DUB-panel sceptisch over kerncurriculum, zelfs als het vrijwillig is

Het klinkt goed: alle Utrechtse bachelorstudenten volgen samen vakken om zo opgeleid te worden tot echte academici en niet tot vakspecialisten met kokervisie. Dan denk je ook al snel aan vakken wetenschapsfilosofie en -geschiedenis, of misschien ook aan discussies over wat wetenschappelijke disciplines samen kunnen betekenen in de huidige klimaat- en gezondheidscrises. Interessant en nuttig, toch?

Maar toen het UU-bestuur zoiets leek voor te stellen in een conceptversie van het Strategisch Plan, waren de rapen gaar. Leden van de U-raad voelden zich overvallen door het idee voor een ‘kerncurriculum’. Bovendien: moet het UU-bestuur opleidingen opleggen hoe zij hun studenten het beste kunnen bedienen?

Na de kritiek krabbelde het bestuur enigszins terug: het was niet per se de bedoeling geweest om er iets verplichts van te maken. Maar dat betekent niet dat het idee van tafel is, al was het alleen maar omdat afgestudeerde UU-studenten vaak aangeven de kijk over de grenzen van de eigen opleiding gemist te hebben.

In het Strategisch Plan dat maandag door de U-raad werd goedgekeurd, staat nu dat in de komende jaren wordt onderzocht hoe een kerncurriculum zou kunnen worden ingevoerd. Wij waren benieuwd wat ons DUB-panel van zo’n universitaire vakkenaanbod vindt. Verplichten of vrijwillig? Wat zou erin kunnen? En wat zou ervoor kunnen wijken?

Docent Innovatiewetenschappen Frank van Rijnsoever:
‘Als je het verplicht maakt, dan krijg je massale grote vakken met veel studenten die weinig zin hebben’

“Of een kerncurriculum een goed idee is, hangt sterk af van de vraag hoe het in het totale curriculum past. De major in de bachelor is al relatief klein, daar moet je niet aan willen zitten. Het zou dus in de vrije keuzeruimte moeten komen. 

“Daarnaast is het de vraag wat je in zo’n kerncurriculum stopt. Ik kan me voorstellen dat er voor elke discipline wel wat te zeggen valt. De één roept duurzaamheid, de ander ethiek, of burgerschap etc. Dit zijn allemaal valide onderwerpen, maar het is wel de vraag of je die onderwerpen allemaal met voldoende diepgang kan behandelen.

“Verder zou het zomaar zo kunnen zijn dat niet alle studenten even gemotiveerd zijn om dit onderwijs te volgen. Zij hebben immers een bepaalde studie gekozen. Als je echt vakken verplicht maakt, dan krijg je massale grote vakken, met veel studenten die weinig zin hebben. Het is twijfelachtig of dit kwalitatief goed onderwijs oplevert. Ik zou zelf dus pleiten voor een model op basis van vrijwilligheid.” 

Student Scheikunde Eva Klaver:
‘Studenten moeten zich kunnen ontplooien op een manier die zij zelf interessant vinden’

“Een kerncurriculum dat verplicht is of ten koste gaat van de major lijkt mij onwenselijk. Maar de vrije keuzeruimte waar de UU om bekend staat, zou wel nog waardevoller gemaakt kunnen worden. Dat kan door goede, interdisciplinaire vakken aan te bieden.

“Ook denk ik dat er potentie zit in interdisciplinaire minors met een assortiment aan interdisciplinaire vakken waaruit gekozen kan worden. Uiteindelijk moet de insteek immers blijven dat studenten zich interdisciplinair kunnen ontplooien op een manier die zij zelf interessant vinden.

“Wat bijvoorbeeld interessant zou kunnen zijn, is een vak waarin maatschappelijke uitdagingen op een niet-politiekgekleurde wijze belicht worden vanuit verschillende disciplines.”

Masterstudent Media & Technology in Leiden en bijvakstudent UU Ingrid Weerts:
‘Mijn curriculum is van mij’

“Bedenken dat er een kerncurriculum moet komen en vervolgens bedenken wat daar dan precies in moet, is eigenlijk de omgekeerde wereld. Veel logischer is het om te constateren dat bepaalde kennis fundamenteel is en dus in ieders curriculum thuishoort. Ik denk zeker dat die kennis bestaat; wat mij betreft kun je niet afstuderen zonder basale onderzoekskennis en schrijfvaardigheden.

