Hoe coronaproof kun je vanaf volgende week reizen naar college?

Het is een hele opgave om vanaf september te zorgen dat studenten en medewerkers veilig naar de Universiteit Utrecht kunnen komen en de risico’s te beperken om onderweg Covid-19 op te lopen. Dat beseft de universiteit ook. “Daarom is uitgebreid overlegd met de andere instellingen op het Utrecht Science Park, de gemeente en vervoersbedrijven”, zegt Maarten Post, woordvoerder van de Universiteit Utrecht. “Voor ons geldt we niet alleen naar het vervoer hebben gekeken, maar vooral naar de eigen capaciteit. De gebouwen zijn ingericht op 1,5 meter en daardoor kunnen we maar zo'n 30 procent van het onderwijs geven.  Veel onderwijs moet dus online blijven en daardoor is er sowieso veel minder studenten op weg naar het Science Park dan normaal. Maar toch zijn aanvullende maatregelen genomen, en gaan we heel goed monitoren hoe het in de praktijk uitpakt volgende week.”

“Het openbaar vervoer moet wel veilig zijn als er weer meer mensen gebruik van willen maken”, zegt Fiona van ’t Hullenaar. Zij is directeur Vastgoed & Campus van de universiteit en voert namens de universiteit de gesprekken met de gemeente Utrecht, de provincie Utrecht, het academisch ziekenhuis en de hogeschool om dit aan te pakken. Bij die gesprekken is altijd één uitgangspunt geweest, geeft Van ’t Hullenaar aan: “Het belangrijkste is dat mensen in het openbaar vervoer veilig zijn en dat de kans op besmettingen klein blijft. ”

Het spreiden van reizigers is belangrijk om het aantal besmettingen na de zomer klein te houden. De colleges van de universiteit beginnen daarom om 9 uur. De colleges van de hogeschool om 8 uur, 8.30 uur en 9.30 uur. Het is de bedoeling dat iedereen die thuis kan werken dit na de zomer ook gewoon blijft doen.

Daarnaast is afgesproken om de toename van het verkeer (voetganger, fiets, auto, openbaar vervoer) de komende maanden te blijven monitoren. Ze zullen kijken naar de drukte en hoe de beleving is van de deelnemers wat betreft de veiligheid. Een voorbeeld om in de gaten te houden, is het pleintje rond de Spar waar het afgelopen week al behoorlijk druk was.

Anderhalve meter afstand op de fiets
Afstand houden op de fietspaden in de stad of richting het Utrecht Science Park kan lastig zijn. De gemeente probeert de stroom fietsers naar het Utrecht Science Park te verspreiden. Zo is er de zogenaamde Herenroute waarbij je van het station via de Herenstraat richting de Uithof wordt geleid. Pijlen op de weg moeten de studenten de alternatieve route aangeven.

Daarnaast wordt er nagedacht hoe de bottleneck bij het Krommerijnbad aangepakt kan worden door een nieuw fietspad in Rijnsweerd. 

De grootste opgave is om de fietsers voldoende afstand van elkaar te laten houden. Bij de stoplichten staan de fietsers dicht bij elkaar. In het voorjaar berichtte het Utrechts Nieuwsblad over een incident dat een studente een andere fietser aansprak omdat hij te dichtbij stond. Daar was deze niet van gediend en belaagde de student.

"Genoeg afstand houden op de fietspaden zal inderdaad lastig worden”, zegt Roland Geraerts van Ucrowds. Ucrowds maakt computersimulaties van mensenmassa’s. Deze simulaties kunnen ook ingezet worden om te kijken of er genoeg afstand in het verkeer gehandhaafd kan worden. Volgens Gerearts is dat niet makkelijk te organiseren. “Anderhalve meter afstand houden voor fietsers in de binnenstad en richting het Utrecht Science Park gaat lastig worden. Zelfs als maar een deel van de colleges gegeven gaat worden en een deel van de medewerkers thuis blijft werken”, voegt Geraerts toe.

Ook Frank de Winter, die in opdracht van de gemeente onderzoek doet naar de beleving van fietsdrukte, denkt dat de anderhalve meter onbegonnen werk is. “Mijn verwachting is dat je het houden van afstand op de fiets niet kunt handhaven. Zelfs als bijvoorbeeld maar veertig procent van het aantal mensen dat normaal door de stad of naar het Utrecht Science Park reist de fiets pakt. Het is normaal gesproken ook al vrij druk.”

