‘Het is een plek waar alle studenten leergierig zijn’

Een inspirerende plek waar zeer gemotiveerde jongeren tijd en ruimte krijgen om hun honger naar kennis te stillen en waar vriendschappen voor het leven worden gesloten. Zo omschrijven Roel Maalderink, Sjoerd Sjoerdsma, Pjotr Sauer en Joyce Browne hun alma mater. UCU viert haar 25-jarig bestaan in stijl, met lezingen, workshops, muziek, borrels en een filmvoorstelling in de buitenlucht. 

UCU was de eerste Liberal Arts & Sciences-studie in Nederland en bood studenten de mogelijkheid om zelf hun curriculum samen te stellen uit een aanbod van meer dan 200 vakken. Ze woonden tijdens de studie op de campus in een hechte gemeenschap.

UCU-afgestudeerden komen op heel uiteenlopende plekken terecht en zijn daar succesvol, zowel in Nederland als in het buitenland (het programma staat bekend om het aanzienlijke aantal internationale studenten). Maalderink, Sjoerdsma, Sauer en Browne studeerden alle vier op het UCU en laten zien dat je met een UCU-diploma kan kiezen uit een breed scala van carrières.

Foto van Rosa Quist.

Roel Maalderink (32), presentator van het tv-programma Plakshot op NPO3             
Afgestudeerd in 2014

Roel Maalderink werd bekend door zijn satirische programma’s in de media, zoals de podcast van De Speld en de serie Voxpop, waarin hij voorbijgangers interviewt over onderwerpen als vrijheid van meningsuiting en het Palestijnse conflict. Uit Voxpop blijkt dat een gebrek aan kennis over een onderwerp mensen er niet van weerhoudt een mening te hebben én te geven. Tegenwoordig maakt Maalderink het televisieprogramma Plakshot, een satirische show met straatinterviews, parodieën en sketches dat hij zelf met een team schrijft. De serie is bezig aan het vierde seizoen. In 2021 riep de Volkskrant hem uit tot Mediatalent van het jaar.

Gezien zijn cv is het niet verwonderlijk dat sommige van Maalderinks dierbaarste herinneringen aan UCU draaien om grappen en grollen. “Een vriend van me bracht ooit een enorme katapult uit Amerika mee, en die gebruikten we om waterballonnen over de hele campus te gooien. Uiteindelijk hebben we een raam gebroken, maar gelukkig kwam niemand erachter wie de daders waren”, herinnert hij zich.

Een andere keer zetten hij en zijn vrienden enorme luidsprekers op hun balkons en speelden luide YouTube-afspeellijsten af met geluiden van bombardementen en orgasmes. “We verstopten ook een Playboy-tijdschrift tussen de academische literatuur en verborgen het bed van een vriend buiten het gebouw, zodat hij verbaasd zou kijken als hij terugkwam op zijn kamer.”

Roel Maalderink in 2012 toen hij student was op het UCU. Foto uit archief Roel Maalderink

Maar het was niet alleen maar lol: studeren aan het UCU was ook hard werken. Voor Maalderink was dit juist een pluspunt. Na de middelbare school wist hij niet wat hij wilde studeren en knapte af op mensen die tijdens open dagen “opschepten over hoe weinig tijd ze op de universiteit doorbrachten. De open dag van UCU was inspirerend omdat mensen enthousiast en ambitieus waren.” Hij volgde vakken op het gebied van sociale wetenschappen, psychologie en rechten. Hij specialiseerde zich in informatierecht en volgde daarvoor een master aan de Universiteit van Amsterdam.

Volgens Maalderink helpt zijn UCU-diploma hem “zeker” met zijn comedywerk. “Plakshot en Voxpop gaan immers over een breed scala aan onderwerpen, van belastingontduiking tot LGBTQ+-rechten.” Het feit dat hij nog steeds contact heeft met veel mensen die hij op UCU heeft ontmoet, komt ook goed van pas. “Mijn vrienden hebben functies op allerlei terreinen, terwijl de meeste 30-plussers een vriendenkring hebben waarin bijna iedereen hetzelfde studeerde. Ik heb vrienden in blockchain, politiek, geneeskunde...”

De filosofievakken die hij volgde kwamen goed van pas tijdens zijn Voxpop-tijd. Bij de vragen hanteerden wij toen vaak een socratische methode. “Het is een manier om clichés te ontkrachten die mensen vaak herhalen zonder er veel over na te denken. Het is een stuk beter als we ze samen ontkrachten. Dat is een mooie manier om bij te dragen aan het maatschappelijk debat en ook voor mij persoonlijk heel bevredigend. Soms word ik aangesproken door docenten die zeggen dat ze mijn video’s in de klas gebruiken.”