“Maar waarom zouden we dergelijke vakken verplicht stellen? Laten we er alsjeblieft vertrouwen in hebben dat onze opleidingen zélf wel weten wat noodzakelijke kennis voor hun studenten is. Stop met die top-downbenadering en laat opleidingen en studenten vrij. Hoe meer keuzeruimte, hoe mooier en persoonlijker een curriculum kan zijn.

“Mochten er toch gemeenschappelijke vakken komen, kijk dan naar interdisciplinaire vakken met meerdere thema's en verwacht dat elke student er minstens één volgt. Maar verplicht het niet! Mijn curriculum is van mij, studenten zijn volwassenen die die keuzeverantwoordelijkheid echt wel aankunnen.”

Docent Filosofie Floris van den Berg:
‘Alle studenten moeten weten wat de ecologische crisis is en wat we eraan kunnen doen’

“Ik zie wel wat in een verplicht kerncurriculum en heb ook wel een voorstel voor de manier waarop je dat zou moeten invullen. We leven in een ecologische crisis met een risico op ineenstorting van de draagcapaciteit van het systeem aarde. We varen op de Titanic en we koersen recht op de ijsberg af. We moeten als mensheid alles op alles zetten om een radicale omslag van het globale ecosysteem, waarvan klimaatverandering slechts één aspect is, af te wenden. Dit probleem gaat ons allemaal aan of we nu willen of niet. Als de UU zegt duurzaamheid centraal te willen stellen, dan moet kennis van de ecologische crisis en mogelijkheden om daar wat aan te doen, alle studenten bekend zijn. Het kan niet zo zijn dat studenten (of stafleden) van de UU sceptisch zijn over klimaatverandering of de ernst van de milieuproblematiek.”

Docent Sociale Geografie & Planologie Fred Toppen:
‘Niet als onderdeel van de major, graag’

“Als het kerncurriculum beperkt blijft tot bijvoorbeeld twee cursussen, zou ik er geen problemen mee hebben. Vakken rondom wetenschapsfilosofie en een multidisciplinair project kunnen een mooie aanvulling en verbreding zijn. Maar het woord curriculum impliceert vrees ik meer en dat gaat ten koste van de inhoud van de eigen opleiding.

“En voor je de breedte ingaat moet je toch echt voldoende diepgang in je eigen vakgebied hebben opgedaan zodat je als student beter weet wat je kunt bijdragen vanuit je eigen discipline. Dus dat betekent niet te vroeg in de bachelor. En dan wel graag “ten koste” van de profileringsruimte, niet als onderdeel van de eigen major.”

Masterstudent Earth Surface & Water Eise Nota:
‘Het kerncurriculum heeft veel weg van een kwalijk bestuurlijk prestigeprojectje’

“Een universiteitsbreed kerncurriculum is onzinnig en overbodig. De universiteit heeft al talloze uitstekende interdisciplinaire mogelijkheden (denk aan honours, minors of de gehele bacheloropleiding Liberal Arts & Sciences). Ik heb zelf een brede UU-bachelor gevolgd waarin ik de keuze had om talloze richtingen uit te gaan. Tegelijkertijd had ik een pakket verplichte vakken om noodzakelijke kennis en vaardigheden op te doen. Voor een kerncurriculum zou geen ruimte zijn.

“Hoe kunnen vijftig bacheloropleidingen verdeeld over zeven faculteiten bovendien ooit gezamenlijk een gedegen interdisciplinair programma opstellen voor alle UU-studenten zonder dat dit ten koste gaat van de studie waarvoor je als student zelf kiest? Het kerncurriculum heeft veel weg van een kwalijk bestuurlijk prestigeprojectje waarvan de uiteindelijke conclusie zal zijn dat het weggegooid geld is geweest.”