Volgens onderzoekers van KU Leuven en de TU Eindhoven is anderhalve meter afstand tussen fietsers zelfs niet genoeg. Het onderzoek is duidelijk: als je geen besmettingsgevaar wilt lopen, moet je volgens de onderzoekers tien meter afstand houden met de andere fietsers. Ook achter iemand fietsen zou de kans op besmetting vergroten. Het beste zou zijn om naast iemand of schuin achter iemand te fietsen. Dat zou voor Utrecht helemaal onmogelijk zijn. Gelukkig tonen andere onderzoeken weer aan dat besmetting in de buitenlucht juist weer heel erg lijkt mee te vallen.

Reizen in bus en tram is eigen verantwoordelijk
De Utrechtse busvervoerders proberen met het monitoren van de buslijnen in de gaten te houden welke trajecten te druk lijken te worden. Qbuzz, de busvervoerder in de stad Utrecht en de regio, zet extra bussen in om te voorkomen dat de lijnen  te vol raken. “ Als blijkt dat het niet genoeg is, zetten we nog meer capaciteit in", zegt Lisa de Goede, persvoorlichter van Qbuzz.  Ook in de regio zet de regionale vervoerder Syntus Utrecht meer bussen in. Zo zullen er vanuit Amersfoort meer rechtstreekse bussen naar het UtrechtScience Park gaan. Ze rijden na maandag op 95 procent van voor de coronatijd. Ook hier zal de vervoerder in de gaten houden of  het voldoende is. 

Volgens de busvervoerders is het Utrecht Science Park de best bereikbare stadswijk van Nederland. Er zijn 21 buslijnen die mensen van en naar het USP vervoeren. Deze mensen hoeven niet via de stad naar het Utrecht Science Park, maar kunnen er direct naar toe reizen.

“Uiteindelijk is het de verantwoordelijkheid van de reiziger om voldoende afstand te houden in de bus", voegt Lisa de Goede toe. "De buschauffeur is geen politieagent", voegt Maxim Meijers, de woordvoerder van Syntus toe. "Als de bus te vol is, zal hij dat melden en dan kunnen we daar voor later maatregelen opnemen. Maar hij zal niet per plaatse actie ondernemen."

Toch is er ook zorg, met name als het gaat om het in- en uitstappen bij de haltes. De stichting Utrecht Science Park liet deze week weten dat er besloten is om in de piekuren verkeersregelaars te gaan inzetten om te voorkomen dat mensen te dicht bij elkaar komen. Ook zullen de perrons uitgebreid worden en zal mensen gevraagd worden om ook bij de halte al een mondkapje op te zetten.

De provincie Utrecht onderzocht samen met Moventem of corona invloed heeft op het gebruik van het openbaar vervoer. Uit dat onderzoek kwam dat mensen tot nu toe behoorlijk voorzichtig zijn om weer gebruik te maken van bus of tram, zegt Ron van Dopperen, woordvoerder van de provincie. “Het mondkapje blijkt voor veel mensen een extra drempel.”

Hij vermoedt dat mensen door dit ongemak vaker thuis gaan werken. "Dat komt eigenlijk wel goed uit. Het verkeer en het openbaar vervoer zijn overbelast.”  Van Dopperen noemt het een klein geluk bij een ongeluk. “Als mensen straks vaker thuis blijven werken, is dat gunstig voor het openbaar vervoer en de verkeersbelasting in de stad. Er was sowieso al sprake van een toename van het verkeer. Zonder corona hadden we over een paar jaar dezelfde discussie gehad.”

Gespreid reizen in de trein
Tot nu toe is het vrij rustig in de treinen. De vraag is of dit volgende week anders wordt als de colleges weer beginnen. Het kabinet en onderwijsinstellingen hadden eerst het plan om in de spits geen studenten toe te laten. Studenten mochten dan alleen tussen 11 en 15 uur reizen met het openbaar vervoer. Dit plan lijkt van de baan. De universiteit en de hogeschool starten in het nieuwe collegejaar gewoon met colleges in de ochtend.

De NS heeft aangekondigd om vanaf volgende week strenger toe te zien of de coronamaatregelen in de trein nageleefd worden. Op dit moment gebeurt dat voornamelijk met afbeeldingen waarop gewezen wordt op de  1,5-meter afstand en wordt gewezen op de verplichting van het mondkapje. Deze twee afbeeldingen zijn op het hele station te zien. Daarnaast zullen conducteurs de reizigers tijdens de reis wijzen op het verplichte mondkapje en het belang om afstand te houden. In de trein zelf wordt met groene stickers aangegeven waar men mag zitten.