Dagje (online) festival vieren voor meer erkenning

Wetenschappers worden sinds jaar en dag vooral beoordeeld op hun onderzoeksprestaties. Wie carrière wil maken, moet lange lijsten aanleveren van publicaties en toegekende beurzen.

Maar als het aan kennisinstellingen en onderzoeksfinanciers ligt, waait er straks een frisse wind door dat systeem. Zij willen docenten en wetenschappers op een andere manier gaan ‘erkennen en waarderen’ – en dus óók belonen voor hun prestaties op het gebied van lesgeven, wetenschapscommunicatie, patiëntenzorg of leiderschap.

Speeddaten
Om dat nog maar eens te benadrukken, was er vandaag een heus (online) ‘erkennen en waarderen’-festival. Een virtueel toegangskaartje kostte 18 euro en voor dat geld kregen zo’n driehonderd bezoekers een nagebootste festivalervaring.

Zo verscheen na het inloggen meteen een vrouw achter een balie op het scherm, die met een verwelkomende glimlach naambadges uitdeelt. In een virtuele ‘lobby’ werden deelnemers aangespoord om met elkaar te chatten of speeddaten. En wie in een minder sociale bui verkeerde, kon allerlei filmpjes over erkennen en waarderen bekijken in een videobooth. De bezoekers stelden het op prijs, zeiden ze in de chat.

Uurtje inloggen
Maar het ging natuurlijk vooral om het inhoudelijke verhaal. “The best part of my job”, zo noemt de Maastrichtse lector Rianne Letschert haar werk als voorvechter van het nieuwe erkennen en waarderen tijdens de plenaire opening.

De coronacrisis heeft verrassend genoeg juist geholpen om het onderwerp nog beter op de agenda te zetten, denkt Letschert. Er zijn vorig jaar meerdere ‘E&W-webinars’ georganiseerd en die trokken veel bezoekers. “Even een uurtje inloggen is voor mensen toch veel gemakkelijker dan in de trein stappen om naar een congres te gaan”, zei ze.

Ook haar gesprekspartner Jeroen Geurts, voorzitter van ZonMw en bestuurslid bij NWO, is positief over de voortgang. De beide onderzoeksfinanciers zijn inmiddels “metrics-free”, vertelde hij. In plaats van lijstjes met publicaties leveren beursaanvragers nu een verhalend cv aan over wie zij zijn als wetenschapper.

Vinklijsten
Geurts vindt het vooral belangrijk om het werkveld voor jonge wetenschappers wat meer “relaxed” te maken, zei hij. Zij werken zich nu over de kop om overal in uit te blinken.

Jonge wetenschappers zijn het met hem eens, bleek tijdens een volgend rondetafelgesprek met vertegenwoordigers van het Promovendi Netwerk Nederland, Young Science in Transistion en De Jonge Akademie. PNN-voorzitter Rosanne Anholt vreest dat veel jonge talenten nu vertrekken, omdat ze geen zin hebben in de doorgeslagen competitie. “De wetenschap moet een fijnere werkplek worden.”

Daar kan het nieuwe erkennen en waarderen bij helpen, maar het hangt er volgens haar wel vanaf hoe het wordt uitgewerkt. Dat promovendi nu uitsluitend worden beoordeeld op het aantal artikelen of hoofstukken in hun proefschrift, is niet ideaal. Maar ze waarschuwde tegen “langere vinklijsten, met verplichte blogs, mediaoptredens of cursussen”.

Drie hoofdstukken
Promovendus Annemijn Algra, die met ‘denktank’ YoungSiT een nieuw evaluatieformulier voor promovendi ontwierp, voegt de daad bij het woord en schrijft voor haar eigen proefschrift slechts drie hoofdstukken in plaats van de gebruikelijke vijf, vertelde ze. In plaats daarvan voegt ze een extra hoofdstuk toe over haar werk bij YoungSiT.

En Hanneke Hulst van De Jonge Akademie deelde mee dat het genootschap van jonge wetenschappers haar eigen selectiecriteria voor lidmaatschap inmiddels ook heeft aangepast. “We kijken nu ook naar andere talenten, en niet alleen meer naar metrics.”

Letschert en Geurts konden niet anders dan waarderend knikken. Op een vraag uit de chat of jonge wetenschappers wel genoeg bij de omslag betrokken worden, antwoordde Letschert met een oproep: “Klop gewoon op de deur en zeg dat je mee wilt denken!”

Beweging
Ook demissionair minister Van Engelshoven was kort aanwezig bij de afsluiting van het festival. Ze omschreef het nieuwe erkennen en waarderen als “het begin van een beweging, en een van de grootste veranderingen in de academie”.

De Universiteit Utrecht is een van de pioniers als het gaat om het invoeren van andere criteria voor het beoordelen van medewerkers. Bij de opening van het academisch jaar en in een opiniestuk op de UU-site benadrukte rector Kummeling het belang van ‘Erkennen en Waarderen’.

Volgens het Strategisch Plan van de UU moet er begin 2022 al een nieuw universitair beoordelingskader zijn voor leidinggevenden. Hoogleraar Paul Boselie en universitair hoofddocent Marieke Adriaanse werken aan een voorstel daarvoor.