Alumnus Kunstmatige Intelligentie Joris Graff:
“Multidisciplinair is niet hetzelfde als algemeen”

“Natuurlijk is het belangrijk om multidisciplinaire verbindingen te leggen binnen bacheloronderwijs, maar het is een misvatting dat ‘multidisciplinair’ gelijk staat aan ‘algemeen’. Het zijn juist specifieke vraagstukken waarin disciplines van elkaar kunnen leren. Economiestudenten kunnen bijvoorbeeld baat hebben bij onderwijs over filosofische perspectieven op bezit en arbeid, terwijl studenten binnen de computerwetenschappen meer zouden hebben aan filosofische discussies rondom technologie en autonomie.

“Wanneer je dit alles samenpropt in één vak voor alle studenten kom je waarschijnlijk uit bij een algemeen overzicht van de sociale filosofie, waarin concrete thema’s verloren gaan. Multidisciplinair onderwijs kan beter worden vormgegeven in specifieke samenwerkingen tussen vakgroepen onderling – wat overigens al gebeurt in vakken zoals ‘ethics and public policy’ of ‘philosophy of Artificial Intelligence’. Maar welke opleiding heeft nog de motivatie daarin te investeren wanneer een basiscurriculum alle aandacht en studiepunten die zijn gereserveerd voor multidisciplinariteit opslokt?”

Student Media & Cultuur Inge Vliek
‘Mooi om de keuzevrijheid van studenten te behouden’

“Het uitgangspunt van een kerncurriculum is een goed idee; namelijk het samenbrengen van studenten uit verschillende faculteiten in een paar kernvakken die belangrijk kunnen zijn voor iedereen. Toch moet een kerncurriculum niet verplicht worden. Dat zou te veel ten koste gaan van vakken die belangrijk zijn voor een bepaalde opleiding.

“Het is bovendien mooi om de keuzevrijheid van de universiteit zo veel mogelijk te behouden. Dit zou kunnen met een kerncurriculum waar studenten zelf voor kunnen kiezen en waarin misschien hedendaagse thema’s zoals klimaatverandering, ongelijkheid en racisme besproken kunnen worden.” 

Stagecoördinator bij de faculteit Geesteswetenschappen Bart Mijland
‘Wat schrap je om dit mogelijk te maken?’

“Een kerncurriculum klinkt interessant. De wetenschappen hebben ons enorm veel gebracht, maar ook versnippering van ons denken. Wie overziet het geheel? We hebben verbinding nodig. Juist in tijden van klimaatverandering, corona, terreur, fake news en andere bedreigingen van de democratie. Maar wat betekent een kerncurriculum voor de toch al hoge werkdruk van docenten? En wat schrap je om dit mogelijk te maken? 

“Tegelijkertijd zie ik de behoefte bij studenten om betere aansluiting bij de arbeidsmarkt te krijgen. Hoe word je zelfstandig ondernemer? Hoe pas je academische kennis toe in de praktijk? Hoe schrijf je voor een breed publiek? Bij Geesteswetenschappen bieden we daarvoor van alles aan: events, een podcast, trainingen. Het meeste van dit aanbod moeten studenten in hun vrije tijd tot zich nemen. Uitdagend, naast sport, sociaal leven en bijbaan (en een pandemie). Mag dit dan ook in het curriculum?”

Docent Onderwijswijswetenschappen Casper Hulshof:
‘De universiteit is al de beste ‘brede’ universiteit’

“Er is binnen het huidige onderwijsmodel al voldoende sprake van mogelijkheden tot verbreding en verdieping. Denk aan keuzevakken en de minor. De Universiteit Utrecht is sowieso al de ‘beste’ brede universiteit (volgens Elsevier). Ik heb ook geen idee welk vak in een kerncurriculum zou moeten zitten. Statistiek? Of anders een schrijfcursus misschien? Programmeren mag van mij ook (maar dan wel in Java want het moet natuurlijk wel om een breed inzetbare taal zijn).”

Analist Mies van Steenbergen
‘Je kiest een bèta-opleiding om van de alfavakken af te zijn’

Alfa’s zijn alfa’s en bèta’s zijn bèta’s. Je kiest een bèta-opleiding om van die alfa-vakken af te zijn. Ik kreeg pas goede cijfers toen ik alleen dingen hoefde te doen die ik leuk vond en ook kon. Wat mij betreft gaan we nu niet met zijn allen lopen tobben over zo’n kerncurriculum.”