie te drinken. We zaten met een man of vier; we waren vooral bezig met huiswerk, maar we zullen ook wat grappen gemaakt hebben. Na een half uurtje aangesproken door een oudere dame. Zij maakte ons duidelijk dat dit gebouw voor echte mensen was, en dat wij ons beter konden gaan vervelen op het pleintje bij de Spar.” 

Ik heb het idee dat de uitgesproken linkse collega’s niet naar hun eigen regels leven

En inderdaad zijn er ook mensen die zich aangesproken voelen op hun liefde voor vlees of het uit de automaat halen van een bekertje koffie zonder het meenemen van een eigen mok. Verschillende medewerkers vragen zich af in hoeverre duurzaamheidpleiters hun eigen wetten naleven. Een  medewerker van de Universitaire Bestuursdienst schrijft:

“Ik heb het idee dat deze uitgesproken linkse collega’s niet naar hun eigen regels leven. Ze hebben het de hele dag over duurzaamheid, verketteren autorijders, vergelijken het houden van een BBQ met een holocaust en maken vervolgens meerdere malen per jaar een verre reis met het vliegtuig.”

Nooit het gevoel van kritiek
Er zijn ook verschillende reacties waarbij mensen zeggen dat ze persoonlijk geen betutteling ervaren. 

“Ik ben één van de weinige mensen in mijn omgeving die nog wel eens een sigaretje rookt, maar ik heb nooit het gevoel gehad dat hier kritiek op is,"schrijft een bètastudent. "Mijn opleiding heeft een multiculturele samenstelling en hoewel mensen met dezelfde achtergrond elkaar duidelijk opzoeken, is er nooit sprake van vijandigheid of discriminatie. Integendeel: er wordt op een respectvolle manier gesproken over verschillen in onze achtergrond.”

Medewerkers/studenten moeten zelf niet zo flauw snauwen naar elkaar over vlees, vliegtuig of sigaretten

In Amerika is identity veel meer een ding, constateert een andere bètastudent. Al lijkt het door de groei van Forum voor Democratie en GroenLinks in Nederland meer die kant op te gaan. “Genderneutrale toiletten zijn een hartstikke leuk idee, maar ik vind het onzin om dingen voor 0,5 procent van de bevolking om te gooien.”

Het wordt een probleem wanneer aan de universiteit het verschil tussen feit en mening niet meer wordt herkend

Op de UU gaat het prima, meent een student bij Sociale Wetenschappen. “Ik heb zelf niet het gevoel dat de UU mij iets oplegt, alleen moeten medewerkers/studenten zelf niet zo flauw snauwen naar elkaar over vlees, vliegtuig of sigaretten.”

Dat de universiteit standaard van een vegetarische lunch uitgaat of probeert het vlieggedrag te beperken, heeft volgens een UCU- docent weinig te maken met wetenschappelijk onderzoek. Dat is gewoon een grote organisatie die haar verantwoordelijkheid neemt. “Het wordt een probleem wanneer aan de universiteit het verschil tussen feit en mening niet meer wordt herkend. Als het gaat om meningen en gedragskeuzes mag ik hopen dat we in onze gemeenschap toch wel enige tolerantie en respect voor diversiteit kunnen opbrengen.”

Positief over duurzaamheid en diversiteit
Voor anderen is er niets mis met het aanspreken op gedrag. “Ik voel totaal geen betutteling, ik voel me vooral blij dat ik hier mag werken, " schrijft een medewerker van de Universitaire Bestuursdienst. "Ik ervaar het positief dat de universiteit bepaalde gedragsregels, zoals met betrekking tot (dieren)welzijn, duurzaamheid, gezondheid en diversiteit uitdraagt. ” 

Persoonlijk vind ik ‘betutteling’ iets waar alleen 45-plussers last van kunnen hebben

Een UCU-student denkt dat betutteling gekoppeld is aan leeftijd. “Persoonlijk vind ik ‘betutteling’ iets waar alleen 45-plussers last van kunnen hebben. De kans is klein dat zij het nog redden tot 2050, en ook omdat ik louter uit die groep dat woord hoor gebruiken. Uitgerekend een universiteit is de plek van waaruit een grotere maatschappelijke verandering kan ontstaan, waar op langere termijn wordt gedacht, dus het is alleen maar goed dat juist studenten en docenten worden aangemoedigd hun levensstijl milieuvriendelijker in te richten.”

Verschillende mensen wijzen erop dat thema’s als duurzaamheid of diversiteit niet links of rechts is. “Je kunt niet om het feit heen dat vliegen en vlees eten desastreus zijn voor mens, maatschappij en milieu. De manier waaróp je het aanpakt kan wél links of rechts zijn”, schrijft een medewerker van de UBD.

Als je alleen vakantiegeld krijgt wanneer je geen pleziervlucht maakt. Dat vind ik geen betutteling

Een medewerker van de faculteit Geesteswetenschappen sluit zich hierbij aan: “Natuurlijk moet de universiteit zich inzetten voor de twee D-woorden. Niet alleen zijn we als universiteit zelf een kleine samenleving met verantwoordelijkheid voor groei en bloei van onze mensen en onze leefomgeving. Je mag best stellen dat duurzaamheid en diversiteit linkse hobby’s zijn, maar dat doet aan de redelijkheid van deze stellingen niets af. Liever een linkse hobby dan een rechtse gewoonte.” 

Gedragsverandering afdwingen
Voor sommige mensen gaat het huidige beleid niet ver genoeg. “Binnen een academische setting mag je verwachten dat we allen een beetje kritisch én zélfkritisch nadenken.” Wat betreft deze medewerker van de UBD zouden we meer concrete maatregelen moeten nemen.

“Stel dat er een regel zou komen: je krijgt alleen vakantiegeld uitgekeerd als je dat jaar geen pleziervlucht maakt. Ik vind dat geen betutteling, want het komt voort uit een uitgekristalliseerde visie en is noodzakelijk, omdat we dit zelf niet oplossen.” 

Vrijheid van keuze 
Nederland polariseert en de universiteit is daar geen uitzondering op, constateren verschillende briefschrijvers. Zo zegt een student van FSW:

“De UU heeft de verantwoordelijkheid om gesprekken over onderwerpen zoals milieu, migratie, inclusie in goede banen te laten lopen. Dit betekent dat we minder over elkaar moeten praten, maar meer mét elkaar en elkaar niet veroordelen.”

En een bètastudent schrijft: “Als men wil dat er op de universiteit weinig tot geen vlees gegeten wordt, is dit iets wat voort moet komen uit discussie en door mensen te overtuigen. Als de kantine vleesvrij is vervullen de medewerkers en studenten niet het goede voorbeeld, maar wordt hen alleen van bovenaf gedrag opgelegd. Dat vind ik betuttelend. Of ik het er nu mee eens ben of niet: iedereen zou zijn eigen keuzes moeten kunnen maken.”

Een wetenschapper van Rebo waarschuwt: “Voor degenen in de bubble is er geen probleem, die hebben het prima bij de uni, floreren daar ook – dus ze zijn oververtegenwoordigd. Van degenen die die er niet in zitten zijn er veel bang of in ieder geval beschroomd afwijkende meningen te verkondigen en al zeker niet op manieren waar ze denken mogelijk last van te zullen gaan krijgen (of zelfs maar het risico daarop).