Cum laude afschaffen? DUB-panel is verdeeld

De Utrechtse opleiding Geneeskunde overweegt in navolging van de opleiding aan de Vrije Universiteit in Amsterdam om niet langer cum laudes te geven aan studenten die afstuderen met een uitzonderlijk mooie cijferlijst.

In dagblad Trouw zei de Utrechtse opleidingscoördinator Clara Drenth dat de cum laude bijdraagt aan de grote studiestress die veel studenten ervaren. “We merken bijvoorbeeld dat studenten tijdens hun coschappen in het ziekenhuis soms geen feedback durven vragen. Ze zijn bang dat zo’n vraag wordt gezien als twijfel, en dat dit uiteindelijk resulteert in een lager cijfer en dus geen cum laude.”

Eind deze maand houden de Utrechtse medici een discussiebijeenkomst over het voornemen om de cum laude te schrappen. De studentenraad van de geneeskundestudenten liet deze week tijdens een bijeenkomst in ieder geval weten voorstander te zijn van de afschaffing.

Eerder bleek al dat er grote verschillen zitten in de criteria waar studenten aan moeten voldoen voor een cum laude. Die verschillen zijn er niet alleen tussen universiteiten, maar ook binnen universiteiten zelf. DUB toonde al eens aan dat studenten van de ene faculteit veel vaker een cum laude halen dan studenten van een andere faculteit.

Mogelijk staan de Nederlandse geneeskundeopleidingen aan de wieg van een trend en zullen straks ook andere opleidingen hun uitblinkende studenten niet langer extra in het zonnetje willen zetten.

Is dat een wenselijke ontwikkeling vroegen we de leden van ons DUB-panel. We legden hen per mail de stelling voor:

Afschaffen die cum laude!
 

Innovatiewetenschapper Frank van Rijnsoever reageert met een onomwonden ‘ja’. “Het past niet echt meer bij deze tijd, en het leidt tot onnodig veel studiestress. Ook is het mij niet duidelijk of een student die gemiddeld net boven de 8 zit nu echt zoveel beter is dan een student die net onder de 8 gemiddeld zit.

“Bovendien richt de cum laude zich vooral op cijfers en studieduur. Dit is een vrij nauwe opvatting van wat een studie behelst. Zaken als internationale ervaring, vrijwilligerswerk of bestuurswerk worden niet meegenomen, terwijl die ook een wezenlijk onderdeel zijn van de studietijd.”

Filosoof Floris van den Berg komt daarentegen met een duidelijk ‘nee’. “Ik vind dat er op de universiteit ruimte moet zijn voor verschillende soorten excellentie, ook om uit te blinken in jouw studie en dan met cum laude-vermelding te worden beloond. Een zekere mate van competitie en drang naar excellentie om hoog te scoren is niet zo slecht.

“De universiteit is een meritocratisch instituut waar het draait om excellentie – een cum laude-vermelding hoort daar bij. Het is goed om helder te hebben dat sommige studenten aanzienlijk beter scoren dan anderen. Studenten mogen trots zijn op hun resultaten en ook op hun cum laude.”

Studenten in het DUB-panel worstelen met de stelling. Psychologiestudent Levi Bierhuizen komt met een aarzelend ‘ja’. “Ik kan mij indenken dat het kunnen werken voor een onderscheiding op academisch niveau extra motivatie geeft. Voor bedrijven zal het ook informatief zijn om een extra oordeel over de prestaties en werkhouding van mogelijk toekomstige werknemers te zien.

“Toch denk ik dat de werkhouding van een toekomstige werknemer niet alleen te meten is aan de hand van hun resultaten op academisch niveau. Bovendien zie je dat de prestatiedruk onder studenten hoog is. Een specifieke onderscheiding op basis van je resultaten houdt deze prestatiedruk in stand. Het afschaffen van de cum laude kan een goede eerste stap zijn om die druk te verminderen.

Geneeskundestudent Thomas Visser vindt dat per opleiding bekeken zou moeten worden of het uitdelen van cum laudes gewenst is of niet. 

“Bij een opleiding als geneeskunde verschilt de manier van beoordelen per arts. Vaak is die ook gebaseerd op vrij subjectieve maatstaven. Dit kan ongelijke kansen creëren. En bovendien zorgt dit voor stress. Bij een arts met wie er geen goede klik is, kan het opeens een stuk lastiger zijn om een goede beoordeling voor “samenwerken met collega’s” te behalen. En die is toch echt nodig is voor je cum laude.

“Bij geneeskunde lijkt afschaffen me dus een goede keuze. Maar bij een opleiding als wiskunde of biologie, is de beoordeling objectiever, denk ik. Daar is het speelveld in principe gelijk voor iedereen, en dat vergroot de controle die studenten voelen over welke cijfers ze halen. Bij dergelijk opleidingen biedt het predicaat cum laude dan een mooie kans om je als student te onderscheiden.”

Ook onderwijswetenschapper Casper Hulshof denkt dat niet alle UU-opleidingen dezelfde koers hoeven te varen. “Ik zou zeggen: laat elke faculteit dit voor zichzelf bepalen. Dat kan via het Onderwijs- en Examen Reglement. Bij Sociale Wetenschappen vind ik het niet nodig om de cum laude af te schaffen. Het geeft extra cachet aan iemands prestaties en het is ook iets waar sommigen echt voor gaan. Dat geeft verscheidenheid en variatie.”

Masterstudent Cancer, Stem Cells & Developmental Biology Sterre van Wierst wijst net als Thomas Visser op de bias die bij het beoordelen van studenten geneeskunde tijdens stages en coschappen om de hoek kan komen kijken. “Zo krijgen studenten met een migratieachtergrond structureel lagere beoordelingen voor hun coschappen en voelen zij zich vaak gediscrimineerd”, zegt zij met een verwijzing naar dit nieuwsartikel.

Tegelijkertijd vindt ze wel “dat hard werken beloond mag worden”. Maar ze vraagt zich af of een cum laude daar wel de beste manier voor is, ook bij ander opleidingen. “Moet je je dan niet ook afvragen onder welke omstandigheden een cum laude is behaald. Hebben deze studenten naast de studie besteed aan een bijbaan? Of konden zij met steun van ouders meer tijd investeren in studie?

“Het kan ook dat een student éénmaal en levensingrijpende gebeurtenis meemaakt, een relatiebreuk bijvoorbeeld  of een sterfgeval in de nabije omgeving, waardoor er op één tentamen niet is gepresteerd en ze nét achter het net vissen.”

Sterre ziet daarom wel wat in de manier waarop Britse universiteiten hun waardering voor studenten laten blijken. “Waarom belonen we hard werken en een 7,8 gemiddeld (dus net niet cum laude) niet met een mooie titel als with merit.”