Maalderink fietste onlangs langs UCU en zag veel regenboogvlaggen hangen vanwege Pride Month. “Het is mooi om te zien dat het nog steeds een vrij progressieve plek is. Bovendien is de campus zo leuk. Ik hoorde dat ze binnenkort moeten verhuizen. Wat jammer!”

Foto Sjoerd Sjoerdsma

Sjoerd Sjoerdsma (41), Tweede Kamerlid (D66)
Afgestudeerd in 2002

Wie had gedacht dat Sjoerdsma, Kamerlid sinds 2012 na enkele jaren diplomatiek werk, vroeger serieus overwoog om in film en theater te gaan werken? “Je weet wat ze zeggen: politiek is cinema voor lelijke mensen”, antwoordt hij lachend.

Het was niet de enige optie die hij overwoog: luchtvaarttechniek en geschiedenis hadden ook zijn interesse. Net als Maalderink werd hij aangetrokken door het idee van een universiteit waar mensen worden geselecteerd op basis van motivatie. “Ik was eigenlijk met mijn vader op bezoek bij de UU toen ik een poster zag waarop iets stond als ‘bloed, zweet en tranen’, en studenten een wekelijkse werklast van minstens 55 uur beloofde. Ik dacht: ‘Wat een ongebruikelijke manier om reclame te maken voor een universiteit’. Toevallig vond hun open dag op exact hetzelfde moment plaats, dus zijn we erheen gegaan.”

Eenmaal op de UCU combineerde hij vakken over sociologie, journalistiek en geschiedenis. “Het fascineerde me met welke redenen staten bepaalde dingen op het wereldtoneel uitvoeren.” Na het behalen zijn UCU-diploma deed hij een Master Internationale Betrekkingen in Londen, een beslissing die sterk werd beïnvloed door het internationaal georiënteerde milieu van UCU. “Ik kom uit Limburg, waar de mate van buitenlandse invloed op de middelbare school vrij laag is. UCU liet me zien dat mijn kijk op de wereld anders was dan die van mijn leeftijdsgenoten uit Oost-Europa of China.” Open staan voor andere perspectieven bleek nuttig bij het werken als diplomaat in conflictsituaties zoals in Afghanistan, Soedan en de Palestijnse gebieden, evenals in zijn huidige baan. Als Kamerlid richt hij zich ook op internationale zaken.

Foto Sjoerd Sjoerdsma

Zag hij zich al in zijn UCU-tijd politicus worden? “Helemaal niet!” zegt hij. “Maar ik denk dat ik zou kunnen zeggen dat mijn politieke ontwaken daar begon. Pim Fortuyn werd neergeschoten toen ik student was, 9/11 gebeurde toen ik student was... Die gebeurtenissen leidden tot veel interessante discussies.” Sjoerdsma zegt dat hij veel later besloot zich kandidaat te stellen voor de Tweede Kamer, nadat hij het beu was om “relatief oude mannen met roos op hun donkere pakken te zien beweren dat ze de problemen van mijn generatie zouden oplossen. Maar ze besteedden te weinig aandacht aan onderwijs, het klimaat of het huisvestingsvraagstuk. Ik realiseerde me dat ik of iemand kon worden die klaagt over politiek in de kroeg, of dat ik kon proberen het van binnenuit te veranderen.”

Sjoerdsma’s dierbaarste UCU-herinnering is dat het een plek is “waar je echt vrienden voor het leven maakt. Er is een familiegevoel omdat we alles samen doen. We studeren samen, sporten samen, eten samen... En dan zijn er nog die vaderfiguren op de campus, zoals huismeester Maarten (Diederix, red.).” Volgens hem geldt dit familiegevoel zelfs voor degenen die je nooit hebt ontmoet. Tijdens zijn eerste campagne nam Sjoerdsma deel aan een politiek debat in het auditorium van het UCU, waar hij naast veel meer ervaren kandidaten stond. “Ik was een complete nieuweling, maar elke keer als ik iets zei, was er een applaus omdat ik van UCU kwam.”

Pjotr Sauer in Nieuwsuur, Foto screenshot Nieuwsuur

Pjotr Sauer (30), verslaggever Rusland voor The Guardian
Afgestudeerd in 2015

Als correspondent voor The Guardian in Moskou verveelt Sauer zicht nooit. Maar de situatie werd een stuk intenser toen Rusland Oekraïne binnenviel. “Sindsdien heb ik bijna non-stop gewerkt. Hoewel het je veel energie geeft om het grootste verhaal ter wereld op dit moment te vertellen, is het moeilijk om te ontspannen en een normaal leven te leiden, los van mijn werk.” Hij zegt dat de zware werkdruk op UCU gunstig bleek voor zijn huidige baan, net als nu moest hij toen ook veel schrijven.

