Drie scenario's voor de toekomst van het Van Unnikgebouw

Het iconische Willem C. van Unnikgebouw is tussen 1967 en 1969 gebouwd en is daarmee een van de oudste en meest centraal gelegen panden in De Uithof. Het gebouw valt ondertussen van ellende uit elkaar en al jarenlang weet men niet wat te doen met het gebouw. In 2009 riep oud-rector magnificus Bert van der Zwaan al dat men beter een bom onder het Van Unnikgebouw kon gooien. Daarna is er nog sprake geweest van het verbouwen van het pand tot studentenflat. Het wordt tijd om een besluit te nemen. De meeste verdiepingen staan leeg en zijn buiten gebruik. Uit pure noodzaak vinden er op de eerste verdiepingen nog enkele colleges plaats.

Twee versierde kerstbomen aan weerszijden van de hoofdingang zorgen nog voor een beetje sfeer, maar vanaf het moment dat je de deuren naar links neemt, ligt het pand er treurig bij. De vlekken op het glas en de lagen stof op de grond doen vermoeden dat er al weken, misschien wel maanden, geen schoonmakers meer geweest zijn. Je kunt de lift nog nemen tot de vierde verdieping: hoger mag je niet meer. In het trappenhuis stuit je dan op een grote houten deur, pal in het trapgat gebouwd. Wie de trap neemt, wordt door opgeplakte briefjes gewaarschuwd voor de trapbekleding die (al weken) los zit en het struikelgevaar wat daarmee gepaard gaat.

Lopen door de nagenoeg verlaten hallen en klaslokalen voelt bijna als urbexen: op de grond liggen losse kabels en stapeltjes vieze vaat op kleurige Universiteit Utrecht dienbladen, de deuren en trapleuningen zijn bekladderd, her en der staat verdwaald meubilair en dichtgeplakte archiefkasten en op enkele deuren wordt gewaarschuwd voor het asbest dat erachter schuilgaat. De muren worden nog gesierd door fotoreeksen van studenten uit 1998 en 2002, waarvan de gekreukelde en vergeelde foto’s schuin in hun lijst hangen; losgelaten van het papier waarop ze vastgeplakt zaten. Alles wijst erop dat de hoop voor het gebouw is opgegeven.

Drie opties
Omdat men zich afvraagt wat de stand van zaken rond het pand nou eigenlijk is, doen de afgelopen jaren ook de gekste verhalen de ronde. Nee, de ‘groene condoom’ zit niet om het gebouw voor de sier. Deze zit er vanwege afbrokkeling. En ja, er hebben beschermde vogels op de richel van 21e verdieping geleefd, die werkzaamheden een tijd lang belemmerd hebben omdat ze niet gestoord mochten worden. De slechtvalken en hun nestje zijn vorig jaar echter verhuisd naar het dak van De Bisschoppen, dus die hobbel is verdwenen.

En nu is het zover: er zit schot in de zaak. De sanering van het gebouw is afgelopen maand al begonnen en een dezer dagen wordt een vastgoedstrategie vastgesteld. “Er zijn drie opties”, vertelt Fiona van ’t Hullenaar, directeur van de afdeling Vastgoed & Campus van de Universiteit Utrecht: “verkopen/erfpacht en herontwikkeling voor en door derden, slopen/hergebruik en zelf herontwikkelen voor eigen gebruik of een hybride versie hiervan.” De details over de gekozen strategie zullen echter pas rond maart 2019 bekend zijn.

Ontmanteling van het gebouw start zo snel mogelijk, maar nog niet vóór maart 2019, omdat het gebouw dan nog voor onderwijs gebruikt wordt. De ontmanteling heeft ook gevolgen voor organisaties die gevestigd zijn in de plint. Het KinderKennisCentrum bijvoorbeeld en de horecagelegenheid The Basket die voor enige levendigheid zorgt op het Utrecht Science Park.

“The Basket verdwijnt niet gelijk, daar wordt rekening mee gehouden in het ontmantelingsplan”, stelt Van ’t Hullenaar. In de loop van volgend jaar hoopt ze hier meer over te kunnen zeggen. Maar duidelijk is wel dat The Basket niet kan blijven zitten op de huidige locatie. Daisy de Groot, bedrijfsleider van The Basket, zegt dat The Basket tijdelijk een andere locatie krijgt, maar dat de plek nog niet bekend is. “De universiteit faciliteert deze locatie, maar waar het precies gaat zijn en voor welke periode is nog niet duidelijk.”

Het is ook nog niet duidelijk of The Basket in de toekomst op de huidige locatie, die een bijzonder ontwerp heeft - geesteskind van NL Architects uit Amsterdam en winnaar van de Rietveldprijs en AM NAI prijs voor jonge architecten, kan terugkeren. De Groot hoopt van wel.

Asbest en betonrot
Om het ontmantelingsplan verder aan te scherpen, is de afgelopen maand een proefsanering gestart. De ontmanteling en sloop tot ‘casco’ (geraamte) moet namelijk zo duurzaam mogelijk gebeuren, zodat materialen in de toekomst nog hergebruikt kunnen worden. Door betonrot is dat bij sommige stukken echter niet mogelijk. Ook is er asbest aanwezig in het bouwwerk. “Saneren van asbest gebeurt door gespecialiseerde bedrijven volgens de gangbare veiligheids- en milieu wetgeving. Ik zou dat met al onze ervaring, helaas, geen obstakel meer willen noemen”, licht Van ’t Hullenaar toe. De vrijgekomen materialen kunnen bijvoorbeeld gebruikt worden bij andere ontwikkelingen op het Utrecht Science Park.

Om in kaart te brengen hoe het gebouw het best ontmanteld kan worden, wordt er ook een materialenpaspoort gemaakt voor de aanwezige stoffen in het pand. “In dat materialenpaspoort worden alle materialen die nu nog in het gebouw aanwezig zijn in kaart gebracht qua hoeveelheden, conditie en herbruikbaarheid. Dit geldt voor bijvoorbeeld de deuren, deurklinken, kabelgoten, het beton in het gebouw, binnenwanden en plafonds. Dit wordt straks meegegeven aan slopers en bouwers met de vraag zoveel mogelijk opnieuw te gebruiken”, aldus Van ’t Hullenaar. Bij de proefsanering worden bovendien alle stappen met foto’s en video vastgelegd, zodat er een goed naslagwerk ontstaan van hoe het gebouw in elkaar zit.

Afwegingen
Van ’t Hullenaar houdt zich veel bezig met de duurzaamheidskwestie rond het gebouw. “Het is een interessante afweging”, stelt ze. “We moeten het zien als een kans en niet als een obstakel. Is het bijvoorbeeld duurzamer om het casco te laten staan en vervolgens aan te vullen met gevel en inrichting? Of is het juist duurzamer om hem helemaal af te breken en er een nieuw gebouw te plaatsen dat weer tachtig jaar mee kan?”

Bij de toekomstplannen wordt veel overlegd met de buren en de eigenaren van The Basket. Maar dat is niet de enige zorg van Van ’t Hullenaar. Ze bekommert zich ook over de toekomstige overlast die de ontmanteling en opbouw van het gebouw met zich meebrengt. “Hoe verbouwen we een gebouw dat zo midden op de campus staat zonder al te veel overlast voor de omgeving te veroorzaken? Duurzame inzetbaarheid van mensen is óók duurzaamheid. Van een paar jaar buitensporige herrie word je niet gezonder.”