Faculteiten proberen met creatieve oplossingen docenten te lokken en te behouden

Elk academisch jaar is het voor de opleidingen zonder een numerus fixus gokken hoeveel nieuwe studenten ze binnen krijgen. Het laatste jaar is het algemene beeld dat het aantal studenten aan de UU groeit. Daarvoor zijn ook meer docenten nodig, nog los van het aantal nieuwe collega’s dat de universiteit wil aantrekken om de werkdruk tegen te gaan die gefinancierd kunnen worden uit het geld van het Nationaal Programma Onderwijs.

Voor de opleidingen die groeien zijn al zo’n honderd docenten nodig. Deels om de aanwas van studenten op te vangen en deels om de plaats van vertrokken collega’s in te vullen. Zo wordt bij de faculteit Sociale Wetenschappen gezocht naar ruim vijftig docenten zoekt het departement Rechtsgeleerdheid een stuk of dertig nieuwe collega’s en de Utrecht School of Economics zo’n 25. Informatica en Farmacie hebben respectievelijk tien en vier fulltime posities in te vullen en de Engelstalige opleiding Global Sustainability Science zoekt een stuk of dertien nieuwe docenten. En dit is slechts een deel van alle opleidingen en dus een deel van het totaal aantal vacatures van de universiteit.

De UU is niet de enige hoger onderwijsinstelling die versterking zoekt. Er is een groei merkbaar bij vrijwel alle universiteiten. Dat maakt dat er concurrentie is. Maar sommige opleidingen moeten ook de strijd aangaan met   andere organisaties en het bedrijfsleven. Deze bieden vaak hogere salarissen of mooiere arbeidsvoorwaarden. Zo zijn juristen, farmaceuten informatici gewild. De universiteit moet het dan hebben van mensen die onderzoek en onderwijs een warm hart toedragen, zeggen de HR-adviseurs van de laatste twee departementen.

Rechtsgeleerdheid gaat eigen docenten opleiden
Bij Rechtsgeleerdheid rekent departementshoofd Ivo Giesen weer op duizend eerstejaars. Vorig jaar zag de opleiding het aantal eerstejaars al flink groeien tot 1080 volgens de officiële telling in oktober. “En de meesten gaan door naar het tweede jaar.” Hij heeft daarom zo’n dertig nieuwe docenten nodig van wie ongeveer de helft tijdelijk docent zonder onderzoekstijd is en de andere helft universitaire docenten (UD) of hoofddocenten (UHD) die wel onderzoekstijd krijgen.

Het aantal docenten zou wat minder kunnen zijn als de nieuwe collega’s een fulltime aanstelling konden krijgen. “Maar meestal krijgen ze maximaal een aanstelling van vier dagen.” Een fulltime baan als docent is niet goed voor de docent en niet voor het onderwijs,  legt hij uit. “Een docent moet dan zoveel onderwijs geven dat dat roostertechnisch niet kan of dat de docent dagen aaneen onafgebroken werkcolleges moet geven. Dat is niet verantwoord.”

De zoektocht naar de dertig nieuwe collega’s stuit op een aantal moeilijkheden, zegt Giesen. Niet alleen zijn juristen ook elders gewild, er is ook veel verloop. Bovendien moet het departement voldoen aan allerlei eisen die de universiteit stelt aan docenten en contracten. “Dat levert een spanningsveld op.” Nieuw is dit echter niet, stelt het departementshoofd. “Het is al twintig jaar moeilijk om UD’s te vinden.”

Hoewel het departement aan alle universitaire eisen wil voldoen, lukt hen dit komend jaar niet helemaal. Zo zou een tijdelijk docent een contract voor vier jaar moeten krijgen met een minimale omvang van 0,7 fte. “Omdat het moeilijk is om aan docenten te komen, nemen we ook veel onervaren mensen aan. Goede, net afgestudeerde masterstudenten van onze eigen opleiding bijvoorbeeld. Omdat ze onervaren zijn, willen we ze niet meteen een contract van vier jaar aanbieden waarvan de proeftijd twee maanden is. Dat is een te korte periode om een onervaren docent te beoordelen. Daarom geven we ze een jaarcontract met uitzicht op verlenging.” Wat betreft de UD’s is het concurreren met de buitenwereld. “Er is veel verloop. Het is niet altijd makkelijk om ze langdurig aan ons te binden.” Het verloop levert bovendien extra werk op van vacature tot inwerktijd.

Giesen zou graag zien dat er meer flexibiliteit komt als het gaat om het in dienst nemen van docenten. “Komend jaar gaan we bijvoorbeeld beginnen met het opleiden van onze eigen UD’s. We nemen beginnende docenten aan die daarnaast gaan promoveren. Zij krijgen daarvoor een contract van 6 jaar. We hopen daarmee een kweekvijver te hebben en deze docenten lang aan ons te binden.”

Informatica en farmacie zetten in op tenure-trackers

Bij de Bètafaculteit zet de groei van studenten ook onverminderd door, met name de opleidingen Informatica, Farmaceutische Wetenschappen en Biologie zitten in de lift. Ook Farmacie en Informatica hebben beduchte concurrentie van het bedrijfsleven. De sollicitanten zeggen HR-adviseurs Claudia Cozijnsen van Farmacie en Marloes Reichardt – Buijs van Informatie kiezen daardoor wel bewust voor het onderwijs. “Ze zijn intrinsiek gemotiveerd.” Maar ook deze opleidingen willen docenten graag langdurig aan zich binden. Zij hebben daarvoor het Tenure-Tracktraject, daarnaast blijven ook tijdelijke docenten nodig.

