Hoe komen we van dat saaie hoorcollege af?

Een hoorcollege waarbij de docent herhaalt wat je eerder al gelezen hebt. Daar zitten studenten niet op te wachten. Het is zonde van de tijd. Maar hoe kan je het onderwijs nu aantrekkelijker maken? Welke hulpmiddelen heb je daarvoor nodig? En hoe ziet de docent van de toekomst eruit?

Over deze onderwerpen brainstormen woensdagavond meer dan dertig studenten van alle faculteiten in de UB Binnenstad. De avond is georganiseerd door Educate-it, de projectgroep van de universiteit die studenten en docenten helpt om het onderwijs te vernieuwen met digitale hulpmiddelen. Studenten en docenten kunnen met ideeën voor het onderwijs komen en krijgen dan hulp. Het centrale thema bij Educate-it is blended learning. Dat wil zeggen de combinatie van face-to-face- en digitaal onderwijs. Bijvoorbeeld een videoclip voor de inhoud van de leerstof, gevolgd door een discussie over het onderwerp in het werkcollege.

Een nieuw project bij Educate-it is om ook studenten actief te laten meedenken over de toekomst van het onderwijs. Wat moet er volgens de studenten gebeuren om het academisch onderwijs aantrekkelijk en interessant te houden? In samenwerking met de studenten van de universiteitsraad werd deze bijeenkomst georganiseerd om daar een beeld van te krijgen.

Zoveel hulpmiddelen dat je door de bomen het bos niet meer ziet

Eerst maken de studenten kennis met enkele tools die al bestaan. Een voorbeeld is Traintool, een manier om online vaardigheden te trainen met filmpjes en opdrachten. Een ander voorbeeld is  Xerte waarbij lesmateriaal digitaal en interactief wordt aangeboden. Ook de tools Scalable en Revisely kwamen voorbij. Zij bieden docenten de mogelijkheid om de studenten heel direct feedback te geven.

Meteen komen de studenten al met een groot bezwaar. Er zijn zoveel hulpmiddelen dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Kan het niet allemaal samenkomen in een grote leeromgeving, zodat je heel overzichtelijk maakt wat er is en wat voor de docenten en studenten van toepassing is? Jan Haarhuis van Educate-it kan zich de kritiek voorstellen. “Maar je wilt ook experimenteren en dan kan je niet alles meteen in een digitale leeromgeving kwijt.”

Onze docent staat met een krijtje voor het bord en vertelt zijn verhaal

Maar hoe kan je het onderwijs zo veranderen dat het voor studenten interessanter wordt? Eén van de grote problemen van nu is dat het onderwijs een grote eenheidsworst is. Alle studenten van een vak krijgen veelal dezelfde leerstof voorgeschoteld en de presentatie is doorgaans weinig innovatief. “Onze docent staat met een krijtje voor het bord en vertelt zijn verhaal. Van al die tools heeft hij nog nooit gehoord”, merkt een student op. Een andere student vertelt over een docent die zelfs de papers alleen per post wil ontvangen. 

Toch zijn er ook docenten die wel kiezen voor interessante onderwijsvormen. Vooral studenten van het University College Utrecht vinden de manier waarop ze intensief met een onderwerp bezig zijn een voorbeeld voor de hele universiteit kan zijn. De vraag is alleen of die werkwijze ook bij een opleiding met veel studenten haalbaar is.

De meeste studenten zijn het er over eens dat ze meer variatie in het onderwijs willen. Dat kan door een videoclip met gerichte informatie die je achteraf nog eens kunt bekijken, maar ook door vaker te werken met stemkastjes of door andere online hulpmiddelen te gebruiken. Een ander idee is om de leerstof meer af te stemmen op de studenten zodat je een persoonlijk onderwijstraject kan volgen. Docenten moeten de ruimte krijgen om dit soort onderwijs te geven en getraind worden.

Hoe kan je een goede discussie in de werkgroep voeren wanneer maar weinig van de studenten de lesstof hebben voorbereid?

Het zijn niet alleen de docenten die moeten veranderen. Ook de participatie van de studenten kan een stuk beter. Hoe kan je een goede discussie in de werkgroep voeren wanneer maar weinig van de studenten de lesstof heeft voorbereid?

De rector zegt bij een van pitches: “Het zou niet zo moeten zijn dat het onderwijs voor de studenten alleen ‘leuk’ wordt. Het gaat erom hoe succesvol je bent. Die betrokkenheid is tweezijdig, zowel van de docenten als van de studenten.” Ook zegt hij dat gekeken moet worden naar de arbeidsmarkt. "Studenten van de toekomst zullen veel vaker jobhoppen. Daar moet het onderwijs op inspelen."

Geef de studenten meer verantwoordelijkheid in het onderwijs

Meer interactie tussen docent en student is nodig. Als een docent met de studenten overlegt hoe hij de leerstof het best kan bespreken, kweek je bij de studenten betrokkenheid, is een van de conclusies. Die betrokkenheid kun je ook bereiken door de studenten meer verantwoordelijkheid te geven in het onderwijs. Een voorbeeld daarvan is peer grading. In dat geval krijgen studenten een taak in de beoordeling van hun medestudenten. “Je kunt dat alleen maar doen als je zelf de stof goed beheerst”, vertelde een student bij de pitch voor de rector.

Er zijn tools waarbij je als docent precies kunt zien welke student gewerkt heeft aan een opdracht

Discussie levert de vraag op in hoeverre je een docent informatie moet geven over de activiteiten van de student. Er zijn tools waarbij je als docent precies kunt zien welke student gewerkt heeft aan een opdracht of een videoclip heeft bekeken. De docent kan zijn onderwijs daarop aanpassen. Dat is goed. Je zou zelfs een cijfer kunnen geven voor de participatie in de colleges. Maar hoe fraudegevoelig is dit systeem? En hoe ver moet je gaan om echt alles te volgen wat de student doet ter voorbereiding? Dat is een beetje betuttelend en kan bovendien leiden tot meer stress.