De oorlog brak uit vier jaar na het begin van zijn journalistieke carrière, toen Sauer al vertrouwen had gekregen in zijn skills. In het begin had hij veel last van het imposter syndrome. Hij vergeleek zichzelf met meer ervaren collega’s en vroeg zich af of hij wel geknipt was voor het vak. Hoewel zijn beide ouders journalisten zijn (Derk Sauer en Ellen Verbeek), had hij als student nooit gedacht dat hij zelf ook die richting op zou gaan. “Het grootste deel van mijn vakken op het UCU hadden met Rusland te maken omdat ik in het land ben opgegroeid en ik er echt in geïnteresseerd ben. Ik heb nooit voor lokale kranten geschreven of zo. Ik heb stage gelopen bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken en bij een adviesbureau. Maar op het moment dat ik begon in de journalistiek, besefte ik dat dat veruit de spannendste carrière ter wereld is.” Wat hij er zo leuk aan vindt, is de mogelijkheid om mensen uit alle lagen van de bevolking te ontmoeten. “De ene dag interview je een minister en de volgende dag interview je een Russische huurlingengevangene die in Oekraïne vecht. Je kunt je echt verdiepen in de menselijke natuur.”

Vandaag de dag is zijn grootste uitdaging het omgaan met menselijk lijden. “Het is heel moeilijk. De bronnen met wie je praat sterven. Mijn beste vriend, de journalist Evan Gershkovich van de Wall Street Journal, is gearresteerd na valse beschuldigingen van spionage. Ook is het niet gemakkelijk om in Oekraïne te zijn en al het leed te zien. Maar je moet blijven werken, want het verhaal moet verteld worden.”

Sauer moest Moskou zelf halsoverkop ontvluchten omdat hij zich niet meer veilig voelde. Hij woont weer in Nederland. “Mijn leven is compleet veranderd. Ik moest vertrekken met slechts twee tassen. Het idee dat ik misschien nooit meer terug zou kunnen komen, is erg wennen. Maar ik probeer te relativeren: ik heb een veilig en comfortabel leven in Amsterdam, terwijl mensen in Oekraïne gebombardeerd worden.”

Pjotr Sauer protesteert tegen de gevangenneming van zijn vriend en medejournalist Evan Gershcovich, tijdens de triathlon van Parijs. Aan deze triathlon hadden ze eerder samen meegedaan. Foto: Pjotr Sauer's Instagram

Naar UCU gaan was een grote beslissing voor Sauer, die al sociologie en sportwetenschappen in Engeland had gestudeerd. “Maar ik vond het Britse systeem nogal beperkend. Ik vond het niet leuk om al vroeg een richting te moeten kiezen. Hoewel ik nooit in Nederland had gewoond, ben ik Nederlander en kende ik veel mensen die naar UCU gingen en er enthousiast over waren. Dus vloog ik over om naar hun open dag te gaan. De overstap betekende een jaar studie verliezen, maar het was het waard.” Na zijn studie verhuisde hij terug naar Engeland voor een master in Russische en Post-Sovjet Politiek aan het University College London. Hij raadt aspirant journalisten aan om een specialiserende master te doen. “Vind je niche. Kies iets waar je veel over weet, en later kun je dan uitbreiden naar algemenere onderwerpen. Maar het is belangrijk om je te onderscheiden.”

Toen DUB met Sauer sprak, was hij net terug uit Italië, waar hij samen met andere vrienden uit de UCU-tijd de bruiloft van een voormalige klasgenoot bijwoonde. “We hadden het er allemaal over hoe geweldig het was. Het was zo’n voorrecht om je vrienden de hele dag te kunnen zien. Naarmate je ouder wordt, wordt het steeds moeilijker om elkaar te zien. Natuurlijk kan het samenleven op zo’n kleine campus soms intens zijn, maar de vriendschappen die je daar sluit zijn heel sterk.”

Joyce Browne aan het werk, Foto: Universiteit Utrecht 

Joyce Browne (36), universitair hoofddocent Global Health aan het UMC en Medical Sciences Fellow aan het UCU 
Afgestudeerd in 2008
 

Met haar werk wil Browne de gezondheidsongelijkheid tussen en binnen bevolkingsgroepen verminderen. Een van haar onderzoekslijnen gaat over de vraag hoe de gezondheidszorg voor zwangere vrouwen met hoge bloeddruk in Ghana kan worden verbeterd. Ze begeleidt ook promovendi die in andere landen aan moederlijke gezondheid werken.