Bij Farmacie hebben ze er één voor UD’s en UHD’s die een contract voor vijf jaar krijgen met uitzicht op een vaste aanstelling. Ze hebben een zogenoemd onderwijsprofiel wat inhoudt dat ze 90 procent van hun aanstelling onderwijs geven en 10 procent besteden aan onderzoek. Een dergelijk traject is er ook voor starters in het docentenvak. Dat zijn de junior tenure trackers. “Zij zijn vaak net afgestudeerden. De helft van de tijd geven ze onderwijs en de rest van de tijd besteden ze aan hun onderzoek om te promoveren. Zij krijgen een aanstelling van 6 jaar.”

Om tijdelijke docenten te werven heeft Farmacie net als vorig jaar is een bulkvacature uitgezet. "We werven heel breed. We vragen bijvoorbeeld niet een docent voor een bepaald vak. Dat heeft de vorige keer al aardig wat opgeleverd dus we hopen hierdoor in september voldoende docenten te hebben.” Voor het komende jaar zijn er zo'n vier nodig.

Net als bij Rechtsgeleerdheid en enkele opleidingen van Sociale Wetenschappen zoekt ook Farmacie docenten die hun praktijkervaring meenemen naar de collegezaal. In tegenstelling tot rechten en FSW heeft Farmacie hier speciale contracten voor. “Dat is onze docent beroepspraktijk. Dit profiel bestaat inderdaad niet in de cao Nederlandse Universiteiten. Deze docenten krijgen meestal een tijdelijk contract van maximaal 0,4 fte.”

Informatica heeft voor het komende jaar ten minste tien nieuwe UD’ers dan wel UHD’ers nodig heeft. Net als eerdere jaren koos het departement ervoor om net als Farmacie een breed profiel in de vacaturetekst te zetten en deze ook buiten Nederland te verspreiden, zegt HR-adviseur Marloes Reichardt – Buijs. “Daar reageerden eerder toch zo’n tweehonderd mensen op.”

De opleiding hoopt dat meer vrouwen solliciteren, want die zijn bij Informatica nog in de minderheid. “Daarvoor is onze sollicitatieprocedure een paar jaar geleden aangepast.”

Geowetenschappen ziet Global Sustainability Science groeien
Global Sustainability Science moest even wennen aan het idee dat er komend jaar meer dan 160 eerstejaars hun opwachting maken. “We hebben vier jaar lang een numerus fixus gehad en dan is het gemakkelijker om het aantal docenten op peil te houden. Je weet precies wat je nodig hebt”,  zegt directeur educatie Stefan Dekker. Voor het komende jaar geldt er geen studentenstop meer. Volgens de minister van Onderwijs is de opleiding de startfase voorbij en hoeft er geen plafond meer te zijn voor het aantal studenten. Daar is Dekker het wel mee eens, maar toen zo’n 230 jongeren zich aanmeldden voor deze studie, was de vraag hoeveel nieuwe docenten nodig waren.

Onduidelijk is hoeveel studenten zich daadwerkelijk melden in september. “We hebben tot nog toe tweehonderd Nederlandse studenten gematcht, maar omdat we een Engelstalige opleiding zijn, komen daar de aanmeldingen uit het buitenland nog bovenop. Maar of die in verband met de coronacrisis ook allemaal komen, is de vraag.”

Daarnaast is dit departement ook penvoerder van de nieuwe master Global Challenges for Sustainability die wordt aangeboden door Charm EU waarbinnen vijf Europese universiteiten samenwerken. “In totaal zoeken we een behoorlijke groep van zes tot zeven UD’s en een stuk of vijf junior docenten.”

Voor het eerste blok zijn er in elk geval voldoende docenten gevonden, zegt Dekker. “Er zijn genoeg postdocs en PhD’s die op zoek zijn naar een vast contract als UD.” Meer zorg i er over junior docenten. "Daar is het verloop wat groter. Vaak zijn dit net afgestudeerden die het leuk vinden om in het onderwijs te werken maar na enige tijd doorstromen naar het bedrijfsleven of op een hogeschool docent gaan worden.”

Sociale Wetenschappen is (bijna) klaar voor het nieuwe jaar
Hoewel elke opleiding van de faculteit Sociale Wetenschappen (FSW) komend jaar nieuwe tijdelijke docenten begroet, zit de groei vooral bij Psychologie en Interdisciplinaire Sociale Wetenschap. Het gaat bij FSW in totaal om zo’n twintig tot 25 vacatures. Deze docenten geven onderwijs en doen geen onderzoek en zijn bijna allemaal al aangesteld.

Vanaf september beginnen er ook 27 nieuwe UD’s bij FSW. Deze gepromoveerde collega’s zijn niet alleen nodig om het groeiend aantal studenten te onderwijzen, maar ook om de werkdruk te laten afnemen van de huidige staf, zegt De Waijer. Het is de faculteit gelukt om goede kandidaten te vinden, zegt hij “maar we merkten dat de spoeling dunner is geworden doordat andere instellingen ook op zoek waren”.