Britse UU'ers leven tussen Brexitmoeheid en vrees

De Domstad telt ongeveer 1500 Utrechters met een Brits paspoort, van wie een aantal op de Universiteit Utrecht werkt als professor, assistent-professor of PhD’er. Een groter aantal Britten studeert aan de Universiteit. Deze maand is voor hen spannend. Waar de gemiddelde Nederlander de debatten onder de Big Ben met een mix van leedvermaak en vrees volgt, is Brexit bij Britse Utrechters dagelijks in hun gedachten. Want  afhankelijk van de afspraken over Brexit kunnen ze hier mogelijk niet op basis van hun EU-burgerschap blijven wonen en werken.

Binnenkort geef ik een Nederlands feestje om mijn Nederlanderschap te vieren

Als Groot-Brittannië op de 31ste oktober uit de Europese Unie stapt, hoeven ze niet meteen hun koffers te pakken. Elke Brit die voor de geplande Brexit-datum van 29 maart 2019 in Nederland stond ingeschreven, kreeg van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) te horen dat ze in ieder geval tot juli 2020 mogen blijven. Maar wat er daarna gebeurt, blijft vaag.

Sommige Britse Utrechters willen daar niet op wachten. Zo ook Paul Mason, professor Petrologie. Tweeëntwintig jaar geleden kwam hij naar Nederland om een postdoc te doen en bleef plakken. Hij vroeg dit jaar een Nederlands paspoort aan. “Dat was een goede oplossing voor de kinderen”, vertelt hij in Nederlands met een Brits accent. “Zo kunnen zij in Nederland blijven, want ze kunnen tot hun achttiende een dubbele nationaliteit krijgen. Mijn ex-vrouw blijft wel Brits.”

Een moeilijke keuze, want naturalisatie kost veel geld en emotioneel moeilijk omdat hij zijn Engelse nationaliteit moest opgeven. Gelukkig was zijn oma Nederlandse, dat maakte de keuze iets makkelijker, zegt hij. Het examen Nederlands, ook een eis, kostte minder moeite. "Binnenkort geef ik een Nederlands feestje om mijn Nederlanderschap te vieren, compleet met haring en oranje outfit.”

Ik voelde me verraden

Ook Chris Spiers, professor Earth Materials en hoofd van het High Pressure & Temperature Laboratory bij Geowetenschappen, is Nederlander geworden. De Brit, die hier al 37 jaar woont, mocht niet stemmen tijdens het Brexit-referendum. “Ik voelde me verraden”, vertelt hij met emotie in zijn stem. “Ik had er tot het referendum nooit aan gedacht om Nederlander te worden. Maar als je niet mag stemmen over iets wat je direct aangaat, wat is je nationaliteit dan nog waard?”

Omdat Brexit ook de verblijfsrechten van zijn Chinese vrouw kan bedreigen, besloot hij te naturaliseren. Hij had geluk: omdat hij vorig jaar de 65 zou passeren, kon hij via de ‘optieprocedure’ Nederlander worden. “En kon zo mijn Britse paspoort ook houden”, zegt Spiers in zijn kantoor. “Na mijn verjaardag ben ik meteen naar de gemeente gegaan.” Daarmee heeft hij ook stemrecht in Nederland gekregen. “Dat ga ik gebruiken om te voorkomen dat zoiets ook in Nederland gebeurt.”

Ben Harvey, docent Sociale Wetenschappen, koos niet voor naturalisatie. “Ik heb een vast contract en kan in Nederland blijven zolang ik een baan heb. De Nederlandse overheid was erg duidelijk over mijn situatie, dat helpt”, vertelt hij. “Ik wou dat de Britse dat ook was.” Ook assistent-professor Helen King blijft Britse. “Ik wil die keuze maken op een andere grond dan Brexit”, vertelt ze. “Het is afwachten. Verder is er op dit moment niet zo veel dat ik kan doen."

Blijft mijn Britse rijbewijs geldig?