Een andere lijn van haar onderzoek gaat over gelijkwaardige partnerschappen in wereldwijde en planetaire gezondheid, een geneeskundige benadering die rekening houdt met de manieren waarop gezondheid wordt gevormd door de ecosystemen en het klimaat waarin we leven. Bij UCU is ze verantwoordelijk voor de richting Biomedical Sciences ('Pre-Med') en geeft ze ook vakken over Global Health en Public Health.

“Ik heb het geluk te kunnen zeggen dat mijn waarden samenvallen met mijn werk. Mijn waarden zijn sterk verankerd in gelijkheid en rechtvaardigheid: hoe we een wereld kunnen vormgeven die iedereen de kans biedt om gezond te zijn en te floreren,” zegt ze.

Op haar zeventiende was ze nogal gefrustreerd toen ze naar open dagen voor geneeskundeopleidingen ging. “Ik weet nog dat dacht: ‘Ik ben blij dat dit bestaat, maar het is niet wat ik zoek want ik vind het leuk om te begrijpen hoe het menselijk lichaam én de samenleving werken. Ik wilde Politicologie combineren met Biomedische Wetenschappen en dat was gewoon onmogelijk in één stad. Dus ik was heel blij toen ik van de decaan het advies kreeg om naar het UCU te kijken.”

Tegenwoordig probeert Browne haar studenten altijd duidelijk te maken dat het oké is om niet precies te weten wat je op je 18e wilt doen. “Het is eigenlijk heel logisch. Je hebt nog maar zo weinig meegemaakt. Omarm die onzekerheid dus gewoon en vertrouw erop dat het, met een goede basis, op een gegeven moment duidelijk zal worden. Zolang je overdraagbare vaardigheden verwerft komt het goed. De nauwgezetheid waarmee je op het UCU leert hoe je een essay schrijft, is bijvoorbeeld altijd nuttig.”

Joyce Browne  en de studenten van the Global, Maternal, Newborn and Child Health summer school, die in 2022 plaatsvond op het UCU. Zij is de achtste persoon (van links naar rechts) op de voorste rij.

Net als haar mede-UCU-alumni Maalderink, Sjoerdsma en Sauer zegt Browne dat de internationale omgeving van UCU en de focus op motivatie pluspunten voor haar waren. “Ik vond het een geweldig idee om op de campus te wonen met een diverse groep leergierige mensen. Dat is eigenlijk een krachtige slogan om UCU te beschrijven: ‘een plek vol leergierige mensen’. Ik was op zoek naar een plaats waar dat de standaard was in plaats van de uitzondering.”

Een andere definitie die ze graag gebruikt is “een speeltuin waar je over verschillende onderwerpen iets kunt leren”, dat is ze in de loop der jaren steeds meer gaan waarderen. “De maatschappij vraagt van iedereen om te leren omgaan met onzekerheden. Klimaatverandering, groeiende politieke instabiliteit, misinformatie en desinformatie, mensen uit de armoede halen... Al deze uitdagingen zijn met elkaar verbonden en vereisen dat je veel verschillende vaardigheden hebt, samenwerkt met verschillende disciplines en begrijpt dat wat je hebt aan informatie en waarheid slechts een deel is van een grotere puzzel die we als samenleving samen moeten leggen. “

Voor haar is het enige nadeel van een Liberal Arts &Sciences-graad “het moeten uitleggen en demonsteren dat je voldoende opgeleid bent in je discipline terwijl je ook andere dingen bestudeerd hebt.” Het vereiste ook dat ze zich aanpaste aan een andere manier van studeren toen ze doorstroomde naar een master in sociale epidemiologie in Londen, een postdoctorale studie in Utrecht, en later promovendus klinische epidemiologie werd aan de UU.

Hoewel de leergierigheid hetzelfde is, ziet Browne wel verschillen met de UCU-studenten die ze nu lesgeeft. Volgens haar is de kwaliteit van essays de laatste jaren wat afgenomen. “Ik kan niet het niet helemaal verklaren, maar ik denk dat het te maken heeft met Covid en sociale media, die aandacht eist van de studenten. De vormende jaren van de huidige generatie studenten viel samen met de Covid-lockdowns, en daardoor hebben ze misschien minder mogelijkheden gehad tijdens de studie” Daarnaast “geven studenten tegenwoordig veel meer om sociale rechtvaardigheid en zijn ze daar zeer uitgesproken over tijdens colleges, wat docenten dwingt zich aan te passen. Maar voor mijn werkveld, Global and Planetary Health, waar het gaat om ongelijkheid en sociale rechtvaardigheid, is dat eerder hoopvol dan dat het frustrerend is.”