Duizenden demonstranten op de Dam willen stempel op formatie drukken

Door de zee aan vlaggen is het podium op de Dam voor velen moeilijk te zien. Twee grote schermen aan weerszijden bieden soelaas wanneer een vrolijke zevenkoppige band de onderwijsstaking aftrapt met The Beatles en Rappers Delight.

De opkomst is hoog dinsdagmiddag. De Dam staat vol met duizenden studenten, docenten en onderwijsmedewerkers. Zij zijn gekomen om hun “stempel te drukken op de formatie”. Over de vorige regering zijn ze immers niet zo tevreden. Meerdere keren wordt er gesproken van het “slechtste kabinet ooit”. 

Ze staan er niet alleen voor zichzelf, maar ook voor hun collega’s, zo benadrukken Utrechtse docenten die we spreken. “Ik zie dat veel collega’s onder de werkdruk lijden”, zegt Benjamin Hirschfeld. “Dit was de laatste jaren al zo, maar nu met de bezuinigingen is het veel erger geworden.”

Hirschfeld is docent bij het departement Geschiedenis en Kunstgeschiedenis. Door de bezuinigingen verliest het onderwijs zijn kwaliteit, stelt hij. Docenten zijn minder beschikbaar voor hun studenten en hebben minder tijd voor het beoordelen van papers en essays. 

Door de vacaturestop ziet hij collega’s met tijdelijke contracten wegvallen. “Ik ken ook heel goede docenten die geen nieuwe baan meer kunnen krijgen ergens anders”. En dat terwijl er volgens hem wel genoeg geld is. “Fossiele energiebedrijven krijgen voor 40 miljard aan belastingkorting terwijl dit geld ook naar onderwijs kan gaan.” 

Hirschfeld ziet dat het onderwijs “aan het kortste einde trekt” en dat “is om woedend van te worden”. 

Docenten Geesteswetenschappen Rachel Gillet en Benjamin Hirschfeld 

“Bezuinigen is niet de oplossing voor de toekomst”, zegt Ben Sebregts. Deze derdejaars geschiedenisstudent van de UU is ook bij de vorige stakingen geweest en staat - na een paar motiverende woorden van zijn vrienden - vandaag opnieuw op de Dam. Ook voor studenten staat er veel op het spel, denkt hij. Bezuinigingen betekenen vollere klassen, en dat is voor niemand goed. 

Hier kan medestudent Pepijn ter Veer zich in vinden, hij benadrukt “het belang van onderwijs”, al was de staking ook “een mooie kans om meteen een dagje Amsterdam mee te pakken”. 

Ter Veer denkt dat het een zinvolle staking is vandaag: “Juist nu is het belangrijk om hier te zijn.”

Geschiedenisstudent Ben Sebregts

Rachel Gillett, net als Hirschfeld docent bij het departement Geschiedenis en Kunstgeschiedenis, zegt: “Ik geloof in de toekomst van de universiteit, maar we moeten er wel voor vechten”. Toen ze 19 was heeft ze in Australië veel geprotesteerd tegen verhoging van het collegegeld. Die strijd hebben ze toen verloren. “Daarom doe ik nu mijn best om zo veel mogelijk te behouden”. 

Ook zij herkent de hoge werkdruk op de universiteit. “Elke dag zijn er mensen ziek”, zegt ze. “Veel collega’s hebben last van angst en stress.” Ze ziet die situatie elke dag verslechteren. Om het tij te keren moet er gevochten worden voor meer geld, vindt ze. “Investeren is het belangrijkste voor een betere toekomst.” 

Een van de meest memorabele momenten tijdens de staking is wanneer een aangepaste versie van het lied 'Jan Klaassen, de Trompetter' van Rob de Nijs wordt gezongen. Nu met het refrein “Heer Bontebal en Jetten, luistert u naar ons kabaal?” 

Studenten van de Utrechtse opleiding Interdisciplinaire Sociale Wetenschap op de Dam

Op het podium spreken vertegenwoordigers van onderwijsvakbonden FNV en AOb, diverse actiegroepen en lokale studentenvakbonden. “Vergeet ons niet”, zegt een van hen tegen de formerende partijen. “Niet alles is immigratie, defensie of huisvesting.”

Ook drie politici komen het podium op. Zij zijn van de Socialistische Partij, GroenLinks-PvdA en – jawel – van D66. Het wantrouwen is voelbaar als Tweede Kamerlid Ilana Rooderkerk (D66) het woord krijgt. Er klinkt zelfs even boegeroep. 

Pas als ze zegt dat D66 in onderwijs en onderzoek wil investeren, lijken de aanwezigen een beetje te ontdooien. Ze poseert naast een bord dat de organisatoren tevoorschijn halen: ‘Wij draaien de bezuinigingen op het hoger onderwijs terug’, staat erop.

Het wantrouwen van de demonstranten heeft ook te maken met de ‘militarisering’ van het hoger onderwijs, zoals de sprekers het noemen. Er gaat zoveel geld naar het leger – ook in de plannen van D66 – dat het ten koste van de publieke sector zal gaan, vrezen diverse sprekers. Het onderwijs moet solidair zijn met bijvoorbeeld de zorg en de publieke omroep, is de waarschuwing. “Geen bommen maar boeken!”

In één moeite door roepen sommige actievoerders ‘Free Palestine’ en pleiten ze voor het doorsnijden van de banden met Israëlische instellingen, de fossiele industrie en de Amerikaanse techbedrijven. Ook zouden universiteiten democratischer moeten worden. “Wij gaan jullie opvolgers kiezen”, roept een van hen als boodschap aan de onderwijsbestuurders.

Tussen de demonstranten (maar niet op het podium) staat voorzitter Maaike Krom van de Landelijke Studentenvakbond. Ze is “superblij” met de opkomst. Het hadden er nog meer kunnen zijn, denkt ze, als iedereen vrij had gekregen. “Sommige studenten mochten gewoon niet afwezig zijn bij hun lessen!”

Na alle sprekers zet een lange stoet zich in beweging. Ergens loopt een brassband, verderop klinkt tromgeroffel en helemaal vooraan knalt harde dansmuziek uit de boxen. 

De tocht voert ook langs het Maagdenhuis van de Universiteit van Amsterdam, dat sinds de jaren zestig met enige regelmaat bezet wordt, maar nu ongeschonden blijft. Een groepje demonstranten beklimt de trappetjes naar de voordeur en zwaait daar met vlaggen, maar daar blijft het bij. Er zijn geen ongeregeldheden.