Britse UU-studenten en -medewerkers die korter in Nederland zijn, zitten in een lastigere situatie. Dom Weinberg, promovendus bij de vakgroep Algemene Sociale Wetenschap - Jeugd, kwam in 2015 naar Utrecht voor zijn masteropleiding. “Ik had toen al vijf tot zes jaar in Londen gewerkt. Brexit zag ik niet aankomen.”

Hij volgt het nieuws op de voet, en hoopt dat het Britse parlement en rechtssysteem voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk de EU zonder deal verlaat. Wat als het wel gebeurt? “Misschien ben ik naïef, maar ik denk dat de Nederlandse overheid dan mijn recht om hier te blijven garandeert”, zegt hij. “Ik wil mijn PhD niet stoppen en naar Groot-Brittannië terug.” Wel is hij aan het kijken hoe hij aan een Nederlands rijbewijs kan komen. “Want of mijn Britse rijbewijs bij een no-deal geldig blijft is niet duidelijk.”

Joshua Elford (22), masterstudent Drug Innovation, vindt de onduidelijkheid frustrerend. “Ik snap dat Johnson geen open kaart speelt, maar het is vervelend voor ons”. Hij wil zijn PhD hier doen, maar weet niet of dat straks nog kan. Bovendien er zijn kleinere ongemakken. “Ik weet ook niet hoe het straks gaat als ik voor kerst naar huis ga”, vertelt hij. “Ook schommelt de wisselkoers tussen de Euro en Pond enorm, en is het debat in het VK compleet gepolariseerd.”

Wat als ik straks moet stoppen en terugmoet?

Voor sommige studenten was de aankomende Brexit juist reden om naar Nederland te komen. Karis Colyer (28) verhuisde een maand geleden met haar man van West-Londen naar Utrecht. “We besloten naar Nederland te komen nu het nog kan”, vertelt ze. “We hopen dat ik mijn master kan afmaken en dat het mogelijk is voor Britten om te blijven.”

Emmeline Long is er minder gerust op. Zij kwam voor het referendum naar Nederland, maar de aankomende Brexit had direct nare gevolgen. November vorig jaar meldde DUO dat ze geen recht meer had op een lening: na Brexit is ze geen EU-burger meer. “Ik had eerst het idee dat Brexit mij persoonlijk niet raakte”, zegt ze. “Dit was een schok. Ik had net mijn leven hier op orde, ik had vrienden en ik had een bijbaantje bij de Jumbo. Wat als ik straks ook daar moet stoppen en terug moet? Dan zou ik alles verliezen ik wat ik hier heb opgebouwd”, vertelt de 23-jarige masterstudente. “Het waren de twee meest stressvolle weken van mijn leven – mijn vrienden schreven zelfs een brief aan de minister.”

De zaak met DUO is inmiddels geregeld, maar de rest blijft onzeker. Hoewel de Universiteit duidelijk heeft gemaakt dat Britten tegen het normale collegegeldtarief hun studie mogen afmaken, wacht ze tot haar werkgever haar verblijfsvergunning goedkeurt. Bovendien staat haar toekomstplan op de tocht: “I fell in love with this country. Ik wilde hier doorstuderen, een interessante stage vinden”, zegt Emmeline. “Dat wordt misschien lastig. Pas sinds kort is het tot me doorgedrongen dat ik misschien terug moet naar Groot-Brittannië.” Tot overmaat van ramp heeft ze op de 31ste, de datum dat Johnson heeft beloofd de EU te verlaten, een belangrijk tentamen. De afleiding van Brexit-nieuws kan ze dan niet gebruiken. “Ik zet waarschijnlijk een week lang mijn telefoon uit, en kies de ‘ignorance-is-bliss-route’.”
 

Meer weten? De Universiteit heeft voor haar Britse studenten op een rij gezet wat de gevolgen van de Brexit zijn voor hen. Kijk op https://students.uu.nl/en/brexit voor meer informatie.